Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Επόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Δημιουργήθηκε από μετάφραση της σελίδας "Restless legs syndrome"
(Καμία διαφορά)

Έκδοση από την 18:56, 12 Απριλίου 2022

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, επίσης γνωστό ως Νόσος Γουίλις-Έκμπομ, είναι γενικά μια μακροχρόνια διαταραχή που προκαλεί έντονη επιθυμία να κινήσει κανείς τα πόδια του. [1] [2] Συχνά υπάρχει μια δυσάρεστη αίσθηση στα πόδια που βελτιώνεται κάπως μετακινώντας τα. [1] Αυτό περιγράφεται συχνά ως πόνος ή μυρμήγκιασμα. [1] Περιστασιακά, μπορεί επίσης να επηρεαστούν τα χέρια. [1] Η αίσθηση εκδηλώνεται γενικά όταν το άτομο είναι σε ηρεμία και ως εκ τούτου μπορεί να δυσκολέψει τον ύπνο . [1] Λόγω της διατάραξης του ύπνου, τα άτομα με σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να έχουν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, μειωμένη ενέργεια, ευερεθιστότητα και καταθλιπτική διάθεση . [1] Επιπλέον, πολλοί έχουν συσπάσεις των άκρων κατά τη διάρκεια του ύπνου . [3] Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών δεν είναι το ίδιο με το συνηθισμένο χτύπημα του ποδιού ή το κούνημα του ποδιού. [4]

Παράγοντες κινδύνου για το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών περιλαμβάνουν χαμηλά επίπεδα σιδήρου, νεφρική ανεπάρκεια, νόσο του Πάρκινσον, σακχαρώδη διαβήτη, ρευματοειδή αρθρίτιδα, εγκυμοσύνη και κοιλιοκάκη . [1] [5] [6] Κάποια φάρμακα μπορεί επίσης να προκαλέσουν τη διαταραχή, συμπεριλαμβανομένων αντικαταθλιπτικών, αντιψυχωσικών, αντιισταμινικών και αποκλειστών διαύλων ασβεστίου . [7] Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι. [1] Το ένα είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών πρώιμης έναρξης που ξεκινά πριν από την ηλικία των 45 ετών, εμφανίζεται σε οικογένειες και επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. [1] Το άλλο είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών όψιμης έναρξης που ξεκινά μετά την ηλικία των 45 ετών, αρχίζει ξαφνικά και δεν επιδεινώνεται. [1] Η διάγνωση βασίζεται γενικά στα συμπτώματα ενός ατόμου αφού αποκλειστούν άλλες πιθανές αιτίες. [8]

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να επιλυθεί εάν αντιμετωπιστεί το υποκείμενο πρόβλημα. [9] Διαφορετικά, η θεραπεία περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή. [1] Αλλαγές στον τρόπο ζωής που μπορεί να βοηθήσουν περιλαμβάνουν τη διακοπή της χρήσης αλκοόλ και καπνού και την υγιεινή του ύπνου . [9] Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν λεβοντόπα ή αγωνιστές ντοπαμίνης όπως η πραμιπεξόλη . [5] Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών επηρεάζει περίπου το 2,5–15% του αμερικανικού πληθυσμού. [5] Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα από τα αρσενικά και γίνεται όλο και πιο συχνό με την ηλικία. [10]

Σημεία και συμπτώματα

Οι δυσαισθησίες στο σύνδρομο ανήσυχων ποδιών κυμαίνονται από πόνο στους μύες, έως «φαγούρα που δεν μπορείς να ξύσεις», «αίσθημα βουητού», δυσάρεστο «γαργαλητό που δεν σταματά», αίσθημα «συρσίμαρτος» ή τραντάγματα των άκρων όταν είναι ξύπνιος. Οι αισθήσεις συνήθως αρχίζουν ή εντείνονται κατά τη διάρκεια της ήρεμης εγρήγορσης, όπως κατά τη χαλάρωση, το διάβασμα ή η προσπάθεια για ύπνο. [11]

Είναι μια ασθένεια « φάσματος » με μερικούς ανθρώπους να βιώνουν μόνο μια μικρή ενόχληση και άλλους να έχουν σημαντική διαταραχή του ύπνου και της ποιότητας ζωής. [12]

Η αίσθηση—και η ανάγκη για κίνηση—μπορεί να επιστρέψει αμέσως μετά τη διακοπή της κίνησης ή αργότερα. Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής ηλικίας, και είναι μια προοδευτική ασθένεια για ορισμένους, ενώ τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν σε άλλους. [13] Σε μια έρευνα μεταξύ των μελών του Ιδρύματος για το Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών, διαπιστώθηκε ότι έως και το 45% των ασθενών είχαν τα πρώτα συμπτώματα πριν από την ηλικία των 20 ετών. [14]

Αίτια

Ενώ η αιτία του συνδρόμου είναι γενικά άγνωστη, πιστεύεται ότι προκαλείται από αλλαγές στον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη [15] με αποτέλεσμα την ανώμαλη χρήση σιδήρου από τον εγκέφαλο. Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών συχνά οφείλεται σε ανεπάρκεια σιδήρου. Άλλες σχετικές καταστάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν νεφρική νόσο τελικού σταδίου και αιμοκάθαρση, ανεπάρκεια φυλλικού οξέος, ανεπάρκεια μαγνησίου, υπνική άπνοια, διαβήτη, περιφερική νευροπάθεια, νόσο του Πάρκινσον και ορισμένες αυτοάνοσες ασθένειες, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας . [16] Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να επιδεινωθεί κατά την εγκυμοσύνη, πιθανώς λόγω των αυξημένων επιπέδων οιστρογόνων . [17] Η χρήση αλκοόλ, προϊόντων νικοτίνης και καφεΐνης μπορεί να σχετίζεται με το σύνδρομο. Μια μελέτη του 2014 από την Αμερικανική Ακαδημία Νευρολογίας διαπίστωσε επίσης ότι τα μειωμένα επίπεδα οξυγόνου στα πόδια συσχετίστηκαν έντονα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών σε ασθενείς που δεν έλαβαν θεραπεία. [18]

