Ριχάρδος Γ΄ της Γκαέτα
| Ριχάρδος Γ΄ της Γκαέτα | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 11ος αιώνας |
| Θάνατος | 1140 |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός |
Ο Ριχάρδος Γ΄ (πέθανε το 1140 ή το 1141), επίσης γνωστός ως Ριχάρδος του Καλένο[1][2][3], ήταν Νορμανδός κόμης της Καρινόλας και ο τελευταίος σχεδόν ανεξάρτητος Δούκας της Γκαέτα, που κυβερνούσε από το 1121 μέχρι το θάνατό του. Από το 1113, ήταν συγκυβερνήτης με τον ξάδελφό ή ανιψιό του, Ιωνάθαν της Γκαέτα, το 1121 τον διαδέχθηκε. Ως δούκας ήταν υποτελής των Πριγκίπων της Κάπουα[4].
Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ριχάρδος ήταν γιος του Κόμη Βαρθολομαίου της Καρινόλας, όπως βεβαιώνει ο Πέτρος ο Διάκονος, ο οποίος τον αποκαλεί Bartholomei de Caleno filius(γιο του Βαρθολομαίου του Καλένο) στο Chronicon Cassinense του. Ο Βαρθολομαίος ήταν αδελφός του Πρίγκιπα Ζουρντέν Α΄ της Κάπουα και του Κόμη Ιωνάθαν Α΄ της Καρινόλα. Ο Ριχάρδος ήταν λοιπόν μέλος κλάδου της οικογένειας Ντρέγκοτ. Ο Δούκας Τζόναθας, ο οποίος προηγήθηκε του Ριχάρδου στη Γκαέτα, μπορεί να ήταν ο γιος του Κόμη Τζόναθας[5] Ο Γκράχαμ Λουντ παρουσιάζει μια εναλλακτική γενεαλογία, καθιστώντας τον Ριχάρδο γιο του κόμη Τζόναθας και τον δούκα Τζόναθας ανιψιό του, γιο ενός ανώνυμου αδελφού του Ριχάρδου[5] .
Ο Ριχάρδος παντρεύτηκε μια γυναίκα που ονομάζεται Άννα, ο γιος τους, ο Τζόναθας (πέθανε 1162 - 66), κληρονόμησε την Κομητεία της Καρίνολα και αποζημιώθηκε για την απώλεια της Γκαέτα, η οποία πέρασε στο στέμμα μετά το θάνατο του Ριχάρδου[6]
Θητεία του στη Γκαέτα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τον Πέτρο Διάκονο, μετά το θάνατο του Δούκα Ριχάρδου Β΄ το 1111, η χήρα του, Ρανγκάρντα, πολέμησε τον Κόμη Ριχάρδο της Καρινόλα «για τον [έλεγχο] του Δουκάτου της Γκαέτα» (pro ducatu Cagetano). Ο Πέτρος δεν αναφέρει ποτέ τον Ριχάρδο της Καρινόλα ως δούκα της Γκαέτα, προτιμώντας να τον αποκαλεί απλά τον «άρχοντα της Καρινόλα» (dominus Caleni)[5]. Μετά το θάνατο του προκατόχου του, Ριχάρδου Β΄ το 1113, ο Τζόναθας εγκαταστάθηκε ως δούκας, με τον Ριχάρδο ως συνκυβερνήτη, από τον Πρίγκιπα Ροβέρτο Α΄ της Κάπουα[1]. Ο Τζόναθας είναι γνωστός από το Codex Caietanus[7] Ως ένδειξη της ανεξαρτησίας της Γκαέτα, μεταξύ Μαρτίου ή Μαΐου 1113 και Ιουλίου 1114, αυτός και ο Ριχάρδος εξέδωσαν έγραφα που χρονολογούνται από την κοινή βασιλεία των βυζαντινών αυτοκρατόρων Αλεξίου Α΄ (1081–1118) και Ιωάννη Β΄ (1092–1143). Το 1114 ο Ριχάρδος αφιέρωσε στο αβαείο του Μοντεκασσίνο τις περιουσίες του στο Φοντί, το Σεκκάνο, το Ακουίνο, το Βενάφρο, το Αλίφε και το Τεάνο[8]. Το 1115 η Ρανγκάρντα κατάσχεσε τον πύργο και άλλα αντικείμενα της