Μετάβαση στο περιεχόμενο

Χταπόδι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{πηγές|29|05|2014}}{{Taxobox|Name=Χταπόδι|image=Octopus2.jpg|image_caption=Κοινό χταπόδι (octopus vulgaris)|regnum=Animalia|phylum=Μαλάκια|classis=Κεφαλόποδα|subclassis=Κολεοειδή|unranked_subclassis=Neocoleoidea|superordo=Οχταποδόμορφα|ordo=Οκτώποδες <ref>{{cite web | url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=82589 | title=ITIS Report: Octopoda Leach, 1818 | publisher=Itis.gov | date=10 April 2013 | accessdate=4 February 2014}}</ref>|subdivision_ranks=Υπόταξη|subdivision=Cirrina,
{{Taxobox|Name=Χταπόδι|image=Octopus2.jpg|image_caption=Κοινό χταπόδι (octopus vulgaris)|regnum=Animalia|phylum=Μαλάκια|classis=Κεφαλόποδα|subclassis=Κολεοειδή|unranked_subclassis=Neocoleoidea|superordo=Οχταποδόμορφα|ordo=Οκτώποδες <ref>{{cite web | url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=82589 | title=ITIS Report: Octopoda Leach, 1818 | publisher=Itis.gov | date=10 April 2013 | accessdate=4 February 2014}}</ref>|subdivision_ranks=Υπόταξη|subdivision=Cirrina,
Incirrina|fossil_range={{Εύρος απολιθωμάτων | 323.2 | 0}}<small>[[Late Carboniferous]] – recent</small>}}[[Αρχείο:Octopus_macropus_-_The_Coral_Kingdom_Collection.jpg|thumb|right|250px|Χταπόδι]]
Incirrina|fossil_range={{Εύρος απολιθωμάτων | 323.2 | 0}}<small>[[Late Carboniferous]] – recent</small>}}
Το '''χταπόδι''' (/ ɒktəpəs / or ~ / pʊs /) είναι [[Μαλάκια|μαλάκιο]] της [[Συστηματική ταξινόμηση|τάξης]] Octopoda με οκτώ πόδια και μαλακό σώμα. Η τάξη περιλαμβάνει περίπου 300 είδη που συμπεριλαμβάνονται στην τάξη [[Κεφαλόποδα]] μαζί με τα [[Καλαμάρι|καλαμάρια]],τις [[Σουπιά|σουπιές]] και τα ναυτιλοειδή. Όπως και τα άλλα κεφαλόποδα, το χταπόδι είναι [[Αμφίπλευρη συμμετρία|αμφίπλευρα συμμετρικό]] με δύο μάτια και ένα ράμφος, με το στόμα στο κεντρικό σημείο μεταξύ των ποδιών (τα αποκαλούμενα και "πλοκάμια"). Το μαλακό σώμα μπορεί να αλλάξει γρήγορα το σχήμα του, επιτρέποντας στα χταπόδια να περάσουν μέσα από μικρά κενά. Όταν κολυμπούν το κεφάλι προηγείται των ποδιών. Το σιφόνι χρησιμοποιείται τόσο για αναπνοή όσο και για μετακίνηση, εκτοξεύοντας έναν πίδακα νερού. Τα χταπόδια έχουν περίπλοκο [[νευρικό σύστημα]] και εξαιρετική [[όραση]], και είναι από τα πιο έξυπνα και πολύμορφα από όλα τα [[Ασπόνδυλο|ασπόνδυλα]].
Το '''χταπόδι''' (/ ɒktəpəs / or ~ / pʊs /) είναι [[Μαλάκια|μαλάκιο]] της [[Συστηματική ταξινόμηση|τάξης]] Octopoda με οκτώ πόδια και μαλακό σώμα. Η τάξη περιλαμβάνει περίπου 300 είδη που συμπεριλαμβάνονται στην τάξη [[Κεφαλόποδα]] μαζί με τα [[Καλαμάρι|καλαμάρια]],τις [[Σουπιά|σουπιές]] και τα ναυτιλοειδή. Όπως και τα άλλα κεφαλόποδα, το χταπόδι είναι [[Αμφίπλευρη συμμετρία|αμφίπλευρα συμμετρικό]] με δύο μάτια και ένα ράμφος, με το στόμα στο κεντρικό σημείο μεταξύ των ποδιών (τα αποκαλούμενα και "πλοκάμια"). Το μαλακό σώμα μπορεί να αλλάξει γρήγορα το σχήμα του, επιτρέποντας στα χταπόδια να περάσουν μέσα από μικρά κενά. Όταν κολυμπούν το κεφάλι προηγείται των ποδιών. Το σιφόνι χρησιμοποιείται τόσο για αναπνοή όσο και για μετακίνηση, εκτοξεύοντας έναν πίδακα νερού. Τα χταπόδια έχουν περίπλοκο [[νευρικό σύστημα]] και εξαιρετική [[όραση]], και είναι από τα πιο έξυπνα και πολύμορφα από όλα τα [[Ασπόνδυλο|ασπόνδυλα]].


