Δακτυλίωση του φλοιού

Εφαρμογή δακτυλίωσης του φλοιού σε υπερώριμο δέντρο με σκοπό τη θανάτωσή του.

Δακτυλίωση του φλοιού (αγγλ. Girdling), πολύ συχνά γνωστή και ως χαραγή, είναι η περιφερειακή αφαίρεση του εξωτερικού και του εσωτερικού φλοιού, καθώς και του καμβίου από τον κυρίως βλαστό ή τον κορμό ενός δέντρου ή ξυλώδους φυτού. Ορισμένες φορές, στη δασοκομία και τη δενδροκομία λέγεται και "δακτύλιος του φλοιού".

Η χαραγή έχει ως αποτέλεσμα την προοδευτική θανάτωση της περιοχής πάνω από τον "δακτύλιο" με την πάροδο του χρόνου. Όταν ο κύριος κορμός ενός δασικού δέντρου είναι περιτυλιγμένος, ολόκληρο το δέντρο θα πεθάνει. Προτιμάται συχνά, ως τεχνική στη Σκανδιναβία και τη Β. Αμερική, για την θανάτωση δένδρων που έχουν βιολογικά ή παθολογικά προβλήματα. Αν η χαραγή δεν είναι ολική -δηλ. δεν καλύπτει όλη την περιφέρεια του βλαστού- τότε, επιφέρει προσωρινές μόνον επιδράσεις.

Συχνά η τεχνική της δακτυλίωσης του φλοιού απαντάται:

• στην δασοπονία
• στη δενδροκομία
• σε βανδαλισμούς από ζώα

Στη δασική διαχείριση, δασολόγοι εφαρμόζουν τη χαραγή σε συγκεκριμένα δασικά οικοσυστήματα. Σε βανδαλισμούς, αυτό μπορεί να συμβεί είτε από ανθρώπους, με πρόθεση, είτε από τρωκτικά τον χειμώνα που τρέφονται από τον φλοιό ελλείψει τροφής, ή από θηλαστικά λ.χ. ζαρκάδια και ελάφια, τα οποία σε περιόδους υψηλής χιονόπτωσης τρώνε τον φλοιό ορισμένων πλατύφυλλων και προκαλούν σοβαρές πληγώσεις (χαραγές) στα δένδρα του δάσους.

Στην δενδροκομία, χρησιμοποιείται ως τεχνική αναζωογόνησης των οπωροφόρων δέντρων, ώστε να δώσουν καλύτερα και ποιοτικότερα φρούτα, ή για να καρποφορήσουν. Επίσης εφαρμόζεται και στην αμπελουργία.

Δασοπονία

Κιτρίνισμα φύλλων κλήθρας εξαιτίας της δακτυλίωσης του φλοιού της.

Όπως είναι γνωστό, στα ανώτερα δασοπονικά φυτά (λ.χ. ξυλώδη δέντρα) τα αγγειακά συστήματα είναι δύο, το ξύλωμα (μεταφορά ουσιών προς τα άνω), και το φλοίωμα (μεταφορά ουσιών από τα φύλλα προς τα κάτω). Η χαραγή έχει ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση του φλοιώματος και ο θάνατος επισυμβαίνει από την αδυναμία των φύλλων να μεταφέρουν σάκχαρα (κυρίως γλυκόζη και σακχαρόζη) στις ρίζες.

Σε αυτή τη διαδικασία της χαραγής, το ξύλωμα παραμένει ανέγγιχτο και το δέντρο μπορεί συνήθως να μεταφέρει προσωρινά νερό και ιχνοστοιχεία από τις ρίζες προς τα φύλλα. Ο θάνατος συμβαίνει όταν οι ρίζες δεν μπορούν πλέον να παράγουν τριφωσφορική αδενοσίνη και να μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά προς τα πάνω διαμέσου του ξυλώματος.

Οι τεχνικές "δακτυλίων του φλοιού" έχουν αναπτυχθεί για να διαταράξουν ή να εμποδίσουν τη μεταφορά σακχάρων στο φλοίωμα, διεγείροντας την πρώιμη παραγωγή λουλουδιών και αυξάνοντας την καρποφορία και για τον έλεγχο του μεγέθους των φυτών, μειώνοντας την ανάγκη για κλάδευση.

Η δακτυλίωση είναι μια αργή διαδικασία σε σύγκριση με την κοπή (υλοτομία) και χρησιμοποιείται συχνά μόνο όταν είναι απαραίτητη, όπως λ.χ. στην αφαίρεση ενός ασθενικού δέντρου από μία υγιής δασική συστάδα ή από μια προστατευμένη δασική περιοχή, χωρίς να καταστραφεί η περιβάλλουσα βλάστηση. 

