Μετάβαση στο περιεχόμενο

Καρκίνος

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Καρκίνος (ασθένεια))
Αυτό το λήμμα αφορά την ομάδα ασθενειών. Για άλλες χρήσεις, δείτε: Καρκίνος (αποσαφήνιση).
Καρκίνος
Ειδικότηταογκολογία
Ταξινόμηση
ICD-10C00—C97
ICD-9140—239
DiseasesDB28843
MedlinePlus001289
MeSHD009369

Ως καρκίνος ή νεοπλασματική νόσος, ορίζεται μία ομάδα ασθενειών των κυττάρων που έχουν σχέση με την αφύσικη κυτταρική ανάπτυξη με πιθανότητα εισβολής ή διάδοσης σε άλλα μέρη του σώματος. Δεν κληροδοτείται στους απογόνους.[1][2] Δεν είναι όλοι οι όγκοι καρκινικοί. Ο καλοήθης όγκος δεν κάνει μεταστάσεις σε άλλα μέλη του σώματος.[2] Πιθανά σημάδια και συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν: ένα νέο εξόγκωμα, αφύσικη αιμορραγία, παρατεταμένο βήχα, ανεξήγητη απώλεια βάρους, και μια αλλαγή στις κενώσεις του εντέρου μεταξύ άλλων.[3] Ενώ αυτά μπορεί να είναι ένδειξη καρκίνου, μπορεί επίσης να οφείλονται σε άλλα ζητήματα.[3] Μπορεί να προκληθεί καρκίνος σε κάθε μέρος του σώματος , ενώ υπάρχουν πάνω από 100 διαφορετικά γνωστά είδη καρκίνου που επηρεάζουν τους ανθρώπους.[2]

Ο καρκίνος είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας που παρατηρούνται σήμερα στις αναπτυγμένες χώρες. Οι στατιστικές δείχνουν ότι αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά τις καρδιοπάθειες. Συνήθως προσβάλλει ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, υπάρχουν όμως και μορφές καρκίνου που εμφανίζονται σε νεαρής ηλικίας άτομα, ακόμη και σε παιδιά.

Ο όρος «καρκίνος» δεν αποδίδεται σε μία και μόνη ασθένεια, αλλά σε μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα στο σώμα μας, τα οποία αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν με έναν αυστηρά ελεγχόμενο τρόπο, τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας μάζας κυττάρων, που ονομάζεται όγκος. Οι όγκοι μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις.

Γενικά, τα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων είναι ότι:

  • ανθίστανται στην απόπτωση
  • πολλαπλασιάζονται παρουσία ή μη αυξητικών παραγόντων
  • ανθίστανται σε σήματα που σταματούν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό
  • ανθίστανται στο μηχανισμό γήρανσης
  • κάνουν μεταστάσεις
  • δημιουργούν αγγεία για την αιμάτωσή τους

Αιτία και Διάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κάπνισμα είναι η αιτία για περίπου 12% των θανάτων από καρκίνο.[1] Ένα άλλο 10% οφείλεται στην παχυσαρκία, φτωχή διατροφή, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, και την κατανάλωση αλκοόλ.[1] Άλλοι παράγοντες είναι ορισμένες μολύνσεις, η έκθεση στην ιονίζουσα ακτινοβολία και στις ρυπαντικές ουσίες του περιβάλλοντος.[4] Στον αναπτυσσόμενο κόσμο σχεδόν 20% των καρκίνων οφείλονται σε μολύνσεις όπως η ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, και τον ιό HPV.[1] Αυτοί οι παράγοντες δρουν, τουλάχιστον εν μέρει, μεταβάλλοντας τα γονίδια ενός κυττάρου.[5] Συνήθως, πολλές τέτοιες γενετικές αλλαγές απαιτούνται πριν την ανάπτυξη του καρκίνου.[5] Σχεδόν 5–10% των καρκίνων οφείλονται σε γενετικές ανωμαλίες που κληρονομούνται από τους γονείς.[6] Ο καρκίνος μπορεί να εντοπιστεί από ορισμένα σημάδια και συμπτώματα ή εξετάσεις.[1] Τότε, συνήθως, ερευνάται περαιτέρω με μαγνητική τομογραφία και επιβεβαιώνεται με βιοψία.[7]