Γραμμή 16: Γραμμή 16:
=== Μέγεθος ===
=== Μέγεθος ===
Το γιγαντιαίο χταπόδι του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού]] (Enteroctopus dofleini) θεωρείται το μεγαλύτερο γνωστό είδος χταποδιών. Τα ενήλικα ζυγίζουν περίπου 15 χλγ., με μήκος βραχίονα έως και 4,3 μ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20140223084849/http://nationalzoo.si.edu/Animals/Invertebrates/Facts/cephalopods/FactSheets/Pacificoctopus.cfm|title=Giant Pacific Octopus - National Zoo{{!}} FONZ|date=2014-02-23|accessdate=2018-07-30}}</ref> Το μεγαλύτερο δείγμα αυτού του είδους που τεκμηριώθηκε επιστημονικά ζύγιζε ζωντανό 71 χγρ.<ref>Cosgrove, J.A. 1987. Aspects of the Natural History of ''Octopus dofleini'', the Giant Pacific Octopus. MSc Thesis. Department of Biology, University of Victoria (Canada), 101 pp.</ref> Υπάρχουν ισχυρισμοί για πολύ μεγαλύτερα χταπόδια γίγαντες στον Ειρηνικό:<ref>Norman, M. 2000. ''Cephalopods: A World Guide''. ConchBooks, Hackenheim. p. 214.</ref> ένα από τα καταγεγραμμένα δείγματα ζύγιζε 272 χγρ. με μήκος βραχίονα 9 μ.<ref>High, William L. (1976). [https://spo.nmfs.noaa.gov/mfr389/mfr3893.pdf "The giant Pacific octopus" (PDF).] ''Marine Fisheries Review''. '''38'''(9): 17–22.</ref> Ένα ''Haliphron atlanticus'', χταπόδι με επτά πόδια, πεθαμένο ζύγιζε 61 [[Χιλιόγραμμο|χγρ.]] και εκτιμάται ζωντανό ζύγιζε των 75 κιλά.<ref>{{Cite journal|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03014223.2004.9518353|title=The giant octopusHaliphron atlanticus(Mollusca: Octopoda) in New Zealand waters|last=O'Shea|first=Steve|date=2004-01|journal=New Zealand Journal of Zoology|issue=1|doi=10.1080/03014223.2004.9518353|volume=31|pages=7–13|language=en|issn=0301-4223}}</ref><ref>O'Shea, S. (2002). "[https://isopods.nhm.org/pdfs/27566/27566.pdf ''Haliphron atlanticus'' – a giant gelatinous octopus]" (PDF). ''Biodiversity Update''. '''5''': 1.</ref> Το μικρότερο είδος είναι το Χταπόδι Γούλφι, με μήκος περίπου 2,5 εκατοστά και βάρος λιγότερο από 1 γραμ.<ref>{{Cite news|url=https://www.livescience.com/55478-octopus-facts.html|title=Octopus Facts|work=Live Science|accessdate=2018-07-30}}</ref>