Η πρακτική της χαραγής είναι γνωστή στην Ευρώπη εδώ και αιώνες. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η ζώνη επιλεκτικών, επιθετικών ειδών της ψευδοτσούγκας σε μερικά δάση δρυός λ.χ. της Βόρειας Καλιφόρνιας (πολιτειακό πάρκο Άναντελ), προκειμένου να αποτραπεί η εισβολή της ψευδοτσούγκας (Douglas fir) μέσα σε ένα μικτό δάσος ειδών δρυός.

Η χαραγή γίνεται δασοπονικά και επίτηδες ώστε να νεκρωθεί ένα γηρασμένο δέντρο μέσα σε ένα δάσος, να παραμείνει ιστάμενο για αρκετά χρόνια ως καταφύγιο εντόμων και πτηνών, προσφέροντας ένα πολύτιμο βιότοπο για μια ποικιλία ζώων.

Δενδροκομία

Αμπέλια συχνά υφίστανται χαραγές από τον οινοπαραγωγό.

Χρησιμοποιείται επίσης ως τεχνική για να αναγκάσει ένα καρποφόρο φυτό να αποδώσει μεγαλύτερους καρπούς, λ.χ. σε αγροτικές καλλιέργειες, μια τέτοια τεχνητή ζώνη (αφαίρεση φλοιού) στη βάση ενός μεγάλου κλαδιού ή στον κορμό. Έτσι, όλα τα σάκχαρα που παράγονται από τα φύλλα εξ' αναγκάζονται να τροφοδοτήσουν περισσότερο τους καρπούς.

Δακτυλιώσεις γίνονται και στα αμπέλια, από τους παραγωγούς από πρόθεση, για να γίνουν τα σταφύλια πιο μεγάλα και πιο γλυκά. Η «ζημιά» αυτή γίνεται με την χάραξη του φλοιού σε βλαστούς που περιορίζει την κίνηση των θρεπτικών συστατικών στις ρίζες, έτσι οι υδατάνθρακες που παράγονται στα φύλλα δεν πηγαίνουν στις ρίζες για αποθήκευση. Η χαραγή σταματά προσωρινά την ανάπτυξη των δέντρων.

Το κλάδεμα με ρίζες, μια αρχαία ασιατική πρακτική και άλλες ελεγχόμενες ζημίες, όπως η καρφίτσα στον κορμό ή το χτύπημα των κλαδιών και του κορμού, παράγουν αποτελέσματα παρόμοια με τη χαραγή.

Χαραγή εφαρμόζεται σε αμπέλια, αβοκάντο, μηλιές, μάνγκο, εσπεριδοειδή και άλλα δέντρα. Γίνεται κανονικά μόνο σε υγιή δέντρα που δεν είχαν καλή απόδοση το προηγούμενο έτος. Πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή ώστε να μην προκληθεί ζημιά στο ξυλώδες βλαστό που μπορεί να σκοτώσει το δέντρο ή το αμπέλι. Τα δέντρα φυσιολογικά θεραπεύονται μέσα σε τέσσερις έως πέντε εβδομάδες μετά τη δημιουργία. Συνιστάται και βαφή πάνω στις δακτυλιώσεις μπορεί να προστατεύσει το φυτό από μύκητες και παράσιτα.

Από ζώα

Οπές που έχουν γίνει στο είδος Platanus wrightii - ένα πλατάνι της Αριζόνας.

Τόσο τα φυτοφάγα ζώα όσο και τα πουλιά μπορούν αποτελεσματικά να δημιουργήσουν δακτυλιώσεις.

Στη Βόρεια Αμερική, ορισμένα πτηνά μπορούν θα ανοίξουν τρύπες στους κορμούς των δέντρων για να τρέφονται με έντομα, κάνουν επίσης παράλληλους δακτυλίους οπών για να φάνε χυμό που μαζεύεται στα ανοίγματα ή για να ταΐσουν τα μικρά τους. Συχνότερα επιτίθενται σε πεύκα, σημύδα, σφενδάμι, ερυθρελάτη και οπωροφόρα δέντρα και κάνουν τη μεγαλύτερη ζημιά κατά την περίοδο αναπαραγωγής και την εγκατάσταση της περιοχής μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου.

Η διατροφική δραστηριότητα των κάστορων είναι μια σημαντική πηγή ζώνης δέντρων κοντά σε πηγές νερού. 

Πολλά είδη ελαφιών εκούσια ή ακούσια τρίβοντας τα κέρατά τους σε νεαρά δενδρύλλια και ώριμα δέντρα, δημιουργούν επιβλαβείς δακτυλιώσεις στους φλοιούς των δέντρων.

Ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους τα κουνέλια βλάπτουν το περιβάλλον στην Αυστραλία είναι η χαραγή.