Κέντρο ευθανασίας του Μπέρνμπουργκ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 51°47′14″N 11°43′44.5″E / 51.78722°N 11.729028°E / 51.78722; 11.729028

Πτέρυγα εξόντωσης
Θάλαμος αερίων, σχεδιασμένος από τον Έρβιν Λάμπερτ

Το Ναζιστικό Κέντρο ευθανασίας του Μπέρνμπουργκ (γερμανικά: NS-Tötungsanstalt Bernburg) λειτούργησε από τις 21 Νοεμβρίου 1940 έως τις 30 Ιουλίου 1943, σε ξεχωριστή πτέρυγα του Κρατικού Σανατόριου και Ψυχιατρικής Κλινικής (Landes-Heil- und Pflegeanstalt), του Μπέρνμπουργκ, στον ποταμό Ζάαλε, του ομόσπονδου κρατιδίου Σαξονία-Άνχαλτ της Γερμανίας. Αποτελούσε ένα από τα πολλά κέντρα ευθανασίας που διεύθυναν οι Ναζί υπό το επίσημο «Πρόγραμμα Ευθανασίας» τους, το οποίο μετά τον πόλεμο αναφερόταν ως Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4 (Action T4). Συνολικά 9.384 ασθενείς και άτομα με ειδικές ανάγκες από 33 ιδρύματα πρόνοιας και γηροκομεία, καθώς και περίπου 5.000 κρατούμενοι από έξι στρατόπεδα συγκέντρωσης θανατώθηκαν στο συγκεκριμένο κέντρο σε θαλάμους αερίων με τη χρήση μονοξειδίου του άνθρακα.

Σήμερα στο Μπέρνμπουργκ υπάρχει ένα μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων από το κέντρο ευθανασίας του Μπέρνμπουργκ.

Πρώτη φάση λειτουργίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα θύματα του κέντρου θανάτωσης στο Μπέρνμπουργκ κατηγοριοποιούνταν με βάση το μέρος προέλευσής τους. Σύμφωνα με το διάγραμμα οργάνωσης οι κατηγορίες περιελάμβαναν: ασθενείς και άτομα με ειδικές ανάγκες από ιδρύματα των επαρχιών του Βραδεμβούργου, της Σαξωνίας και του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν, τα κρατίδια των Σαξονία-Άνχαλτ, Μπράουνσβαϊγκ και Μεκλεμβούργου, καθώς επίσης και από την πρωτεύουσα (Βερολίνο) και την πόλη του Αμβούργου, από όπου τα θύματα μεταφέρονταν στο Μπέρνμπουργκ είτε απευθείας είτε μέσω των ενδιάμεσων κέντρων που περιλάμβαναν:

  • Στην επαρχία της Σαξωνίας: Γιέριχοβ (390), Ούχτσπρινγκε (κομητεία του Στάνταλ) (864), Άλτσχερμπιτς κοντά στο Σκόιντιτς (κομητεία του Ντέλιτς) (1,385)
  • Στην επαρχία του Βραδεμβούργου: Γκέρντεν κοντά στο Βραδεμβούργο (1,110), Νόυρουππιν (1,497), Τόυπιτς (κομητεία του Τέλτοφ) (1,564)
  • Στο κρατίδιο Μπράουνσβαϊγκ και άλλα: Κένιγκσλουτερ (423)

Σύμφωνα με έναν συγκεντρωτικό πίνακα του 1942 που ανακαλύφθηκε το 1945, τα αποκαλούμενα στατιστικά Χάρτχαϊμ, το 1941 στο Μπέρνμπουργκ σκοτώθηκαν 8,601 άτομα.[1][2][3] Αυτά τα στατιστικά δεν περιλαμβάνουν στοιχεία για ολόκληρο το 1940 και καλύπτουν μόνο την πρώτη φάση του προγράμματος που έλαβε χώρα από τον Νοέμβριο του 1940 έως τον Αύγουστο του 1941, αφού στις 24 του μήνα, με διαταγή του Χίτλερ, το πρόγραμμα διακόπηκε.

1940 Νοέ Δεκ 1941 Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μάιος Ιούν Ιούλ Αύγ Σύνολο
397 387 788 939 1.004 1.084 1.316 1.406 1.426 638 8.601 (9.385)

Γιατροί ευθανασίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ίρμφριντ Έμπερλ, ο επικεφαλής γιατρός του κέντρου ευθανασίας

Οι οργανωτες του Ναζιστικού Προγράμματος Ευθανασίας, αργότερα γνωστό ως Action T4, Βίκτορ Μπρακ και Καρλ Μπραντ, έδωσαν διαταγή πως η θανάτωση των ασθενών έπρεπε να πραγματοποιείται από κλινικούς γιατρούς, αφού η επιστολή εξουσιοδότησης του Χίτλερ την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ανέφερε μόνο γιατρούς. Επομένως, η λειτουργία της κάνουλας των αερίων στα κέντρα θανάτωσης ήταν έργο των γιατρών. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της δράσης του προγράμματος, όταν οι γιατροί απουσίαζαν ή για άλλους λόγους, την κάνουλα χειρίζονταν και άτομα που δεν ανήκαν στο ιατρικό προσωπικό. Οι γιατροί, κατά την αλληλογραφία τους με τον έξω κόσμο, δεν χρησιμοποιούσαν τα πραγματικά τους ονόματα.