ΔΕΠΥ

Έχει παρατηρηθεί συσχέτιση μεταξύ της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών ή της περιοδικής διαταραχής της κίνησης των άκρων . [19] Και οι δύο καταστάσεις φαίνεται να συνδέονται με δυσλειτουργίες που σχετίζονται με τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη και τα κοινά φάρμακα και για τις δύο καταστάσεις μεταξύ άλλων συστημάτων, επηρεάζουν τα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. [20] Μια μελέτη του 2005 πρότεινε ότι έως και το 44% των ατόμων με ΔΕΠΥ είχαν συνυπάρχον σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και έως και 26% των ατόμων με σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είχαν επιβεβαιώσει ΔΕΠΥ ή συμπτώματα της πάθησης. [21]

Φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ή να το προκαλέσουν δευτερογενώς, όπως:

  • ορισμένα αντιεμετικά (αντιντοπαμινεργικά) [22]
  • ορισμένα αντιισταμινικά (ειδικά τα καταπραϋντικά, πρώτης γενιάς αντιισταμινικά Η1 συχνά σε φάρμακα για το κρυολόγημα χωρίς ιατρική συνταγή) [22]
  • πολλά αντικαταθλιπτικά (τόσο παλαιότερα τρικυκλικά όσο και νεότερα SSRI ) [22]
  • αντιψυχωσικά και ορισμένα αντιεπιληπτικά
  • μια αντίδραση ανάκαμψης των ηρεμιστικών-υπνωτικών φαρμάκων όπως το στερητικό σύνδρομο βενζοδιαζεπίνης από τη διακοπή ηρεμιστικών βενζοδιαζεπινών ή υπνωτικών χαπιών
  • Η στέρηση αλκοόλ μπορεί επίσης να προκαλέσει σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και άλλες κινητικές διαταραχές όπως η ακαθησία και ο παρκινσονισμός που συνήθως συνδέονται με αντιψυχωσικά [23]
  • Η απόσυρση οπιοειδών σχετίζεται με την πρόκληση και την επιδείνωση του RLS [24]

Γενετική

Περισσότερο από το 60% των περιπτώσεων συνδρόμου ανήσυχων ποδιών είναι οικογενείς και κληρονομούνται με αυτοσωμικό κυρίαρχο τρόπο με μεταβλητή διείσδυση . [25]

Η έρευνα και οι νεκροψίες εγκεφάλου έχουν ενοχοποιήσει τόσο το ντοπαμινεργικό σύστημα όσο και την ανεπάρκεια σιδήρου στη μέλαινα ουσία . [26] Ο σίδηρος είναι καλά κατανοητό ότι είναι ένας ουσιαστικός συμπαράγοντας για το σχηματισμό της λεβοντόπας, του προδρόμου της ντοπαμίνης.

Μηχανισμός

Αν και είναι μόνο εν μέρει κατανοητό, η παθοφυσιολογία του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών μπορεί να περιλαμβάνει ανωμαλίες του συστήματος ντοπαμίνης και σιδήρου . [27] [28] Υπάρχει επίσης ένας κοινώς αποδεκτός επεξηγηματικός μηχανισμός του κιρκάδιου ρυθμού που σχετίζεται με αυτόν, ο οποίος φαίνεται κλινικά απλώς από βιοδείκτες του κιρκάδιου ρυθμού, όπως η θερμοκρασία του σώματος . [29] Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ της μειωμένης νευρωνικής πρόσληψης σιδήρου και των λειτουργιών των κυττάρων που περιέχουν νευρομελανίνη και παράγουν ντοπαμίνη έχουν ρόλο στην ανάπτυξη του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών, υποδεικνύοντας ότι η ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να επηρεάσει τις ντοπαμινεργικές μεταδόσεις του εγκεφάλου με διαφορετικούς τρόπους. [30]

Οι έσω θαλαμικοί πυρήνες μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο στο σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ως μέρος του μεταιχμιακού συστήματος που διαμορφώνεται από το ντοπαμινεργικό σύστημα [31] και που μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη του πόνου. [32] Βελτίωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών παρατηρείται σε άτομα που λαμβάνουν αγωνιστές ντοπαμίνης χαμηλής δόσης. [33]

Διάγνωση

Δεν υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, αλλά χρησιμοποιούνται μη ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για τον αποκλεισμό άλλων αιτιών, όπως οι ανεπάρκειες βιταμινών. Πέντε συμπτώματα χρησιμοποιούνται για την επιβεβαίωση της διάγνωσης:

  • Έντονη επιθυμία για κίνηση των άκρων, που συνήθως σχετίζεται με δυσάρεστες ή άβολες αισθήσεις.
  • Αρχίζει ή επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια της αδράνειας ή της ανάπαυσης.
  • Βελτιώνεται ή εξαφανίζεται (τουλάχιστον προσωρινά) με τη δραστηριότητα.
  • Επιδεινώνεται το βράδυ.
  • Αυτά τα συμπτώματα δεν προκαλούνται από καμία ιατρική ή συμπεριφορική πάθηση.

Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι απαραίτητα, όπως τα παραπάνω, αλλά εμφανίζονται συχνά σε ασθενείς με σύνδρομο ανήσυχων ποδιών: [34]

  • γενετικό στοιχείο ή οικογενειακό ιστορικό με RLS
  • καλή ανταπόκριση στη ντοπαμινεργική θεραπεία
  • περιοδικές κινήσεις των ποδιών κατά τη διάρκεια της ημέρας ή του ύπνου
  • περισσότερο επηρεάζονται άτομα μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας
  • παρουσιάζονται άλλες διαταραχές ύπνου
  • Τα μειωμένα αποθέματα σιδήρου μπορεί να αποτελούν παράγοντα κινδύνου και πρέπει να αξιολογούνται

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ταξινόμηση των Διαταραχών Ύπνου (ICSD-3), τα κύρια συμπτώματα πρέπει να σχετίζονται με μια διαταραχή ή διαταραχή ύπνου προκειμένου να υποστηριχθεί η διάγνωση συνδρόμου ανήσυχων ποδιών. [35] Όπως αναφέρεται σε αυτή την ταξινόμηση, τα συμπτώματα του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών θα πρέπει να ξεκινούν ή να επιδεινώνονται στην ακινησία, να ανακουφίζονται κατά την κίνηση, να εμφανίζονται αποκλειστικά ή κυρίως το βράδυ και τη νύχτα, να μην προκαλούνται από άλλες ιατρικές ή συμπεριφορικές καταστάσεις και να βλάπτουν την ποιότητα ζωής του ατόμου. . [35] [36] Γενικά, επηρεάζονται και τα δύο πόδια, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει ασυμμετρία.

Διαφορική διάγνωση

Οι πιο κοινές παθήσεις που πρέπει να διαφοροδιαγνώσκονται με το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών περιλαμβάνουν κράμπες στα πόδια, δυσφορία θέσης, τοπικό τραυματισμό του ποδιού, αρθρίτιδα, οίδημα ποδιών, φλεβική στάση, περιφερική νευροπάθεια, ριζοπάθεια, κούνημα ποδιών λόγω συνήθειας, άγχος, μυαλγία και παθολογία που προκαλείται από φάρμακα . [4]

Η περιφερική αρτηριακή νόσος και η αρθρίτιδα μπορούν επίσης να προκαλέσουν πόνο στα πόδια, αλλά αυτός συνήθως χειροτερεύει με την κίνηση. [3]

Υπάρχουν λιγότερο κοινές διαφορικές διαγνωστικές καταστάσεις που περιλαμβάνουν μυελοπάθεια, μυοπάθεια, αγγειακή ή νευρογενή χωλότητα, υποτασική ακαθησία και ορθοστατικό τρόμο. [4]

Θεραπευτική αγωγή

Εάν το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών δεν συνδέεται με μια υποκείμενη αιτία, η συχνότητά του μπορεί να μειωθεί με τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, όπως η βελτίωση της υγιεινής του ύπνου, η τακτική άσκηση και η διακοπή του καπνίσματος . [37] Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται μπορεί να περιλαμβάνουν αγωνιστές ντοπαμίνης ή γκαμπαπεντίνη σε άτομα με καθημερινό σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και οπιοειδή για τη θεραπεία ανθεκτικών περιπτώσεων. [24]

Η θεραπεία του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών δεν θα πρέπει να εξετάζεται μέχρι να αποκλειστούν πιθανά ιατρικά αίτια. Το δευτερογενές σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να θεραπευτεί εάν υποκείμενες ιατρικές καταστάσεις (αναιμία) αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.

Το τέντωμα των μυών των ποδιών μπορεί να φέρει προσωρινή ανακούφιση. [11] [38] Το περπάτημα και η κίνηση των ποδιών, όπως υποδηλώνει το όνομα «ανήσυχα πόδια», προσφέρει προσωρινή ανακούφιση. Στην πραγματικότητα, όσοι έχουν σύνδρομο ανήσυχων ποδιών συχνά έχουν μια σχεδόν ανεξέλεγκτη ανάγκη να περπατήσουν και επομένως ανακουφίζουν τα συμπτώματα ενώ κινούνται. Δυστυχώς, τα συμπτώματα συνήθως επιστρέφουν αμέσως μετά τη διακοπή της κίνησης και του περπατήματος. Μια συσκευή αντιδιεγερτικής δόνησης έχει βρεθεί ότι βοηθά ορισμένα άτομα με πρωτογενή σύνδρομο ανήσυχων ποδιών να βελτιώσουν τον ύπνο τους. [39]

Φάρμακα

Για όσους το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών διαταράσσει ή εμποδίζει τον ύπνο ή τις τακτικές καθημερινές δραστηριότητες, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι χρήσιμη. Τα στοιχεία υποστηρίζουν τη χρήση αγωνιστών ντοπαμίνης, όπως: πραμιπεξόλη, ροπινιρόλη, ροτιγοτίνη και καβεργολίνη . [40] [41] Μειώνουν τα συμπτώματα, βελτιώνουν την ποιότητα του ύπνου και την ποιότητα ζωής. [42] Η λεβοντόπα είναι επίσης αποτελεσματική. [43] Ωστόσο, η περγολίδη και η καβεργολίνη συνιστώνται λιγότερο λόγω της συσχέτισής τους με αυξημένο κίνδυνο βαλβιδικής καρδιακής νόσου. [44] Η ροπινιρόλη έχει ταχύτερη έναρξη με μικρότερη διάρκεια. [45] Η ροτιγοτίνη χρησιμοποιείται συνήθως ως διαδερμικό έμπλαστρο που παρέχει συνεχώς σταθερές συγκεντρώσεις φαρμάκου στο πλάσμα, με αποτέλεσμα την ιδιαίτερη θεραπευτική της δράση σε ασθενείς με συμπτώματα καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. [45] Μια ανασκόπηση βρήκε ότι η πραμιπεξόλη είναι καλύτερη από τη ροπινιρόλη. [46]