Πρόληψη και Θεραπεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλά είδη καρκίνου μπορούν να προληφθούν εάν κάποιος δεν καπνίζει, διατηρεί ένα υγιές βάρος, δεν καταναλώνει πολύ αλκοόλ, τρώει πολλά λαχανικά, φρούτα και προϊόντα ολικής άλεσης, εμβολιάζεται κατά ορισμένων μολυσματικών ασθενειών, δεν καταναλώνει πάρα πολύ επεξεργασμένο και κόκκινο κρέας, και αποφεύγει την υπερέκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.[8][9] Ο έγκαιρος εντοπισμός μέσω μαγνητικής τομογραφίας είναι χρήσιμος στις περιπτώσεις τραχηλικού και ορθοκολικού καρκίνου.[10] Τα οφέλη της μαγνητικής τομογραφίας στον καρκίνο του μαστού είναι αμφιλεγόμενα.[10][11] Συχνά, ο καρκίνος θεραπεύεται με συνδυασμό θεραπείας με ακτινοβολία, χειρουργείου, χημειοθεραπείας, και στοχευμένης θεραπείας.[1][12] Ο πόνος και η διαχείριση των συμπτωμάτων αποτελούν σημαντικό κομμάτι της θεραπείας. Η παρηγορητική φροντίδα είναι ιδιαίτερα σημαντική για όσους είναι σε προχωρημένα στάδια της ασθένειας.[1] Οι πιθανότητες επιβίωσης εξαρτώνται από τον τύπο του καρκίνου και την έκταση της ασθένειας κατά την έναρξη της θεραπείας.[5] Σε παιδιά κάτω των 15 που διαγιγνώσκονται ο πενταετής βαθμός επιβίωσης στον αναπτυγμένο κόσμο βρίσκεται κατά μέσο όρο στο 80%.[13] Για τον καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες ο μέσος πενταετής βαθμός επιβίωσης είναι 66%.[14]

Επιδημιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2012, περίπου 14,1 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου έλαβαν χώρα παγκοσμίως.[5] Προκάλεσε περίπου 8,2 εκατομμύρια θανάτους ή 14,6% του συνόλου των ανθρωπίνων θανάτων.[5][15] Οι πιο συνηθισμένοι τύποι καρκίνου στους άνδρες είναι καρκίνος στον πνεύμονα, καρκίνος προστάτη, ορθοκολικός καρκίνος, και καρκίνος στο στομάχι, και στις γυναίκες, οι πιο συνηθισμένοι τύποι είναι καρκίνος του μαστού, ορθοκολικός καρκίνος, καρκίνος στον πνεύμονα, και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.[5] Ο καρκίνος του δέρματος εκτός από το μελάνωμα δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτές τις στατιστικές και σε αντίθετη περίπτωση θα αφορούσε τουλάχιστον 40% των περιπτώσεων.[16][17] Στα παιδιά η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και οι όγκοι στον εγκέφαλο είναι οι πιο συνηθισμένοι εκτός από την Αφρική όπου το μη-Hodgkin λέμφωμα είναι πιο συχνό.[13] Το 2012, περίπου 165.000 παιδιά μικρότερα των 15 ετών διαγνώστηκαν με καρκίνο. Ο κίνδυνος του καρκίνου αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία, ενώ πολλοί καρκίνοι συμβαίνουν πιο συχνά στις αναπτυγμένες χώρες.[5] Τα ποσοστά αυξάνονται καθώς περισσότεροι άνθρωποι ζουν περισσότερο και καθώς συμβαίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής στον αναπτυσσόμενο κόσμο.[18] Το οικονομικό κόστος του καρκίνου υπολογίζεται σε $1,16 τρις US δολάρια έτος από το 2010.[19]

Χαρακτηριστικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αντίσταση στην απόπτωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα κύτταρα στο σώμα μας, φυσιολογικά, αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν με έναν αυστηρά ελεγχόμενο τρόπο. Όμως τα καρκινικά κύτταρα δεν υπόκεινται στις διαδικασίες της απόπτωσης ή άλλης μορφής προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου. Ουσιαστικά είναι μια αδυναμία του οργανισμού να αντιγράψει τον κωδικό του μορίου ακριβώς όπως στον μύκητα. Ουσιαστικά είναι η μορφή αδυναμίας στην αντιγραφή του DNA , πράγμα που παρατηρούμε στην εμφάνιση των μυκήτων.

