Νιανγκόν
Νιανγκόν (αγγλ. Niangon) είναι κοινή ονομασία αφρικανικού είδους ξύλου του γένους Heritiera, το οποίο έχει χρώμα κοκκινοκαφετί έως ιώδες καφετί.[1] Είναι ευκολοδούλευτο είδος στις κατεργασίες και χρησιμοποιείται κυρίως σε εξωτερικές κατασκευές. Ως συμπαγές ξύλο μπορεί να αντικαταστήσει άλλα είδη[2] που είναι πιο ακριβά ή δυσεύρετα, όπως teak, iroko, red meranti.
Τα συγγενικά είδη με τις βοτανικές ονομασίες Heritiera utilis και Heritiera densiflora[3] -τα οποία μεταξύ τους δεν μπορούν να διακριθούν- αναφέρονται πάντοτε με το όνομα Νιανγκόν. Δεν έχουν άλλο κοινό ή εμπορικό όνομα πλην αυτού. Βοτανικά ανήκουν στο γένος Heritiera από την υποοικογένεια Sterculaceae (Sterculioideae), εντός της οικογένειας των ξυλωδών δασοπονικών ειδών Mallow (Malvaceae).[4]
Φυσική εξάπλωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα δάση των ειδών Heritiera sp. απαντώνται στην τροπική Αφρική, κυρίως τη δυτική και την κεντρική.
Η μεγαλύτερη ποσότητα αυτής της τροπικής ξυλείας προέρχεται από το είδος Heritiera utilis από την Γκάνα, τη Λιβερία, τη Σιέρα Λεόνε, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Ακτή του Ελεφαντοστού. Το είδος Heritiera densiflora προέρχεται κυρίως από την Γκαμπόν στην κεντρoδυτική Αφρική.[5]
Εμπορικές μορφές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μερικές φορές μόνο το είδος ξύλου Heritiera utilis ονομάζεται Niangon, ενώ το είδος Heritiera densiflora σε ορισμένες περιοχές, π.χ. στη Γκαμπόν, αναφέρεται ως Ogoué.
Το νιανγκόν διατίθεται ως στρογγυλό ξύλο, κυρίως με διαμέτρους μεταξύ 0,6 και 0,8 μέτρα και σε μήκη μεταξύ 4 και 8 μέτρων. Ως πριστή ξυλεία προτιμώνται οι μορφές για σκελετό παραθύρων. Διατίθεται όμως και στο εμπόριο σε όλες τις κοινές διαστάσεις.
Εμφάνιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μπορεί να απαντηθεί σε διαφορετικά χρώματα. Το σομφό ξύλο είναι βασικά γκρίζο και συνήθως έχει πλάτος περίπου 5 εκατοστά. Το εγκάρδιο συχνά διαχωρίζεται πολύ εύκολα από το σομφό (βλ. απότομη χρωματική διαφορά). Έχει συνήθως χρώμα κοκκινοκαφέ έως ιώδες-καφέ και έχει ματ φινίρισμα. Όταν στεγνώσει από βαφή, μπορεί να ομοιάζει με ροζ.
Είναι παρόμοιο στην εμφάνιση με το είδος Entandrophragma utile (σίπο) ή το σκούρο κόκκινο μεράντι. Οι πόροι του είναι ομοιόμορφα διάσπαρτοι, όχι πολυάριθμοι, αλλά έχει και πόρους που περιστασιακά έχουν ένα σκούρο περιεχόμενο, βλ. κόμμεα. Οι ακτίνες του ξύλου ξεχωρίζουν με ύψος 1 έως 2 χιλιοστά, σκούρες και ομοιόμορφες.