Το γιγαντιαίο χταπόδι του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού]] (Enteroctopus dofleini) θεωρείται το μεγαλύτερο γνωστό είδος χταποδιών. Τα ενήλικα ζυγίζουν περίπου 15 χλγ., με μήκος βραχίονα έως και 4,3 μ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20140223084849/http://nationalzoo.si.edu/Animals/Invertebrates/Facts/cephalopods/FactSheets/Pacificoctopus.cfm|title=Giant Pacific Octopus - National Zoo{{!}} FONZ|date=2014-02-23|accessdate=2018-07-30}}</ref> Το μεγαλύτερο δείγμα αυτού του είδους που τεκμηριώθηκε επιστημονικά ζύγιζε ζωντανό 71 χγρ.<ref>Cosgrove, J.A. 1987. Aspects of the Natural History of ''Octopus dofleini'', the Giant Pacific Octopus. MSc Thesis. Department of Biology, University of Victoria (Canada), 101 pp.</ref> Υπάρχουν ισχυρισμοί για πολύ μεγαλύτερα χταπόδια γίγαντες στον Ειρηνικό:<ref>Norman, M. 2000. ''Cephalopods: A World Guide''. ConchBooks, Hackenheim. p. 214.</ref> ένα από τα καταγεγραμμένα δείγματα ζύγιζε 272 χγρ. με μήκος βραχίονα 9 μ.<ref>High, William L. (1976). [https://spo.nmfs.noaa.gov/mfr389/mfr3893.pdf "The giant Pacific octopus" (PDF).] ''Marine Fisheries Review''. '''38'''(9): 17–22.</ref> Ένα ''Haliphron atlanticus'', χταπόδι με επτά πόδια, πεθαμένο ζύγιζε 61 [[Χιλιόγραμμο|χγρ.]] και εκτιμάται ζωντανό ζύγιζε των 75 κιλά.<ref>{{Cite journal|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03014223.2004.9518353|title=The giant octopusHaliphron atlanticus(Mollusca: Octopoda) in New Zealand waters|last=O'Shea|first=Steve|date=2004-01|journal=New Zealand Journal of Zoology|issue=1|doi=10.1080/03014223.2004.9518353|volume=31|pages=7–13|language=en|issn=0301-4223}}</ref><ref>O'Shea, S. (2002). "[https://isopods.nhm.org/pdfs/27566/27566.pdf ''Haliphron atlanticus'' – a giant gelatinous octopus]" (PDF). ''Biodiversity Update''. '''5''': 1.</ref> Το μικρότερο είδος είναι το Χταπόδι Γούλφι, με μήκος περίπου 2,5 εκατοστά και βάρος λιγότερο από 1 γραμ.<ref>{{Cite news|url=https://www.livescience.com/55478-octopus-facts.html|title=Octopus Facts|work=Live Science|accessdate=2018-07-30}}</ref>
[[Αρχείο:North Pacific Giant Octopus.JPG|μικρογραφία|Χταπόδι γίγαντας του [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικού]] στο [[Ενυδρείο]] Echizen Matsushima στην [[Ιαπωνία]]. ]]