Γιατροί που δρούσαν στο Μπέρνμπουργκ:

  • Επικεφαλής: Ίρμφριντ Έμπερλ («Δρ. Σνάιντερ») - Νοέμβριο του 1940 έως Αύγουστο του 1941. Μεταφέρθηκε πίσω στο Μπέρνμπουργκ από το Βερολίνο, 1942-1943
  • Αναπληρωτής: Χάινριχ Μπουνκ («Δρ. Κέλερ») - Νοέμβριο του 1940 έως Αύγουστο του 1941

Τέλος της πρώτης φάσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 31 Ιανουαρίου 1940, ο Γιόζεφ Γκέμπελς έγραψε στο ημερολόγιό του: «Συζήτησα με τον Μπούλερ το ζήτημα της σιωπηλής εκκαθάρισης των ψυχικά ασθενών. 40.000 έχουν φύγει, ακόμα 60.000 πρέπει να φύγουν. Αυτό είναι δύσκολο, αλλά αναγκαίο. Και πρέπει να γίνει τώρα. Ο Μπούλερ είναι το κατάλληλο άτομο για να το κάνει».[4][5] Ο προγραμματισμένος αριθμός των 100,000 θυμάτων που αναφέρεται εδώ δεν επιτεύχθη σύμφωνα με τα στατιστικά Χάρτχαϊμ και η καταγραφή στο ημερολόγιο αναφέρεται ως στοιχείο για το ότι το πρόγραμμα τερματίστηκε πρόωρα.[6]

Έχει συζητηθεί το κατά πόσον ήταν οι πολυάριθμες δημόσιες διαμαρτυρίες ανώτερων κληρικών και άλλων αξιωματούχων που έκαναν το πρόγραμμα γνωστό,[7] ή ο φόβος διασπαστικών δράσεων από άλλες χώρες, που είχαν ως αποτέλεσμα να δοθεί επίσημη διαταγή τερματισμού του προγράμματος ευθανασίας - το αποκαλούμενο «Ευθανασία Στοπ». Ο ιστορικός Ούβε Ντίτριχ Άνταμ έθεσε επίσης το ερώτημα για το αν το πρόγραμμα τερματίστηκε επειδή οι ειδικοί ευθανασίας που συμμετείχαν σε αυτό ήταν επείγον να μεταβούν στα στρατόπεδα εξόντωσης, τα οποία είχαν μόλις δημιουργηθεί.[8]

Επιχείρηση 14f13[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Επιχείρηση 14f13 (Action 14f13) χρησιμοποιήθηκε για την εξάλειψη των σοβαρά ασθενών κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή αυτών που, για άλλους λόγους, δεν ήταν ικανοί να εργαστούν. Η Επιχείρηση 14f13 ασχολήθηκε επίσης και με την εξάλειψη Εβραίων κρατουμένων, ανεξάρτητα από την κατάσταση της υγείας τους. Το πρόγραμμα προετοιμάστηκε, μαζί με το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4, την άνοιξη του 1941 όταν αξιωματούχοι γιατροί επισκέφτηκαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σε μία επιστολή, μετά τη διαταγή παύσης του προγράμματος, ανακοινώθηκε πως το Μπέρνμπουργκ θα έπρεπε «να ασχοληθεί στο άμεσο μέλλον με μέλη των στρατοπέδων συγκέντρωσης».[9] Μέχρι την άνοιξη του 1942, 1.400 γυναίκες από το Ράβενσμπρικ θανατώθηκαν στο Μπέρνμπουργκ.[9]

Αξιοσημείωτα θύματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Όλγα Μπενάριο το 1928

Στις αρχές Ιουνίου του 1942, 300 κρατούμενοι από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Νόιενγκαμμε μεταφέρθηκαν στο Μπέρνμπουργκ και θανατώθηκαν αμέσως μετά την άφιξή τους με τη χρήση μονοξειδίου του άνθρακα, πιθανότατα στις 5 Ιουνίου 1942. Τα ονόματα αυτών των 300 θυμάτων (περίπου 80 Γερμανοί Εβραίοι και 220 κρατούμενοι οι οποίοι είτε συνελήφθηκαν ως «αντικοινωνικοί» είτε ήταν σοβαρά άρρωστοι και δεν μπορούσαν να εργαστούν) αναγράφονται στο μνημείο που βρίσκεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νόιενγκαμμε. Τα ονόματά τους μπορούν να διαβαστούν επίσης και σε λίστες στο Σπίτι της Μνήμης, αλλά και στο Βιβλίο των Νεκρών που βρίσκεται στον χώρο του πρώην στρατοπέδου συγκέντρωσης Νόιενγκαμμε. Το βιβλίο είναι επίσης διαθέσιμο και σε ψηφιακή μορφή.