μονής στο Σάιο, σε αντίποινα για τη φυλάκιση του δεύτερου συζύγου της, του Αλεξάνδρου, της κομητείας της Σέσας Αουρούνκα. Το 1117 ο Ριχάρδος βοήθησε στην αποκατάσταση των κτημάτων του[9] . Τον Μάρτιο του 1118, όταν ο αυτοκράτορας Ερρίκος Ε΄ εγκατέστησε έναν αντιπάππα, τον Γρηγόριο Η΄ στη Ρώμη, ο νόμιμος Πάπας Γελάσιος Β΄ έφυγε στην Γκαέτα. Αν και ήταν μοναχός και διάκονος, δεν είχε ποτέ χειροτονήσει ιερέα. Στην Γκαέτα, η χειροτονία και ο αγιασμός του πραγματοποιήθηκαν στις 9-10 Μαρτίου, σύμφωνα με το Liber pontificalis (την επίσημη παπική ιστορία), παρουσία του Δούκα Ριχάρδου, του Δούκα Γουλιέλμου Β΄της Απουλίας και του Πρίγκιπα Ροβέρτου Α' της Κάπουα. Και οι τρεις έπειτα ορκίστηκαν πίστη στον πάπα[1].
Το 1121 ο Ριχάρδος επιβεβαίωσε την ιδιοκτησία του Campus Pedeacetu, ιδιοκτησία μιας από τις κορυφαίες οικογένειες της Γκαέτα[10]. Το 1123, ο Ριχάρδος, μετά από αίτημα του λαού, ορκίστηκε ενώπιον των προξένων και "μεγάλων αντρών" (maiores) να μην αλλάξει το φολλάρι, νόμισμα, που κόπηκε και χρησιμοποιήτω στη Γκαέτα[10][11][12][13]. Αυτά τα νομίσματα κυκλοφόρησαν μόνο τοπικά και διατηρήθηκαν ακόμη και κάτω από τους βασιλιάδες της Σικελίας έως τα 1194 - 1197[11]. Το Φολλάρι φέρει τις επιγραφές RIC CON ET DUX και †GAETA ακολουθούμενο είτε από το II είτε το III που αποδίδεται στους δούκες Ριχάρδο Β΄και Ριχάρδο Γ΄[14][15]. Αυτή η πράξη του 1123 παρουσιάζει επίσης την πρώτη εμφάνιση των προξένων στην Γκαέτα. Οι πρόξενοι - συνήθως τέσσερις σε αριθμό, επανεμφανίστηκαν μετά το θάνατό του Ριχάρδου[16]. Όπως φαίνεται από τα νομίσματά του, ο Ριχάρδος χρησιμοποίησε γενικά τον τίτλο Consul et Dux (πρόξενος και δούκας)[14]. Το 1127 το κτίριο που στεγάζει την Κουρία το παραχώρησε στους πρόξενους[10][13].
Διαφωνία με το Μόντεκασσινο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τον Πέτρο τον Διάκονο, το 1124, ο Ριχάρδος του Πινγκάρδου «δελεάστηκε από τις υποσχέσεις» (promissionibus illectus) του Ριχάρδου της Γκαέτα για να φυλακίσει τον Λέοντα, πρόξενο του Φόντι και τον γιο του Πέτρο. Ο ηγούμενος Οντερίσιους Β΄ του Μόντεκσσινο, με την έγκριση του Πάπα Κάλλιστου Β΄, κατέλαβε στη συνέχεια το κάστρο του Πινγκάρδου στο Πίκο. Αυτό ώθησε τον Δούκα Ριχάρδο να ζητήσει βοήθεια από τον άρχοντα και ξάδελφό του, τον Πρίγκιπα Ζουρντέν Β΄ της Κάπουα, ο οποίος εισέβαλε αμέσως στα εδάφη του Μοντεκασσίνο. Μόνο η παρέμβαση του Πάπα, ο οποίος ανάγκασε τον Οντερίσο Β΄να επιστρέψει τα εδάφη στο Πίκο και η πληρωμή 300 κιλών χρυσού από τον ηγούμενο στον πρίγκιπα σταμάτησαν τον Ζουρτέν από το να πάρει πίσω το κάστρο με τη βία[5]. Ο Πέτρος προσθέτει ότι ο Δούκας Γουλιέλμος της Απουλίας αρνήθηκε να παρέμβει στη σύγκρουση[17].
