Η φτωχή Λίζα
 Απεικόνιση της Φτωχής Λίζας από τον Ορέστ Κιπρένσκι (1827), Πινακοθήκη Τρετιακόφ | |
| Συγγραφέας | Νικολάι Καραμζίν |
|---|---|
| Τίτλος | Бедная Лиза |
| Γλώσσα | Ρωσικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1792 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1792 |
| Χαρακτήρες | Liza και d:Q108511470 |
| Τόπος | Μόσχα Μοναστήρι Σιμόνοφ Μονή Ντανίλοφ Sparrow Hills |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η φτωχή Λίζα (ρωσικά: Бедная Лиза ) είναι διήγημα του Ρώσου συγγραφέα Νικολάι Καραμζίν που γράφτηκε και δημοσιεύτηκε το 1792.[1]
Είναι ένα από τα πιο γνωστά διηγήματα του Καραμζίν στη Ρωσία. Αναφέρεται στην ιστορία δύο εραστών που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, ο νεαρός είναι ευγενής και η κοπέλα φτωχή αγρότισσα. Το διήγημα έκανε δημοφιλή τα συναισθηματικά διηγήματα στη Ρωσία του 19ου αιώνα.[2]
Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Λίζα είναι μια φτωχή δουλοπάροικος που ζει με την ηλικιωμένη, άρρωστη μητέρα της σε ένα χωριό έξω από τη Μόσχα. Ο πατέρας της πέθανε, αφήνοντας τη Λίζα προστάτη της οικογένειας σε ηλικία 15 ετών. Ένας από τους τρόπους της Λίζας να κερδίσει χρήματα είναι να πουλά λουλούδια στη Μόσχα.[3]
Δύο χρόνια αργότερα, καθώς η Λίζα πουλάει τα λουλούδια της, γνωρίζει έναν όμορφο, πλούσιο άνδρα, τον νεαρό ευγενή Έραστ. Κουρασμένος από τη θυελλώδη κοσμική ζωή, ο Έραστ ερωτεύεται το αθώο κορίτσι και αρχίζουν να περνούν πολλές νύχτες μαζί, δίπλα στη λίμνη της μονής Σίμονοφ. Της λέει ότι για χάρη της μπορεί να εγκαταλείψει τα πάντα και να ζήσουν μαζί σε ένα ειδυλλιακό αγροτικό περιβάλλον. Αυτό που η Λίζα δεν γνωρίζει είναι ότι ο Έραστ, παρά την καλή καρδιά του, είναι αδύναμος, ευμετάβλητος και άστατος. Ο Έραστ αρχικά θέλει να έχει μια αγνή αγάπη με τη Λίζα, αλλά η επιθυμία του γι' αυτήν μεγαλώνει μέρα με τη μέρα. [4]
Ένα καλοκαιρινό βράδυ, η Λίζα έρχεται στον Έραστ δακρυσμένη, καθώς η μητέρα της θέλει να την παντρέψει με έναν ευκατάστατο άντρα που αυτή δεν αγαπά. Του λέει ότι δεν μπορεί να αγαπήσει παρά μόνο αυτόν, και μέσα στη θύελλα της στιγμής, ολοκληρώνουν τη σχέση τους. Ο Έραστ υπόσχεται ότι θα την παντρευτεί, αλλά στην πραγματικότητα, έχει χάσει πια το ενδιαφέρον του για εκείνη.[5]
Το φθινόπωρο, ο Έραστ της λέει ότι θα πάει στον πόλεμο και την αφήνει. Δύο μήνες αργότερα, όταν η Λίζα έρχεται στην πόλη, ανακαλύπτει την αλήθεια: στο στρατό, έχασε όλα του τα χρήματα σε χαρτοπαίγνια και παντρεύτηκε μια πλούσια χήρα για να γλιτώσει από το χρέος του. Της δίνει εκατό ρούβλια και της λέει να τον ξεχάσει. Στη θλίψη της, η Λίζα πνίγεται στη λίμνη του κήπου του μοναστηριού όπου εκείνη και ο Έραστ είχαν περάσει τόσα βράδια μαζί.[6]
Καλλιτεχνική πρωτοτυπία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Την πλοκή αυτής της ιστορίας ο Καραμζίν τη δανείστηκε από την ευρωπαϊκή συναισθηματική λογοτεχνία, αλλά τη μετέφερε σε ρωσικό έδαφος. Ο συγγραφέας αφήνει να εννοηθεί ότι γνωρίζει προσωπικά τον Έραστ: «Τον γνώρισα ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του. Ο ίδιος μου είπε αυτήν την ιστορία και με οδήγησε στον τάφο της Λίζας». Τονίζει ότι διαδραματίζεται στη Μόσχα και περιγράφει το μοναστήρι