Υπάρχουν, ωστόσο, προβλήματα με τη χρήση αγωνιστών ντοπαμίνης συμπεριλαμβανομένης της αύξησης. Αυτή είναι μια ιατρική κατάσταση όπου το ίδιο το φάρμακο προκαλεί τα συμπτώματα να αυξάνονται σε σοβαρότητα και/ή να εμφανίζονται νωρίτερα μέσα στην ημέρα. Οι αγωνιστές ντοπαμίνης μπορεί επίσης να προκαλέσουν ανάκαμψη των συμπτωμάτων καθώς η δράση του φαρμάκου υποχωρεί. Σε πολλές περιπτώσεις, όσο περισσότεροι χρησιμοποιούνται οι αγωνιστές ντοπαμίνης τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος αύξησης και ανάκαμψης καθώς και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Επίσης, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι αγωνιστές ντοπαμίνης που χρησιμοποιούνται στο σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση του καταναγκαστικού τζόγου. [47]

  • Η γκαμπαπεντίνη και η πρεγκαμπαλίνη είναι μη ντοπαμινεργικές θεραπείες για μέτριο έως σοβαρό πρωτοπαθές σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. [48]
  • Τα οπιοειδή ενδείκνυνται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται σε άλλα μέτρα λόγω της πολύ μεγάλης πιθανότητας κατάχρησης και του υψηλού ποσοστού παρενεργειών, που μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα, κόπωση και πονοκέφαλο . [49] [24]

Οι βενζοδιαζεπίνες, όπως η διαζεπάμη ή η κλοναζεπάμη, δεν συνιστώνται γενικά, [50] και η αποτελεσματικότητά τους είναι άγνωστη. [51] Ωστόσο, μερικές φορές εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ως δεύτερη γραμμή, [52] ως πρόσθετοι πράκτορες. [51]

Πρόγνωση

Τα συμπτώματα του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών μπορεί σταδιακά να επιδεινωθούν με την ηλικία, αν και πιο αργά για τα άτομα με την ιδιοπαθή μορφή του συνδρόμου παρά για τα άτομα που έχουν επίσης μια σχετική ιατρική πάθηση. [53] Οι τρέχουσες θεραπείες μπορούν να ελέγξουν τη διαταραχή, ελαχιστοποιώντας τα συμπτώματα και αυξάνοντας τις περιόδους ξεκούραστου ύπνου. Επιπλέον, μερικοί άνθρωποι έχουν υφέσεις, περιόδους κατά τις οποίες τα συμπτώματα μειώνονται ή εξαφανίζονται για μέρες, εβδομάδες ή μήνες, αν και τα συμπτώματα συνήθως επανεμφανίζονται τελικά. [53] Η διάγνωση συνδρόμου ανήσυχων ποδιών δεν υποδηλώνει ή προμηνύει άλλη νευρολογική ασθένεια, όπως η νόσος του Πάρκινσον . [53] Τα συμπτώματά του μπορεί να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου όταν χρησιμοποιούνται φάρμακα που σχετίζονται με την ντοπαμίνη για θεραπεία, μια επίδραση που ονομάζεται «αύξηση» που μπορεί να αντιπροσωπεύει συμπτώματα που εμφανίζονται όλη την ημέρα και επηρεάζει τις κινήσεις όλων των άκρων. [53] Δεν υπάρχει θεραπεία για το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. [53]

Επιδημιολογία

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών επηρεάζει περίπου το 2,5–15% του αμερικανικού πληθυσμού. [5] [54] Η μειοψηφία (περίπου 2,7% του πληθυσμού) εμφανίζει καθημερινά ή σοβαρά συμπτώματα. [55] Το σύνδρομο είναι δύο φορές πιο συχνό στις γυναίκες απ' ό,τι στους άνδρες, [56] και οι Καυκάσιοι είναι πιο επιρρεπείς από τα άτομα αφρικανικής καταγωγής. [54] Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών εμφανίζεται στο 3% των ατόμων από τις περιοχές της Μεσογείου ή της Μέσης Ανατολής και στο 1-5% των ατόμων από την Ανατολική Ασία, υποδεικνύοντας ότι διαφορετικοί γενετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, μπορεί να παίζουν ρόλο στον επιπολασμό αυτού του συνδρόμου. [54] [57] Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών που διαγιγνώσκεται σε μεγαλύτερη ηλικία έχει πιο σοβαρή πορεία. [38] Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι ακόμη πιο συχνό σε άτομα με ανεπάρκεια σιδήρου, εγκυμοσύνη ή νεφρική νόσο τελικού σταδίου . [58] [59] Η δημοσκόπηση του Εθνικού Ιδρύματος Ύπνου του 1998 για τον ύπνο στην Αμερική έδειξε ότι έως και το 25 τοις εκατό των εγκύων ανέπτυξαν σύνδρομο ανήσυχων ποδιών κατά το τρίτο τρίμηνο. [60] Η κακή γενική κατάσταση υγείας εμφανίζει επίσης συσχέτιση. [61]