=== Εξωτερικά χαρακτηριστικά ===
=== Εξωτερικά χαρακτηριστικά ===
Το χταπόδι είναι [[Αμφίπλευρη συμμετρία|αμφίπλευρα συμμετρικό]] κατά μήκος του κοιλιακού του άξονα· η κεφαλή και το πόδι βρίσκονται στο ένα άκρο του επιμήκους σώματος και αποτελούν το εμπρόσθιο μέρος του ζώου. Η κεφαλή περιλαμβάνει το στόμα και τον εγκέφαλο. Το πόδι έχει εξελιχθεί σε ένα σύνολο εύκαμπτων, συλληπτήρια προσαρτήματα, αποκαλούμενα πλοκάμια, που περιβάλλουν το στόμα και είναι προσαρτημένα μεταξύ τους στη βάση σε πλέγμα.<ref name=":0">{{Cite book|title=Invertebrate zoology : a functional evolutionary approach|first=Ruppert, Edward|last=E.,|first2=Fox, Richard|last2=S.,|isbn=9788131501047|edition=Seventh edition|location=Delhi, India|url=https://www.worldcat.org/oclc/970002268|id=970002268}}</ref> Τα πλοκάμια περιγράφονται με βάση τη θέση τους, ονοματίζονται ανάλογα (όπως L1, R1, L2, R2) και διακρίνονται σε τέσσερα ζεύγη.<ref>{{Cite book|title=Octopus : Physiology and Behaviour of an Advanced Invertebrate|first=Wells, M.|last=J.,|isbn=9789401724685|location=Dordrecht|url=https://www.worldcat.org/oclc/864684007|id=864684007}}</ref><ref name=":0" /> Ο βολβοειδής και κοίλος μανδύας είναι συμπτυγμένα στο πίσω μέρος του κεφαλιού και αποτελούν τον σπλαγχνικό κορμό που περιέχει τα περισσότερα ζωτικά όργανα.<ref>{{Cite book|title=Octopus : the ocean's intelligent invertebrate|first=Mather, Jennifer|last=A.|first2=Wood, James|last2=B.|publisher=Timber Press|isbn=9781604690675|date=2010|location=Portland, Or.|url=https://www.worldcat.org/oclc/436623449|id=436623449}}</ref><ref name=":1">{{Cite book|title=Octopus! : the most mysterious creature in the sea|first=Courage, Katherine|last=Harmon,|isbn=9780698137677|location=New York, New York|url=https://www.worldcat.org/oclc/861695955|id=861695955}}</ref> Η κοιλότητα του μανδύα έχει μυϊκούς τοίχους και περιέχει τα βράγχια· συνδέεται με το εξωτερικό με έναν αγωγό ή σιφόνι.<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|url=http://www.publish.csiro.au/mf/MF03155|title=Understanding octopus growth: patterns, variability and physiology|last=Semmens|first=J. M.|last2=Pecl|first2=G. T.|date=2004-07-16|journal=Marine and Freshwater Research|issue=4|doi=10.1071/MF03155|volume=55|pages=367–377|language=en|issn=1448-6059|last3=Villanueva|first3=R.|last4=Jouffre|first4=D.|last5=Sobrino|first5=I.|last6=Wood|first6=J. B.|last7=Rigby|first7=P. R.}}</ref> Το στόμα του χταποδιού, που βρίσκεται κάτω από τα πόδια, είναι αιχμηρό σκληρό ράμφος.<ref name=":1" />
Το χταπόδι είναι [[Αμφίπλευρη συμμετρία|αμφίπλευρα συμμετρικό]] κατά μήκος του κοιλιακού του άξονα· η κεφαλή και το πόδι βρίσκονται στο ένα άκρο του επιμήκους σώματος και αποτελούν το εμπρόσθιο μέρος του ζώου. Η κεφαλή περιλαμβάνει το στόμα και τον εγκέφαλο. Το πόδι έχει εξελιχθεί σε ένα σύνολο εύκαμπτων, συλληπτήρια προσαρτήματα, αποκαλούμενα πλοκάμια, που περιβάλλουν το στόμα και είναι προσαρτημένα μεταξύ τους στη βάση σε πλέγμα.<ref name=":0">{{Cite book|title=Invertebrate zoology : a functional evolutionary approach|first=Ruppert, Edward|last=E.,|first2=Fox, Richard|last2=S.,|isbn=9788131501047|edition=Seventh edition|location=Delhi, India|url=https://www.worldcat.org/oclc/970002268|id=970002268}}</ref> Τα πλοκάμια περιγράφονται με βάση τη θέση τους, ονοματίζονται ανάλογα (όπως L1, R1, L2, R2) και διακρίνονται σε τέσσερα ζεύγη.