Η πράξη του Οντερίσου Β΄ το 1126 προκάλεσε μια αναταραχή μεταξύ των εχθρών του Μοντεκασσίνο. Το 1125, σύμφωνα με τον Πέτρο τον Διάκονο απέλυσε τις πόλεις Sant'Ambrogio, La Giuntura, Santo Stefano, San Giorgio και Sant'Apollinare[18][5]. Το 1127 ο Ριχάρδος έστειλε τον Αντενούλφο, κόμη του Σπινινίου, να καταλάβει το Καστέλνοβοβο Παράνο. Αυτό στη συνέχεια ανταλλάχθηκε στην μονή με αντάλλαγμα το κάστρο του Πίκο[19]. Το 1127, ο Ριχάρδος λεηλάτησε το κοινόβιο του Αγίου Νικολάου της Πίκας (κοντά στο σύγχρονο Πίκο), ιδιοκτησία του Μοντεκασσίνο. Ο κάτοικος του κοινοβίου, Σενιορέκτους, σύντομα θα εκλεγεί ηγούμενος του Μοντεκασσίνο το ίδιο έτος[20]. Τον Φεβρουάριο – Μάρτιο 1128, ο Ριχάρδος ήταν στην Κάπουα όπου επισκέπτονταν τον συγγενή του, πρίγκιπα Ροβέρτο Β ΄. Στις 4 Φεβρουαρίου ήταν ο πρώτος αναφερόμενος μάρτυρας του όρκου που έδωσε ο Ροβέρτος, ορκίστηκε στον Ηγούμενο Σενιόρεκτους για να σεβαστεί τα υπάρχοντα του Μοντεκασσίνο εντός των περιοχών του. Τον Μάρτιο, πιστώνοντας τον Ριχάρδο και έναν άλλο βαρόνο, τον Ρενώ Λοπίνους, ο Ροβέρτος παραχώρησε 300 tarì σε ετήσιο εισόδημα από την Casa Genzana στο Μοντεκασσίνο[21].
Τελευταία χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1129 ο Ριχάρδος υπέγραψε μια συνθήκη ειρήνης και συμμαχίας με το Δουκάτο της Νάπολης[4][22]. Το 1134 υπέγραψε μια συνθήκη με τον άρχοντα του Monte Circeo κατά των πολιτών της Τερρακίνα [4]. Το ίδιο έτος αποκατέστησε επίσης περιουσία που είχε ληφθεί από μια εκκλησία στην πόλη[10]. Μέχρι το 1137 ο Ριχάρδος φαίνεται να έχει παρουσιαστεί στον Βασιλιά Ρογήρο Β΄ της Σικελίας, και δεν υπάρχει καμία καταγραφή των κυβερνώντων προξένων της Γκαέτα μετά το 1135[4]. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ούτε έγγραφο του Ριχάρδου ως δούκας της Γκαέτα μετά τον Μάιο του 1135, αλλά έζησε τουλάχιστον μέχρι το 1140 ή το 1141, προφανώς εξακολουθούσε να κυβερνά[5][11][23]. Το 1137, η Δημοκρατία της Πίζας απηύθυνε επιστολή στους προξένους της Γκαέτα, προτρέποντάς τους να μην επιτεθούν στη Νάπολη, κάτι που έχει νόημα μόνο αν είχε χαλάσει η ειρήνη με τη Νάπολη και ο Ριχάρδος είχε ευθυγραμμιστεί με τον Ρογήρο[4]. Το 1137 ο Ριχάρδος συμπαρατάχθηκε με τον αυτοκράτορα Λοθάριο Β΄ όταν ο τελευταίος εισέβαλε στη νότια Ιταλία[24]. Το 1140, ορισμένα πλοία της Γκαέτα έκαναν επιδρομή στην ακτή των Γενουάτων, αλλά εκείνη τη χρονιά ο δούκας αναγκάστηκε να αποτίνει φόρο τιμής και να ορκιστεί πίστη όχι μόνο στον Βασιλιά Ρογήρο, αλλά και στους γιους του Δούκα Ρογήρου Γ΄ της Απουλίας και του πρόσφατα εγκατεστημένου Πρίγκιπα Αλφόνσο της Κάπουα Στη συνέχεια, ο Ριχάρδος ήταν υποτελής του βασιλιά[2][4]. Όταν πέθανε, το δουκάτο του πέρασε στο στέμμα και σταδιακά ενσωματώθηκε στο βασίλειο ως βασιλική πόλη[25].