Σίμονοφ, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της αυθεντικότητας. Για τη ρωσική λογοτεχνία εκείνης της εποχής, αυτό ήταν μια καινοτομία: συνήθως η δράση των έργων εκτυλίσσονταν «σε κάποια πόλη». Οι πρώτοι αναγνώστες της ιστορίας αντιλήφθηκαν την ιστορία της Λίζας ως μια πραγματική τραγωδία - δεν ήταν τυχαίο ότι η λίμνη κάτω από τα τείχη της Μονής Σιμόνοφ ονομάστηκε από το όνομα της ηρωίδας, και το έργο είχε πολλές μιμήσεις. Οι βελανιδιές που φύτρωναν γύρω από τη λίμνη ήταν γεμάτες με επιγραφές - συγκινητικές: «Σ' αυτόν τον τόπο, πέθανε η φτωχή Λίζα. Αν είσαι ευαίσθητος περαστικός, πάρε μια ανάσα!» αλλά και σατιρικές: «Εδώ η ερωμένη του Έραστ ρίχτηκε στη λίμνη. Πνιγείτε, κορίτσια: υπάρχει αρκετός χώρος στη λιμνούλα!».[2]
- Δεν υπάρχει ταξική σύγκρουση στην ιστορία: ο Καραμζίν συμπάσχει εξίσου τόσο με τον Έραστ όσο και με τη Λίζα. Δεν καταδικάζει τον Εραστ, ο οποίος εξάλλου «ήταν δυστυχισμένος μέχρι το τέλος της ζωής του».
- Σε αντίθεση με τα έργα του κλασικισμού, το διήγημα δεν είναι διδακτικό, δεν έχει ηθικό δίδαγμα.
- Η ιστορία διακρίνεται επίσης για τη ζωντανή ρωσική γλώσσα: Ο Καραμζίν εγκατέλειψε τους παλιούς σλαβονισμούς και χρησιμοποιώντας την καθομιλουμένη έκανε το έργο εύκολο στην ανάγνωση.
- Αντιπροσωπεύει επίσης τις αξίες του Διαφωτισμού καθώς παρουσιάζει ανθρώπους από όλες τις κοινωνικές τάξεις και όχι μόνο ευγενείς.
- Ο Σοβιετικός φιλόλογος Βασίλι Σιπόβσκι αναφέρει ότι Η Φτωχή Λίζα έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το ρωσικό κοινό, γιατί σ' αυτό το έργο ο Καραμζίν ήταν ο πρώτος που εξέφρασε τη «νέα λέξη» που είπε ο Γκαίτε στους Γερμανούς με Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου. Μια τέτοια «νέα λέξη» ήταν η αυτοκτονία της ηρωίδας της ιστορίας. Το ρωσικό κοινό, συνηθισμένο σε αίσιο τέλος με τη μορφή γάμου στα παλιά μυθιστορήματα, όπου η αρετή πάντα ανταμείβεται και η κακία τιμωρείται, για πρώτη φορά σε αυτή την ιστορία συνάντησε την πικρή αλήθεια της ζωής.
Υποδοχή και σάτιρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Νικολάι Καραμζίν ήταν μια σημαντική προσωπικότητα της ρωσικής λογοτεχνίας και με το διήγημα αυτό εισήγαγε τον συναισθηματισμό στο ρωσικό κοινό. [7]Στην εποχή του η ιστορία αγαπήθηκε πολύ, με πολλούς να κάνουν προσκύνημα στη λίμνη όπου πνίγηκε η Λίζα. Καθώς περνούσε ο καιρός, ωστόσο, έγινε αντικείμενο σάτιρας, με συγγραφείς να χρησιμοποιούν το όνομα Λίζα για κοπέλες που εξαπατήθηκαν, όπως ο Πούσκιν στη Ντάμα πίκα και Η δεσποινίς χωριατοπούλα όπου η σχέση μεταξύ της αγρότισσας και του αφέντη παρουσιάζεται ως κωμωδία.[8]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ . «britannica.com/topic/Poor-Liza».
- ↑ 2,0 2,1 . «rt82.ru/fr/documentation/bednaya-liza-analiz-povesti-bednaya-liza-n-karamzin/».
- ↑ . «bibliotheque-russe-et-slave.com/Livres/Karamzine/Pauvre Lise».
- ↑ . «babelio.com/livres/Karamzine-La-Pauvre-Lise».
- ↑ . «gradesaver.com/poor-liza-and-other-stories/study-guide/summary».
- ↑ . «wikimonde.com/article/Pauvre_Lisa».
- ↑ . «peskiadmin.ru/fr/bednaya-liza-v-dvuh-slovah-o-chem-bednaya-liza-karamzin-glavnye-geroi».
- ↑ . «encyclopedia.com/arts/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/poor-liza-bednaia-liza-nikolai-karamzin-1794».
|