<ref>{{Cite book|title=Octopus : Physiology and Behaviour of an Advanced Invertebrate|first=Wells, M.|last=J.,|isbn=9789401724685|location=Dordrecht|url=https://www.worldcat.org/oclc/864684007|id=864684007}}</ref><ref name=":0" /> Ο βολβοειδής και κοίλος μανδύας είναι συμπτυγμένα στο πίσω μέρος του κεφαλιού και αποτελούν τον σπλαγχνικό κορμό που περιέχει τα περισσότερα ζωτικά όργανα.<ref>{{Cite book|title=Octopus : the ocean's intelligent invertebrate|first=Mather, Jennifer|last=A.|first2=Wood, James|last2=B.|publisher=Timber Press|isbn=9781604690675|date=2010|location=Portland, Or.|url=https://www.worldcat.org/oclc/436623449|id=436623449}}</ref><ref name=":1">{{Cite book|title=Octopus! : the most mysterious creature in the sea|first=Courage, Katherine|last=Harmon,|isbn=9780698137677|location=New York, New York|url=https://www.worldcat.org/oclc/861695955|id=861695955}}</ref> Η κοιλότητα του μανδύα έχει μυϊκούς τοίχους και περιέχει τα βράγχια· συνδέεται με το εξωτερικό με έναν αγωγό ή σιφόνι.<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|url=http://www.publish.csiro.au/mf/MF03155|title=Understanding octopus growth: patterns, variability and physiology|last=Semmens|first=J. M.|last2=Pecl|first2=G. T.|date=2004-07-16|journal=Marine and Freshwater Research|issue=4|doi=10.1071/MF03155|volume=55|pages=367–377|language=en|issn=1448-6059|last3=Villanueva|first3=R.|last4=Jouffre|first4=D.|last5=Sobrino|first5=I.|last6=Wood|first6=J. B.|last7=Rigby|first7=P. R.}}</ref> Το στόμα του χταποδιού, που βρίσκεται κάτω από τα πόδια, είναι αιχμηρό σκληρό ράμφος.<ref name=":1" />
[[Αρχείο:Schematic lateral aspect of octopod features.jpg|αριστερά|μικρογραφία|450x450εσ|Πλευρικό διάγραμμα χταποδιού, με βράγχια, σιφώνι, μάτι, ιστό, πλοκάμια, βεντούζες, εκτοκότυλα.]]
Το δέρμα του χταποδιού αποτελείται από μια λεπτή εξωτερική επιδερμίδα με βλεννώδη και αισθητήρια κύτταρα και ένα χόριο συνδετικού ιστού που αποτελείται κυρίως από ίνες κολλαγόνου και κύτταρα που επιτρέπουν την αλλαγή χρώματος.<ref name=":0" /> Το σώμα του είναι μαλακός ιστός που του επιτρέπεται να επιμηκύνεται, να συστέλλεται και να αλλάζει σχήμα. Το χταπόδι μπορεί να συμπιεστεί και να περάσει μέσα από μικροσκοπικά κενά· ακόμη και τα μεγαλύτερα είδη μπορούν να περάσουν διαμέσου ανοίγματος διαμέτρου οπής περίπου 2,5 εκ.<ref name=":1" /> Άνευ σκελετού, τα πλοκάμια είναι οι μυώδεις δομές με διαμήκεις, εγκάρσιους και κυκλικούς μυες γύρω από ένα κεντρικό αξονικό νεύρο. Εκτείνονται και συστέλλονται, στρίβουν αριστερόστροφα ή δεξιόστροφα, κάμπτονται προς οποιαδήποτε θέση ή κατεύθυνση ή ακινητοποιούνται σε ακαμψία.<ref>{{Cite web|url=http://www.asnailsodyssey.com/LEARNABOUT/OCTOPUS/octoLoco.php#|title=OCTOPUSES & RELATIVES: LOCOMOTION: CRAWLING|website=www.asnailsodyssey.com|accessdate=2018-07-30}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fncom.2013.00060/abstract|title=Kinematic decomposition and classification of octopus arm movements|last=Zelman|first=Ido|last2=Titon|first2=Myriam|date=2013|journal=Frontiers in Computational Neuroscience|doi=10.3389/fncom.2013.00060|volume=7|language=English|issn=1662-5188|pmc=PMC3662989|pmid=23745113|last3=Yekutieli|first3=Yoram|last4=Hanassy|first4=Shlomi|last5=Hochner|first5=Binyamin|last6=Flash|first6=Tamar}}</ref>