Αντίσταση στο μηχανισμό γήρανσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα πρώτα χρόνια της ζωής, και μέχρι την ενηλικίωση του ατόμου, ο ρυθμός διαίρεσης των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού είναι έντονος. Στη συνέχεια τα κύτταρα διαιρούνται μόνο για να αντικαταστήσουν άλλα που έχουν φθαρεί ή πεθάνει. Τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν από τα φυσιολογικά κύτταρα, διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα, εξαιτίας μεταλλάξεων του γονιδιώματος και χάρη σε ένα ένζυμο, την τελομεράση, που βρίσκεται μόνο στα γαμετικά κύτταρα και στα καρκινικά. Τα κύτταρα στα οποία εκφράζεται η τελομεράση ονομάζονται αθανατοποιημένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας μάζας κυττάρων, που ονομάζεται όγκος.

Αγγειογένεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλοί όγκοι σχηματίζουν ένα δικό τους αγγεικό δίκτυο, το οποίο είναι πιο άτακτο και πυκνό από το φυσιολογικό.

Μετάσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Μετάσταση

Συχνά, στους κακοήθεις όγκους τα κύτταρα εμφανίζουν διαφορετική μορφολογία σε σχέση με τα φυσιολογικά, εισβάλλουν στους γειτονικούς ιστούς, ενώ μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή της λέμφου είναι δυνατόν να μεταφερθούν σε άλλα σημεία του σώματος και να σχηματίσουν δευτερογενείς όγκους, φαινόμενο που ονομάζεται μετάσταση.

Καρκινογένεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο καρκίνος είναι πρακτικά η αποτυχία ρύθμισης της ανάπτυξης ενός ιστού. Για να μετατραπεί ένα φυσιολογικό κύτταρο σε καρκινικό πρέπει να λάβουν χώρα μία ή περισσότερες μεταλλάξεις σε γονίδια.

Τα γονίδια αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα ογκογονίδια, που προωθούν την ανάπτυξη του ιστού, και τα ογκοκατασταλτικά γονίδια, που είναι υπεύθυνα για τη διακοπή του κυτταρικού πολλαπλασιαμού. Συνήθως για την εμφάνιση ενός καρκινου απαιτούνται μεταλλάξεις σε πολλά γονίδια.

Οι μεταλλάξεις αυτές μπορεί να οφείλονται σε λάθη που συμβαίνουν κατά τη μίτωση, όπως η απώλεια ή ο διπλασιασμός της περιοχής ενός χρωμοσώματος. Επίσης, μια άλλη πιθανή χρωμοσωμική μετάλλαξη είναι η μετάθεση, όταν δυο χρωμοσώματα συντήκονται ανώμαλα. Χαρακτηριστική πάθηση της τελευταίας περίπτωσης είναι η χρόνια μυελογενής λευχαιμία, στην οποία μέρος του ένατου χρωμοσώματος μετατοπίζεται στο 22ο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μίας πρωτεΐνης υβρίδιο, γνωστή ως Bcr-Abl, η οποία δρα ως μία ιδιοσυστατά (συνεχώς) ενεργή κινάση της τυροσίνης. Τέτοιοι καρκίνοι που οφείλονται σε μια μόνο μετάλλαξη δεν παρατηρούνται στους συμπαγείς όγκους.

Τύποι καρκινικών όγκων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι όγκοι, μία μάζα κυττάρων, είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Οι καλοήθεις όγκοι, των οποίων τα κύτταρα περιβάλλονται από συνδετικό ιστό, δεν είναι επεκτατικοί, δηλαδή δεν εισβάλλουν στους γύρω ιστούς και δεν εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος. Γενικά, δεν προκαλούν σοβαρή βλάβη στο σώμα, εκτός εάν λόγω του μεγέθους τους ασκούν πίεση σε ζωτικά όργανα.

Αντίθετα, στους κακοήθεις όγκους τα κύτταρα εμφανίζουν διαφορετική μορφολογία σε σχέση με τα φυσιολογικά, εισβάλλουν στους γειτονικούς ιστούς, ενώ μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή της λέμφου είναι δυνατόν να μεταφερθούν σε άλλα σημεία του σώματος και να σχηματίσουν δευτερογενείς όγκους, φαινόμενο που ονομάζεται μετάσταση.

Κάθε καρκίνος (π.χ. καρκίνος του πνεύμονα, της μήτρας, του προστάτη κτλ.) έχει διαφορετικά συμπτώματα, διαφορετική εξέλιξη και επομένως αποτελεί διαφορετική ασθένεια. Οι καρκίνοι του αίματος ονομάζονται λευχαιμίες και λεμφώματα. Τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται στο άτομο εξαρτώνται από το μέγεθος του όγκου, από τη θέση του στο σώμα, από το στάδιο ανάπτυξής του, από το αν έχει εισβάλει στους γειτονικούς ιστούς και σε ποια έκταση και από το αν έχει υπάρξει μετάσταση.