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου για το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, του οικογενειακού ιστορικού και της ουραιμίας . Ο επιπολασμός του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών τείνει να αυξάνεται με την ηλικία, καθώς και η σοβαρότητά του και η μεγαλύτερη διάρκεια των συμπτωμάτων. Τα άτομα με ουραιμία που υποβάλλονται σε νεφρική αιμοκάθαρση έχουν επιπολασμό από 20% έως 57%, ενώ εκείνα που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση νεφρού βελτιώνονται σε σύγκριση με αυτά που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση. [62]

Ιστορία

Η πρώτη γνωστή ιατρική περιγραφή του συνδρόμου έγινε από τον Σερ Τόμας Γουίλις το 1672. [63] Ο Γουίλις τόνισε τη διαταραχή του ύπνου και τις κινήσεις των άκρων που βιώνουν τα άτομα με σύνδρομο ανήσυχων ποδιών. Αρχικά η πραμάτεια δημοσιεύτηκε στα Λατινικά ( De Anima Brutorum, 1672) αλλά αργότερα μεταφράστηκε στα αγγλικά ( The London Practice of Physick, 1685).

Στη συνέχεια, δημοσιεύθηκαν άλλες περιγραφές του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των Φρανσουά Μπουασιέ ντε Σωβάζ (1763), Μάγκνους Χους (1849), Τζορτζ Μίλερ Μπιρντ (1880), Ζωρζ Ζιλ ντε λα Τουρέτ (1898) και Χέρμαν Οπενχάιμ (1923). [63] [64] Ωστόσο, μόλις τρεις αιώνες μετά τον Γουίλις, το 1945, ο Καρλ-Άξελ Έκμπομ (1907–1977) παρείχε μια λεπτομερή και περιεκτική αναφορά αυτής της κατάστασης στη διδακτορική του διατριβή, ανήσυχα πόδια: κλινική μελέτη της έως τώρα παραβλεφθείσας ασθένειας . [65] Ο Έκμπομ επινόησε τον όρο «ανήσυχα πόδια» και συνέχισε να εργάζεται πάνω σε αυτή τη διαταραχή σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Περιέγραψε τα βασικά διαγνωστικά συμπτώματα, τη διαφορική διάγνωση από άλλες καταστάσεις, τον επιπολασμό, τη σχέση με την αναιμία και την εμφάνισή του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. [66] [67]