Όταν το ξύλο είναι στεγνό, έχει μια εμφανή λιπαρή επιφάνεια, και σε περιπτώσεις φέρει ελαφρώς ταγγισμένη οσμή (λόγω εκχυλισμάτων του), που κάπως είναι παρεμφερής με αυτή του φλαμουριού.[5]
Χαρακτηριστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φυσικές ιδιότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Ιδιότητες | Τιμή | Μονάδα |
|---|---|---|
| Πυκνότητα στρογγυλής ξυλείας (ξηρής & πυκνής) | 0,91 | g/cm3 |
| Πυκνότητα ξυλείας ξηρής στον αέρα | 0,69 | g/cm3 |
| Πυκνότητα ξυλείας από ξηραντήριο (0% υγρασίας ξύλου) | 0,64 | g/cm3 |
| Αντοχή σε θλίψη (ξηρής στον αέρα) | 55 | N/mm² |
| Αντοχή σε κάμψη (ξηρής στον αέρα) | 105 | N/mm² |
Ελαστικότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ξύλο έχει μέτρια αντοχή στις προσβολές από μύκητες που προκαλούν αποικοδόμηση στο ξύλο. Η φυσική (βιολογική) ανθεκτικότητα του είδους υπάγεται στην κατηγορία 3 με βάση το πρότυπο EN 350-2. Ως εκ τούτου, η ξυλεία αυτή είναι μετρίως κατάλληλη για εφαρμογές σε εξωτερικούς χώρους.[6]
Επεξεργασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ξύλο νιανγκόν είναι παρόμοιο με αυτό της δρυός δηλαδή έχει μέτρια πυκνότητα και μέτριες μηχανικές αντοχές. Ωστόσο, έχει ελαφρώς υψηλότερες τιμές από το είδος σίπο. Η κυρίως πρίση του είναι πολύ εύκολη, είτε είναι χλωρό είτε είναι ξηραμένο. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι χρησιμοποιείται μορφή δοντιών (στα κοπτικά μέσα) με μεγάλο διάκενο και αυτό διότι έτσι αποφεύγεται η φραγή των κοπτικών από σκόνη και επίσης το κάψιμο.
Κατά το πλάνισμα, το ξύλο αυτό έχει τάσεις για σχισίματα και ραγάδες αν οι ίνες του δεν είναι ευθυτενείς. Διαφορετικά, η πλανισμένη επιφάνεια που δίνει είναι συνήθως λεία και ποιοτική. Μετά τη λείανση, είναι καλό να να ξεσκονίζετε η επιφάνεια του, διότι έχει περιεκτικότητα σε λιπαρές ουσίες και το ξύλο μπορεί να ''κολλάει''.
Εάν χρησιμοποιούνται καρφιά ή βίδες για κατασκευές, καλό είναι και συστήνεται το προτρύπημα των ξύλων. Αυτό θα αποτρέψει πιθανά σχισίματα των πριστών. Επιπλέον, το νιανγκόν δύναται να μεταχρωματιστεί σε χρωματισμό μαύρο-γκρι από επαφές του ξύλου με σιδηρούχα μέταλλα (λόγω χημικής αντίδρασης), ή και σε ελαφρύ γκρίζο μεταχρωματισμό από επαφή του χλωρού ξύλου με ορείχαλκο ή χαλκό.
Ως είδος, είναι εύκολο να συγκολληθεί πλευρικά ή αξονικά. Προβλήματα δύνανται να προκύψουν μόνο σε λίγες επιφάνειές του που είναι κάπως λιπαρές.
Ξήρανση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δεν υπάρχουν ειδικές προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται κατά την τεχνητή ξήρανση του νιανγκόν σε βιομηχανικούς θαλάμους ξήρανσης.
Σε φυσική ξήρανση, μέσα σε 3 μήνες χλωρή ξυλεία 34 mm πάχους και 15 έως 40 cm πλάτους σε ανοιχτό αέρα, μπορεί να ξηραθεί σε επίπεδο υγρασίας μέχρι και 15% (ξηρή στον αέρα). Σε θαλάμους ξήρανσης, υπάρχει όμως πιο μεγάλος κίνδυνος ραγαδώσεων ή/και διαστασιακών παραμορφώσεων.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή χρήση του σε εξωτερικές κατασκευές, απαιτείται να γίνει ξήρανσή του μέχρι και επίπεδο 12-14%. Σε έπιπλα κατοικίας και άλλες κατασκευές (εσωτερικής) διακόσμησης, πρέπει η ξυλεία νιανγκόν να είναι υγρασίας 8% περίπου.
Φινίρισμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αν και εκ του φυσικού του το νιαγκόν έχει μια λιπαρή υφή, η τελειωτική του κατεργασία και το εν γένει φινίρισμά του είναι πολύ ικανοποιητικά.
Αν επικαλυφθεί με χρώματα και βερνίκια με βάση το λινέλαιο, μειονεκτεί σε κάποιο βαθμό. Οι τυπικές στιλβώσεις και λάκες οι οποίες χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για εξωτερικές κατασκευές, είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για το είδος νιανγκόν. Με την προϋπόθεση ότι τηρείται η απαιτούμενη υγρασία της ξυλείας στο βέλτιστο, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν βαφές αλκυδικές, νίτρου καθώς και πολυεστέρα.
Είναι σημαντικό η επιφάνεια του νιανγκόν να υποστεί το τελικό φινίρισμα. Ειδάλλως, η άμεση επαφή με τη λιπαρή επιφάνεια μπορεί να οδηγήσει σε κηλίδες ιδίως σε εσωτερικούς χώρους. Επιπλέον, το ξύλο γρήγορα μεταχρωματίζεται σε γκρίζο, ειδικά σε εξωτερικούς χώρους, και αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη επιφανειακή επεξεργασία[7] με το ορθό μέσο φινιρίσματος.
Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μεγαλύτερη αγορά για το είδος νιαγκόν στην Ευρώπη είναι αυτή της Γαλλίας. Χρησιμοποιείται κυρίως για πολλές εξωτερικές χρήσεις.
Χρησιμοποιείται κυρίως σε σκελετούς στην κατασκευή παραθύρων, σε στοιχεία πρόσοψης, πόρτες, εξώθυρες, επιφάνειες (σανίδων) για επένδυση τοίχων, για δάπεδα στέγης και σε κατασκευές κατοικιών.
Το είδος αυτό μεταποιείται επίσης σε παρκέ ή επίσης σε εσωτερικές ξύλινες σκάλες. Ωστόσο, το ξύλο είναι κατάλληλο μόνο σε περιορισμένο βαθμό για λωρίδες. Λόγω μικρών διατομών του και του προβλήματος των στρεβλών ινών (που έχει σε κάποιες περιπτώσεις), το νιανγκόν τείνει να παραμορφώνεται, ειδικά όταν μεταβάλλεται η περιεχόμενη υγρασία του.[6][7]
Μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί ως συμπαγής -μασίφ- ξυλεία ως υποκατάστατο των ειδών του κόκκινου μεράντι, του red lauan και του σίπο (Entandrophragma utile).
Περαιτέρω μελέτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Niangon στο holzwurm-page.de.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Rudi Wagenführ: Bildlexikon Holz. 2., verbesserte und erweiterte Auflage. Fachbuchverlag Leipzig, München/Wien 2004, ISBN 3-446-22851-9.
- ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2022-09-25 στο Wayback Machine. Δρ. Ιωάννη Α. Κακαρά, "Είδη ξύλων - ιδιότητες - εφαρμογές" (Niangon), σελ. 105-106
- ↑ Niangon Αρχειοθετήθηκε 2022-01-19 στο Wayback Machine.(PDF) auf forestmaine.com.
- ↑ Klaus-Günther Dahms: Afrikanische Exporthölzer. DRW-Verlag, Stuttgart 1968.
- ↑ 5,0 5,1 Klaus-Günther Dahms: Kleines Holzlexikon. Wegra-Verlagsgesellschaft, Stuttgart.
- ↑ 6,0 6,1 Niangon – Heritiera utilis auf holzland.de.
- ↑ 7,0 7,1 Handbook of Hardwoods. B.R.E. Princes Risborough, G.B. 1972.