Επιχείρηση Ράινχαρντ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα

Πριν εργαστεί στο Μπέρνμπουργκ, ο Ίρμφριντ Έμπερλ ήταν γιατρός και επικεφαλής του ιατρικού προσωπικού στο κέντρο ευθανασίας του Βρανδεμβούργου. Λόγω της εμπειρίας του στη χρήση αερίων, από το καλοκαίρι του 1942 ο Έμπερλ διορίστηκε διοικητής στο στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα, ως μέρος της πιο θανάσιμης φάσης του Ολοκαυτώματος στην Πολωνία, γνωστό κι ως Επιχείρηση Ράινχαρντ. Ο Έμπερλ διορίστηκε ως ο πρώτος διοικητής του στρατοπέδου στις 11 Ιουλίου 1942. Ήταν ο μοναδικός επικεφαλής γιατρός που διοικούσε στρατόπεδο εξόντωσης κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με κάποιους, η κακή οργανωτική του ικανότητα οδήγησε σύντομα την επιχείρηση στην Τρεμπλίνκα σε καταστροφή, ενώ άλλοι επισημαίνουν πως ο μεγάλος αριθμός μεταφοράς κρατουμένων που έφτανε στο στρατόπεδο αντανακλούσε τις μη ρεαλιστικές προσδοκίες της ανώτατης διοίκησης των Ναζί για την ικανότητα της Τρεμπλίνκα να «επεξεργαστεί» αυτούς τους αριθμούς.[10]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Pages of the Hartheim Statistics». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2011. 
  2. ↑ Henry Friedlander (1997). Weg zum NS-Genozid. Von der Euthanasie zur Endlösung [The Origins of Nazi Genocide. From Euthanasia to the Final Solution]. Berlin. σελ. 190. ISBN 3-8270-0265-6. 
  3. ↑ Ernst Klee, επιμ. (1985). Dokumente zur "Euthanasie" [Documents on Euthanasia]. Frankfurt: Fischer Taschenbuch. σελ. 232. ISBN 3-596-24327-0. 
  4. ↑ Το παράθεμα βρίσκεται με διαφορετικούς αριθμούς στο: Ralph George Reuth (1992). Joseph Goebbels - Diaries. 4. Munich. σελ. 1525. ISBN 3-492-21414-2.  Σε καινούρια έκδοση που δημοσιεύτηκε το 1998 από τον Έλκε Φρόλιτς, οι αριθμοί επιδιορθώθηκαν ως σφάλμα ανάγνωσης και είναι αυτοί που παρουσιάζονται εδώ.
  5. ↑ Heinz Faulstich (2000). «Goebbels Diaries and the Cessation of "Action T4"». Στο: Christian Gerlach. Durchschnittstäter – Handeln und Motivation ["Average Criminal" - Action and Motivation]. Συνεισφορά στο History of National Socialism, Τόμος 16. Berlin. σελ. 211. ISBN 3-922611-84-2. 
  6. ↑ Heinz Faulstich. Goebbels’ Tagebücher und der Abbruch der "Aktion T4. σελ. 211. 
  7. ↑ Henry Friedlander (1997). The Origins of Nazi Genocide. From Euthanasia to the Final Solution. Berlin. σελ. 191. ISBN 3-8270-0265-6. 
  8. ↑ Uwe Dietrich Adam: Diskussionsbeitrag. Στο: Eberhard Jäckel· Jürgen Rohwer (1987). Der Mord an den Juden im Zweiten Weltkrieg. Frankfurt. σελ. 87. ISBN 3-596-24380-7. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Ernst Klee (2010). Euthanasia in the Third Reich (νέα έκδοση). Frankfurt: Fully reworked. σελ. 266. ISBN 978-3-596-18674-7. 
  10. ↑ Saul Friedländer (2009). The Years of Extermination: Nazi Germany and the Jews, 1939–1945. HarperCollins. σελ. 432. ISBN 0-06-198000-5. 

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω ανάνγωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Friedrich Karl Kaul: Nazimordaktion T4, Verlag Volk und Gesundheit, Berlin 1972
  • Dietmar Schulze: "Euthanasie" in Bernburg. Die Landes-Heil- und Pflegeanstalt Bernburg/Anhaltische Nervenklinik in der Zeit des Nationalsozialismus. Verlag Die Blaue Eule, Essen 1999, (ISBN 3-89206-954-9).
  • Ernst Klee (ed.): Dokumente zur "Euthanasie". Fischer Taschenbuch Verlag No. 4327, Frankfurt am Main 1985, (ISBN 3-596-24327-0).
  • Frank Hirschinger: Zur Ausmerzung freigegeben. Halle und die Landesheilanstalt Altscherbitz 1933-1945. Böhlau, Cologne, 2001, (ISBN 3-412-06901-9).
  • Ute Hoffmann: Todesursache „Angina“. Zwangssterilisationen und Euthanasie in der Landes- Heil- und Pflegeanstalt Bernburg. Ministry of the Interior for the State of Saxony-Anhalt, Magdeburg, 1996.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κέντρο_ευθανασίας_του_Μπέρνμπουργκ&oldid=9600517"