Παραπομπές

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 «What Is Restless Legs Syndrome?». NHLBI. 1 Νοεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  2. ↑ «Restless Legs Syndrome Information Page | National Institute of Neurological Disorders and Stroke». Ninds.nih.gov. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2019. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «What Are the Signs and Symptoms of Restless Legs Syndrome?». NHLBI. 1 Νοεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Allen, Richard P.; Picchietti, Daniel L.; Garcia-Borreguero, Diego; Ondo, William G.; Walters, Arthur S.; Winkelman, John W.; Zucconi, Marco; Ferri, Raffaele και άλλοι. (2014-08-01). «Restless legs syndrome/Willis–Ekbom disease diagnostic criteria: updated International Restless Legs Syndrome Study Group (IRLSSG) consensus criteria – history, rationale, description, and significance». Sleep Medicine 15 (8): 860–873. doi:10.1016/j.sleep.2014.03.025. ISSN 1389-9457. PMID 25023924. http://resolver.sub.uni-goettingen.de/purl?gs-1/11383. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Ramar, K; Olson, EJ (Aug 15, 2013). «Management of common sleep disorders.». American Family Physician 88 (4): 231–8. PMID 23944726.  Σφάλμα αναφοράς: Μη έγκυρη ετικέτα <ref> • όνομα " AFP2013 " ορίζεται πολλές φορές με διαφορετικό περιεχόμενο
  6. ↑ Zis P, Hadjivassiliou M (2019). «Treatment of Neurological Manifestations of Gluten Sensitivity and Coeliac Disease.». Curr Treat Options Neurol 21 (3): 10. doi:10.1007/s11940-019-0552-7. PMID 30806821. 
  7. ↑ «What Causes Restless Legs Syndrome?». NHLBI. 1 Νοεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  8. ↑ «How Is Restless Legs Syndrome Diagnosed?». NHLBI. 1 Νοεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «How Is Restless Legs Syndrome Treated?». NHLBI. 1 Νοεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  10. ↑ «Who Is at Risk for Restless Legs Syndrome?». NHLBI. 1 Νοεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2016. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Allen, R; Picchietti, D; Hening, WA; Trenkwalder, C; Walters, AS; Montplaisi, J; Restless Legs Syndrome Diagnosis Epidemiology workshop at the National Institutes of Health; International Restless Legs Syndrome Study Group (2003). «Restless legs syndrome: diagnostic criteria, special considerations, and epidemiology A report from the restless legs syndrome diagnosis and epidemiology workshop at the National Institutes of Health». Sleep Medicine 4 (2): 101–19. doi:10.1016/S1389-9457(03)00010-8. PMID 14592341. 
  12. ↑ Earley, Christopher J.; Silber, Michael H. (2010). «Restless legs syndrome: Understanding its consequences and the need for better treatment». Sleep Medicine 11 (9): 807–15. doi:10.1016/j.sleep.2010.07.007. PMID 20817595. 
  13. ↑ Xiong, L.; Montplaisir, J.; Desautels, A.; Barhdadi, A.; Turecki, G.; Levchenko, A.; Thibodeau, P.; Dubé, M. P. και άλλοι. (2010). «Family Study of Restless Legs Syndrome in Quebec, Canada: Clinical Characterization of 671 Familial Cases». Archives of Neurology 67 (5): 617–22. doi:10.1001/archneurol.2010.67. PMID 20457962. 
  14. ↑ Walters, A. S.; Hickey, K.; Maltzman, J.; Verrico, T.; Joseph, D.; Hening, W.; Wilson, V.; Chokroverty, S. (1996). «A questionnaire study of 138 patients with restless legs syndrome: The 'Night-Walkers' survey». Neurology 46 (1): 92–5. doi:10.1212/WNL.46.1.92. PMID 8559428. 
  15. ↑ St. Louis E.K. (2014).
  16. ↑ «Restless legs syndrome». MedlinePlus, US National Library of Medicine, National Institutes of Health. 7 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019. 
  17. ↑ Gupta, R.; Dhyani, M.; Kendzerska, T.; Pandi-Perumal, S. R.; BaHammam, A. S.; Srivanitchapoom, P.; Pandey, S.; Hallett, M. (19 October 2015). «Restless legs syndrome and pregnancy: prevalence, possible pathophysiological mechanisms and treatment». Acta Neurologica Scandinavica 133 (5): 320–329. doi:10.1111/ane.12520. ISSN 0001-6314. PMID 26482928. 
  18. ↑ St. Louis E.K. (2014).
  19. ↑ Walters, A. S.; Silvestri, R; Zucconi, M; Chandrashekariah, R; Konofal, E (2008). «Review of the Possible Relationship and Hypothetical Links Between Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) and the Simple Sleep Related Movement Disorders, Parasomnias, Hypersomnias, and Circadian Rhythm Disorders». Journal of Clinical Sleep Medicine 4 (6): 591–600. doi:10.5664/jcsm.27356. PMID 19110891. 
  20. ↑ «Attention deficit hyperactivity disorder – Other Disorders Associated with ADHD». University of Maryland Medical Center. 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2021. 
  21. ↑ Cortese, S; Konofal, E; Lecendreux, M; Arnulf, I; Mouren, MC; Darra, F; Dalla Bernardina, B (2005). «Restless legs syndrome and attention-deficit/hyperactivity disorder: A review of the literature». Sleep 28 (8): 1007–13. doi:10.1093/sleep/28.8.1007. PMID 16218085. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Buchfuhrer, MJ (October 2012). «Strategies for the treatment of restless legs syndrome». Neurotherapeutics 9 (4): 776–90. doi:10.1007/s13311-012-0139-4. PMID 22923001. 