== Ταξινόμηση ==
== Ταξινόμηση ==
Γραμμή 26: Γραμμή 29:


== Διατροφική αξία ==
== Διατροφική αξία ==
Παρακάτω απεικονίζονται τα στοιχεία απο την επίσημη ιστοσελίδα USDA.[https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/4708]
Παρακάτω απεικονίζονται τα στοιχεία απο την επίσημη ιστοσελίδα USDA.[https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/4708][[Αρχείο:Octopus_macropus_-_The_Coral_Kingdom_Collection.jpg|thumb|right|250px|Χταπόδι]]

{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|Ποσότητα ανά 100 g
|Ποσότητα ανά 100 g

Έκδοση από την 12:31, 30 Ιουλίου 2018

Χταπόδι
Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων:
323.2 – 0Ma
Late Carboniferous – recent
Κοινό χταπόδι (octopus vulgaris)
Κοινό χταπόδι (octopus vulgaris)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Animalia
Συνομοταξία: Μαλάκια
Ομοταξία: Κεφαλόποδα
Κλάδος: Neocoleoidea
Υφομοταξία: Κολεοειδή
Υπερτάξη: Οχταποδόμορφα
Τάξη: Οκτώποδες [1]
Υπόταξη

Cirrina, Incirrina

Το χταπόδι (/ ɒktəpəs / or ~ / pʊs /) είναι μαλάκιο της τάξης Octopoda με οκτώ πόδια και μαλακό σώμα. Η τάξη περιλαμβάνει περίπου 300 είδη που συμπεριλαμβάνονται στην τάξη Κεφαλόποδα μαζί με τα καλαμάρια,τις σουπιές και τα ναυτιλοειδή. Όπως και τα άλλα κεφαλόποδα, το χταπόδι είναι αμφίπλευρα συμμετρικό με δύο μάτια και ένα ράμφος, με το στόμα στο κεντρικό σημείο μεταξύ των ποδιών (τα αποκαλούμενα και "πλοκάμια"). Το μαλακό σώμα μπορεί να αλλάξει γρήγορα το σχήμα του, επιτρέποντας στα χταπόδια να περάσουν μέσα από μικρά κενά. Όταν κολυμπούν το κεφάλι προηγείται των ποδιών. Το σιφόνι χρησιμοποιείται τόσο για αναπνοή όσο και για μετακίνηση, εκτοξεύοντας έναν πίδακα νερού. Τα χταπόδια έχουν περίπλοκο νευρικό σύστημα και εξαιρετική όραση, και είναι από τα πιο έξυπνα και πολύμορφα από όλα τα ασπόνδυλα.

Τα χταπόδια κατοικούν σε διάφορες περιοχές του ωκεανού, σε κοραλλιογενείς ύφαλους, σε πελάγη και τον θαλάσσιο βυθό. Μερικά ζουν στην ακτή και άλλα σε αβυσσαία βάθη. Τα περισσότερα είδη αναπτύσσονται γρήγορα, ωριμάζουν νωρίς και είναι βραχύβια. Κατά την αναπαραγωγή, το αρσενικό χρησιμοποιεί ένα ειδικά προσαρμοσμένο βραχίονα για να παραδώσει μια δέσμη σπέρματος μέσω της κοιλότητα του θηλυκού μανδύα, μετά την οποία γερνά και πεθαίνει. Το θηλυκό αποθέτει τα γονιμοποιημένα αυγά σε μια φωλιά και τα φροντίζει μέχρι να εκκολαφθούν, οπότε και πεθαίνει. Οι τεχνικές προστασίας από αρπακτικά περιλαμβάνουν την εκτόξευση μελάνης, τη χρήση καμουφλάζ και απειλητικές αντιδράσεις, τη δυνατότητα ταχείας διαφυγής και κάλυψης. Όλα τα χταπόδια είναι δηλητηριώδη, αλλά μόνο τα χταπόδια με μπλε δακτυλίους είναι θανατηφόρα για τον άνθρωπο.

Τα χταπόδια εμφανίζονται στη μυθολογία ως θαλάσσια τέρατα όπως το Κράκεν στη Νορβηγία, το Ακκορκαμούι των Αϊνού και ίσως οι Γοργόνες στην αρχαία Ελλάδα. Μια μάχη με χταπόδι εμφανίζεται στο βιβλίο του Βίκτωρ Ουγκώ Οι Εργάτες της Θάλασσας, αποτελώντας έμπνευση και για άλλα έργα όπως η Octopussy του Ίαν Φλέμινγκ. Χταπόδια εμφανίζονται στην ιαπωνική ερωτική τέχνη, σούνγκα. Είναι γευστικά εδέσματα και δημοφιλή πιάτα παντού στον κόσμο, ειδικά στη Μεσόγειο και τις Ασιατικές θάλασσες.