Τα σαρκώματα αποτελούν μια μεγάλη κατηγορία σπάνιων κακοηθών όγκων που εμφανίζονται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.[20]

Ενδείξεις για την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου
1. Ασυνήθιστες αιμορραγίες ή εκκρίσεις
2. Διόγκωση του μαστού ή εμφάνιση εξογκώματος
3. Πληγή που δε θεραπεύεται
4. Αλλαγές στην αφόδευση ή στην ούρηση
5. Επίμονη βραχνάδα ή βήχας
6. Επίμονη δυσπεψία ή δυσκολία στην κατάποση
7. Αλλαγή σε μια ελιά
8. Ασταμάτητη ζαλάδα

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 «Cancer Fact sheet N°297». World Health Organization. Φεβρουάριος 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2014. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Defining Cancer». National Cancer Institute. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2014. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «Cancer - Signs and symptoms». NHS Choices. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2014. 
  4. ↑ Anand P; Kunnumakkara AB; Sundaram C; Harikumar KB και άλλοι. (Σεπτέμβριος 2008). «Cancer is a preventable disease that requires major lifestyle changes». Pharm. Res. 25 (9): 2097–2116. doi:10.1007/s11095-008-9661-9. ISSN 0724-8741. PMID 18626751. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. σελίδες Chapter 1.1. ISBN 9283204298. 
  6. ↑ «Heredity and Cancer». American Cancer Society. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2013. 
  7. ↑ «Testing Biopsy and Cytology Specimens for Cancer». American Cancer Society. 29 Ιανουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2014. 
  8. ↑ Kushi LH; Doyle C; McCullough M (2012). «American Cancer Society Guidelines on nutrition and physical activity for cancer prevention: reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity». CA Cancer J Clin 62 (1): 30–67. doi:10.3322/caac.20140. PMID 22237782. 
  9. ↑ DM Parkin; L Boyd; =LC Walker (2011-12-06). «16. The fraction of cancer attributable to lifestyle and environmental factors in the UK in 2010». British journal of cancer 105 Suppl 2: S77-81. doi:10.1038/bjc.2011.489. PMID 22158327. 
  10. ↑ 10,0 10,1 World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. σελίδες Chapter 4.7. ISBN 9283204298. 
  11. ↑ Gøtzsche PC; Jørgensen KJ (2013-06-04). «Screening for breast cancer with mammography.». The Cochrane database of systematic reviews 6: CD001877. doi:10.1002/14651858.CD001877.pub5. PMID 23737396. 
  12. ↑ «Targeted Cancer Therapies». NCI. 25 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2014. 
  13. ↑ 13,0 13,1 World Cancer Report2014. World Health Organization. 2014. σελίδες Chapter 1.3. ISBN 9283204298. 
  14. ↑ «SEER Stat Fact Sheets: All Cancer Sites». National Cancer Institute. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2014. 
  15. ↑ «The top 10 causes of death Fact sheet N°310». WHO. Μάιος 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2014. 
  16. ↑ LE Dubas; A Ingraffea (Φεβρουάριος 2013). «Nonmelanoma skin cancer». Facial plastic surgery clinics of North America 21 (1): 43–53. doi:10.1016/j.fsc.2012.10.003. PMID 23369588. 
  17. ↑ BÖ Cakir; P Adamson; C Cingi (Νοέμβριος 2012). «Epidemiology and economic burden of nonmelanoma skin cancer». Facial plastic surgery clinics of North America 20 (4): 419–422. doi:10.1016/j.fsc.2012.07.004. PMID 23084294. 
  18. ↑ Jemal A; Bray, F; Center, MM; Ferlay, J; Ward, E; Forman, D (Φεβρουάριος 2011). «Global cancer statistics». CA: a cancer journal for clinicians 61 (2): 69–90. doi:10.3322/caac.20107. PMID 21296855. 
  19. ↑ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. σελίδες Chapter 6.7. ISBN 9283204298. 
  20. ↑ Mulita, Francesk (2020). «Case Report of a Local Recurrence of Spindle Cell Embryonal Rhabdomyosarcoma». Medical Archives. 

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καρκίνος&oldid=10769837"