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Falkenhausen 1989.
- ↑ 2,0 2,1 Houben 2002, σελ. 67.
- ↑ Bloch 1986, σελίδες 116, 1508.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Skinner 1995b, σελ. 317.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Bloch 1986, σελ. 398.
- ↑ Loud 1996, σελίδες 332–33.
- ↑ Skinner 1995a, σελ. 159.
- ↑ Chalandon 1907, vol. I, p. 316.
- ↑ Bloch 1986, σελ. 187.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Skinner 2002, σελίδες 84–85.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Grierson, Blackburn & Travaini 2009, σελ. 70.
- ↑ Oldfield 2009, σελ. 261.
- ↑ 13,0 13,1 Skinner 1995b, σελ. 318.
- ↑ 14,0 14,1 Grierson, Blackburn & Travaini 2009, σελ. 71.
- ↑ Grierson, Blackburn & Travaini 2009, σελ. 602.
- ↑ Skinner 1995b, σελ. 313.
- ↑ Chalandon 1907, vol. I, p. 324.
- ↑ Bloch 1986, σελίδες 177–79.
- ↑ Bloch 1986, σελ. 399.
- ↑ Bloch 1986, σελ. 212.
- ↑ Loud 1981, σελ. 141.
- ↑ Chalandon 1907, vol. II, p. 13.
- ↑ Loud 1996, σελ. 332.
- ↑ Loud 1996, σελ. 335.
- ↑ Houben 2002, σελ. 67 n. 17.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Bloch, Herbert (1986). Monte Cassino in the Middle Ages. Volume I (Parts I–III). Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Chalandon, Ferdinand (1907). Histoire de la domination normande en Italie et en Sicile. 2 vols. Paris: A. Picard et fils.
- Grierson, Philip· Blackburn, Mark A. S.· Travaini, Lucia (1998). Medieval European Coinage. Vol. 14: Italy (III) (South Italy, Sicily, Sardinia). Cambridge: Cambridge University Press.
- Falkenhausen, Vera von (1989). «Dell'Aquila, Riccardo». Dizionario Biografico degli Italiani. 37. Rome: Istituto dell'Enciclopedia Italian. http://www.treccani.it/enciclopedia/riccardo-dell-aquila_res-2b2ca53a-87ec-11dc-8e9d-0016357eee51_%28Dizionario-Biografico%29/.
- Houben, Hubert (2002). Roger II of Sicily: A Ruler Between East and West. Cambridge: Cambridge University Press.
- Loud, G. A. (1981). «A Calendar of the Diplomas of the Norman Princes of Capua». Papers of the British School at Rome 49: 99–143. doi:.
- Loud, G. A. (1996). «Continuity and Change in Norman Italy: The Campania in the Eleventh and Twelfth Centuries». Journal of Medieval History 22 (4): 313–43. doi:. https://archive.org/details/sim_journal-of-medieval-history_1996-12_22_4/page/313.
- Oldfield, Paul (2009). City and Community in Norman Italy. Cambridge: Cambridge University Press.
- Skinner, Patricia (1995a). Family Power in Southern Italy: The Duchy of Gaeta and its Neighbours, 850–1139. Cambridge: Cambridge University Press.
- Skinner, Patricia (1995b). «Politics and Piracy: The Duchy of Gaeta in the Twelfth Century». Journal of Medieval History 21 (4): 307–19. doi:.
- Skinner, Patricia (2002). «The Tyrrhenian Coastal Cities under the Normans». The Society of Norman Italy. Leiden: Brill, σσ. 75–96.