  23. ↑ Neiman, J; Lang, AE; Fornazzari, L; Carlen, PL (May 1990). «Movement disorders in alcoholism: a review.». Neurology 40 (5): 741–6. doi:10.1212/wnl.40.5.741. PMID 2098000. 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Trenkwalder, Claudia; Zieglgänsberger, Walter; Ahmedzai, Sam H.; Högl, Birgit (2017). «Pain, opioids, and sleep: implications for restless legs syndrome treatment». Sleep Medicine 31: 78–85. doi:10.1016/j.sleep.2016.09.017. ISSN 1389-9457. PMID 27964861.  Σφάλμα αναφοράς: Μη έγκυρη ετικέτα <ref> • όνομα " Trenkwalder17 " ορίζεται πολλές φορές με διαφορετικό περιεχόμενο
  25. ↑ Lavigne, GJ; Montplaisir, JY (1994). «Restless legs syndrome and sleep bruxism: prevalence and association among Canadians». Sleep 17 (8): 739–43. PMID 7701186. 
  26. ↑ Connor, J.R.; Boyer, P.J.; Menzies, S.L.; Dellinger, B.; Allen, R.P.; Ondo, W.G.; Earley, C.J. (2003). «Neuropathological examination suggests impaired brain iron acquisition in restless legs syndrome». Neurology 61 (3): 304–9. doi:10.1212/01.WNL.0000078887.16593.12. PMID 12913188. 
  27. ↑ Allen, R (2004). «Dopamine and iron in the pathophysiology of restless legs syndrome (RLS)». Sleep Medicine 5 (4): 385–91. doi:10.1016/j.sleep.2004.01.012. PMID 15222997. 
  28. ↑ Clemens, S.; Rye, D; Hochman, S (2006). «Restless legs syndrome: Revisiting the dopamine hypothesis from the spinal cord perspective». Neurology 67 (1): 125–130. doi:10.1212/01.wnl.0000223316.53428.c9. PMID 16832090. 
  29. ↑ Barrière, G.; Cazalets, J. R.; Bioulac, B.; Tison, F.; Ghorayeb, I. (2005-10-01). «The restless legs syndrome». Progress in Neurobiology 77 (3): 139–165. doi:10.1016/j.pneurobio.2005.10.007. ISSN 0301-0082. PMID 16300874. 
  30. ↑ Dauvilliers, Yves; Winkelmann, Juliane (2013-11-01). «Restless legs syndrome: update on pathogenesis» (στα αγγλικά). Current Opinion in Pulmonary Medicine 19 (6): 594–600. doi:10.1097/MCP.0b013e328365ab07. ISSN 1070-5287. PMID 24048084. 
  31. ↑ Klein, Marianne O.; Battagello, Daniella S.; Cardoso, Ariel R.; Hauser, David N.; Bittencourt, Jackson C.; Correa, Ricardo G. (2019-01-01). «Dopamine: Functions, Signaling, and Association with Neurological Diseases» (στα αγγλικά). Cellular and Molecular Neurobiology 39 (1): 31–59. doi:10.1007/s10571-018-0632-3. ISSN 1573-6830. PMID 30446950. 
  32. ↑ Garcia-Borreguero, Diego; Williams, Anne-Marie (2014-08-01). «An update on restless legs syndrome (Willis-Ekbom disease): clinical features, pathogenesis and treatment» (στα αγγλικά). Current Opinion in Neurology 27 (4): 493–501. doi:10.1097/WCO.0000000000000117. ISSN 1350-7540. PMID 24978636. 
  33. ↑ Paulus, Walter; Trenkwalder, Claudia (2006-10-01). «Less is more: pathophysiology of dopaminergic-therapy-related augmentation in restless legs syndrome». The Lancet Neurology 5 (10): 878–886. doi:10.1016/S1474-4422(06)70576-2. ISSN 1474-4422. PMID 16987735. 
  34. ↑ Allen, Richard P.; Montplaisir, Jacques; Walters, Arthur Scott; Ferini-Strambi, Luigi; Högl, Birgit (2017), «Restless Legs Syndrome and Periodic Limb Movements During Sleep», Principles and Practice of Sleep Medicine (Elsevier): 923–934.e6, doi:10.1016/b978-0-323-24288-2.00095-7, ISBN 9780323242882 
  35. ↑ 35,0 35,1 Sateia, Michael J (November 2014). «International Classification of Sleep Disorders-Third Edition». Chest 146 (5): 1387–1394. doi:10.1378/chest.14-0970. PMID 25367475. 
  36. ↑ Breen, DP; Högl, B; Fasano, A; Trenkwalder, C; Lang, AE (July 2018). «Sleep-related motor and behavioral disorders: Recent advances and new entities.». Movement Disorders 33 (7): 1042–1055. doi:10.1002/mds.27375. PMID 29756278. 
  37. ↑ «Restless legs syndrome—Treatment». National Health Service. 6 Αυγούστου 2018. 
  38. ↑ 38,0 38,1 Allen, Richard P.; Earley, Christopher J. (2001). «Restless Legs Syndrome». Journal of Clinical Neurophysiology 18 (2): 128–47. doi:10.1097/00004691-200103000-00004. PMID 11435804. 
  39. ↑ Foy, Jonette. «Regulation Name: Vibratory counter-stimulation device» (PDF). Food and Drug Administration. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2014. 
  40. ↑ Zintzaras, E; Kitsios, GD; Papathanasiou, AA; Konitsiotis, S; Miligkos, M; Rodopoulou, P; Hadjigeorgiou, GM (Feb 2010). «Randomized trials of dopamine agonists in restless legs syndrome: a systematic review, quality assessment, and meta-analysis.». Clinical Therapeutics 32 (2): 221–37. doi:10.1016/j.clinthera.2010.01.028. PMID 20206780. 
  41. ↑ Winkelman, JW; Armstrong, MJ; Allen, RP; Chaudhuri, KR; Ondo, W; Trenkwalder, C; Zee, PC; Gronseth, GS και άλλοι. (13 December 2016). «Practice guideline summary: Treatment of restless legs syndrome in adults: Report of the Guideline Development, Dissemination, and Implementation Subcommittee of the American Academy of Neurology.». Neurology 87 (24): 2585–2593. doi:10.1212/wnl.0000000000003388. PMID 27856776. 
  42. ↑ Scholz, H.; Trenkwalder, C.; Kohnen, R.; Riemann, D.; Kriston, L.; Hornyak, M. (2011). «Dopamine agonists for restless legs syndrome». Cochrane Database Syst Rev (3): CD006009. doi:10.1002/14651858.CD006009.pub2. PMID 21412893. 
  43. ↑ Scholz, H; Trenkwalder, C; Kohnen, R; Riemann, D; Kriston, L; Hornyak, M (Feb 16, 2011). «Levodopa for restless legs syndrome.». The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD005504. doi:10.1002/14651858.CD005504.pub2. PMID 21328278. 
  44. ↑ Zanettini, Renzo; Antonini, Angelo; Gatto, Gemma; Gentile, Rosa; Tesei, Silvana; Pezzoli, Gianni (2007-01-04). «Valvular Heart Disease and the Use of Dopamine Agonists for Parkinson's Disease». New England Journal of Medicine 356 (1): 39–46. doi:10.1056/NEJMoa054830. ISSN 0028-4793. PMID 17202454. 
  45. ↑ 45,0 45,1 Mackie, Susan; Winkelman, John W. (2015-05-01). «Long-Term Treatment of Restless Legs Syndrome (RLS): An Approach to Management of Worsening Symptoms, Loss of Efficacy, and Augmentation» (στα αγγλικά). CNS Drugs 29 (5): 351–357. doi:10.1007/s40263-015-0250-2. ISSN 1179-1934. PMID 26045290. 
  46. ↑ Quilici, S; Abrams, KR; Nicolas, A; Martin, M; Petit, C; Lleu, PL; Finnern, HW (Oct 2008). «Meta-analysis of the efficacy and tolerability of pramipexole versus ropinirole in the treatment of restless legs syndrome.». Sleep Medicine 9 (7): 715–26. doi:10.1016/j.sleep.2007.11.020. PMID 18226947. 
  47. ↑ Tippmann-Peikert, M.; Park, J. G.; Boeve, B. F.; Shepard, J. W.; Silber, M. H. (2007). «Pathologic gambling in patients with restless legs syndrome treated with dopaminergic agonists». Neurology 68 (4): 301–3. doi:10.1212/01.wnl.0000252368.25106.b6. PMID 17242339 (February 9, 2007). 
  48. ↑ Nagandla, K; De, S (July 2013). «Restless legs syndrome: pathophysiology and modern management.». Postgraduate Medical Journal 89 (1053): 402–10. doi:10.1136/postgradmedj-2012-131634. PMID 23524988. 
  49. ↑ de Oliveira CO; Carvalho LB; Carlos K; Conti C; de Oliveira MM; Prado LB; Prado GF (29 June 2016). «Opioids for restless legs syndrome». Cochrane Database of Systematic Reviews 6 (6): CD006941. doi:10.1002/14651858.CD006941.pub2. PMID 27355187. 
  50. ↑ Trenkwalder, C; Winkelmann, J; Inoue, Y; Paulus, W (August 2015). «Restless legs syndrome-current therapies and management of augmentation.». Nature Reviews. Neurology 11 (8): 434–45. doi:10.1038/nrneurol.2015.122. PMID 26215616. 
  51. ↑ 51,0 51,1 «Benzodiazepines for restless legs syndrome». Cochrane Database Syst Rev 3: CD006939. 2017. doi:10.1002/14651858.CD006939.pub2. PMID 28319266. 
  52. ↑ Garcia-Borreguero, D; Stillman, P; Benes, H; Buschmann, H; Chaudhuri, KR; Gonzalez Rodríguez, VM; Högl, B; Kohnen, R και άλλοι. (27 February 2011). «Algorithms for the diagnosis and treatment of restless legs syndrome in primary care.». BMC Neurology 11: 28. doi:10.1186/1471-2377-11-28. PMID 21352569. 
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 53,3 53,4 «Restless Legs Syndrome Factsheet». National Institutes of Health. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2015. 
  54. ↑ 54,0 54,1 54,2 Gamaldo, C. E.; Earley, C. J. (2006). «Restless Legs Syndrome: A Clinical Update». Chest 130 (5): 1596–604. doi:10.1378/chest.130.5.1596. PMID 17099042. 
  55. ↑ Allen, R. P.; Walters, AS; Montplaisir, J; Hening, W; Myers, A; Bell, TJ; Ferini-Strambi, L (2005). «Restless Legs Syndrome Prevalence and Impact: REST General Population Study». Archives of Internal Medicine 165 (11): 1286–92. doi:10.1001/archinte.165.11.1286. PMID 15956009. 
  56. ↑ Berger, K.; Luedemann, J; Trenkwalder, C; John, U; Kessler, C (2004). «Sex and the Risk of Restless Legs Syndrome in the General Population». Archives of Internal Medicine 164 (2): 196–202. doi:10.1001/archinte.164.2.196. PMID 14744844. 
  57. ↑ «Welcome – National Sleep Foundation». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2007. 
  58. ↑ Lee, Kathryn A.; Zaffke, Mary Ellen; Baratte-Beebe, Kathleen (2001). «Restless Legs Syndrome and Sleep Disturbance during Pregnancy: The Role of Folate and Iron». Journal of Women's Health & Gender-Based Medicine 10 (4): 335–41. doi:10.1089/152460901750269652. PMID 11445024. 
  59. ↑ Trenkwalder, C; Allen, R; Högl, B; Paulus, W; Winkelmann, J (5 April 2016). «Restless legs syndrome associated with major diseases: A systematic review and new concept.». Neurology 86 (14): 1336–1343. doi:10.1212/WNL.0000000000002542. PMID 26944272. 
  60. ↑ «Sleeping By Trimesters: 3rd Trimester». National Sleep Foundation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2007. 
  61. ↑ Yeh, Paul; Walters, Arthur S.; Tsuang, John W. (1 December 2012). «Restless legs syndrome: a comprehensive overview on its epidemiology, risk factors, and treatment». Sleep & Breathing = Schlaf & Atmung 16 (4): 987–1007. doi:10.1007/s11325-011-0606-x. ISSN 1522-1709. PMID 22038683. 
  62. ↑ Hening, Wayne; Allen, Richard; Earley, Christopher; Kushida, Clete; Picchietti, Daniel; Silber, Michael (1999). «The Treatment of Restless Legs Syndrome and Periodic Limb Movement Disorder». Sleep. doi:10.1093/sleep/22.7.970. 
  63. ↑ 63,0 63,1 Coccagna, G; Vetrugno, R; Lombardi, C; Provini, F (2004). «Restless legs syndrome: an historical note». Sleep Medicine 5 (3): 279–83. doi:10.1016/j.sleep.2004.01.002. PMID 15165536. 
  64. ↑ Konofal, Eric; Karroum, Elias; Montplaisir, Jacques; Derenne, Jean-Philippe; Arnulf, Isabelle (2009). «Two early descriptions of restless legs syndrome and periodic leg movements by Boissier de Sauvages (1763) and Gilles de la Tourette (1898)». Sleep Medicine 10 (5): 586–91. doi:10.1016/j.sleep.2008.04.008. PMID 18752999. 
  65. ↑ Ekrbom, Karl-Axel (2009). «PREFACE». Acta Medica Scandinavica 121: 1–123. doi:10.1111/j.0954-6820.1945.tb11970.x. 
  66. ↑ Teive, Hélio A.G.; Munhoz, Renato P.; Barbosa, Egberto Reis (2009). «Professor Karl-Axel Ekbom and restless legs syndrome». Parkinsonism & Related Disorders 15 (4): 254–7. doi:10.1016/j.parkreldis.2008.07.011. PMID 18829374. 
  67. ↑ Ulfberg, J (2004). «The legacy of Karl-Axel Ekbom». Sleep Medicine 5 (3): 223–4. doi:10.1016/j.sleep.2004.04.002. PMID 15165526. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σύνδρομο_ανήσυχων_ποδιών&oldid=9423314"