Ετυμολογία και πληθυντικός

Ο επιστημονικός λατινικός όρος χταπόδι προέρχεται από την αρχαία ελληνική ὀκτώπους,[2] που είναι παράγωγη των ôκτώ (oktō, "οκτώ") και πούς (pous, "πόδι"). Η λέξη χρησιμοποιείται από τον Αλέξανδρο τον Τραλλιανό (περίπου 525-605) για το κοινό χταπόδι.[3][4][5] Η τυπική μορφή πληθυντικού του "χταποδιού" στα αγγλικά είναι "χταπόδια" (/ ɒktəpəsɪz /),[6] έχει χρησιμοποιηθεί όμως και ο αρχαίος ελληνικός πληθυντικός ὀκτώποδες.

Ανατομία και φυσιολογία

Μέγεθος

Το γιγαντιαίο χταπόδι του Ειρηνικού (Enteroctopus dofleini) θεωρείται το μεγαλύτερο γνωστό είδος χταποδιών. Τα ενήλικα ζυγίζουν περίπου 15 χλγ., με μήκος βραχίονα έως και 4,3 μ.[7] Το μεγαλύτερο δείγμα αυτού του είδους που τεκμηριώθηκε επιστημονικά ζύγιζε ζωντανό 71 χγρ.[8] Υπάρχουν ισχυρισμοί για πολύ μεγαλύτερα χταπόδια γίγαντες στον Ειρηνικό:[9] ένα από τα καταγεγραμμένα δείγματα ζύγιζε 272 χγρ. με μήκος βραχίονα 9 μ.[10] Ένα Haliphron atlanticus, χταπόδι με επτά πόδια, πεθαμένο ζύγιζε 61 χγρ. και εκτιμάται ζωντανό ζύγιζε των 75 κιλά.[11][12] Το μικρότερο είδος είναι το Χταπόδι Γούλφι, με μήκος περίπου 2,5 εκατοστά και βάρος λιγότερο από 1 γραμ.[13]

Χταπόδι γίγαντας του Ειρηνικού στο Ενυδρείο Echizen Matsushima στην Ιαπωνία.

Εξωτερικά χαρακτηριστικά

Το χταπόδι είναι αμφίπλευρα συμμετρικό κατά μήκος του κοιλιακού του άξονα· η κεφαλή και το πόδι βρίσκονται στο ένα άκρο του επιμήκους σώματος και αποτελούν το εμπρόσθιο μέρος του ζώου. Η κεφαλή περιλαμβάνει το στόμα και τον εγκέφαλο. Το πόδι έχει εξελιχθεί σε ένα σύνολο εύκαμπτων, συλληπτήρια προσαρτήματα, αποκαλούμενα πλοκάμια, που περιβάλλουν το στόμα και είναι προσαρτημένα μεταξύ τους στη βάση σε πλέγμα.[14] Τα πλοκάμια περιγράφονται με βάση τη θέση τους, ονοματίζονται ανάλογα (όπως L1, R1, L2, R2) και διακρίνονται σε τέσσερα ζεύγη.[15][14] Ο βολβοειδής και κοίλος μανδύας είναι συμπτυγμένα στο πίσω μέρος του κεφαλιού και αποτελούν τον σπλαγχνικό κορμό που περιέχει τα περισσότερα ζωτικά όργανα.[16][17] Η κοιλότητα του μανδύα έχει μυϊκούς τοίχους και περιέχει τα βράγχια· συνδέεται με το εξωτερικό με έναν αγωγό ή σιφόνι.[14][18] Το στόμα του χταποδιού, που βρίσκεται κάτω από τα πόδια, είναι αιχμηρό σκληρό ράμφος.[17]

Πλευρικό διάγραμμα χταποδιού, με βράγχια, σιφώνι, μάτι, ιστό, πλοκάμια, βεντούζες, εκτοκότυλα.

Το δέρμα του χταποδιού αποτελείται από μια λεπτή εξωτερική επιδερμίδα με βλεννώδη και αισθητήρια κύτταρα και ένα χόριο συνδετικού ιστού που αποτελείται κυρίως από ίνες κολλαγόνου και κύτταρα που επιτρέπουν την αλλαγή χρώματος.[14] Το σώμα του είναι μαλακός ιστός που του επιτρέπεται να επιμηκύνεται, να συστέλλεται και να αλλάζει σχήμα. Το χταπόδι μπορεί να συμπιεστεί και να περάσει μέσα από μικροσκοπικά κενά· ακόμη και τα μεγαλύτερα είδη μπορούν να περάσουν διαμέσου ανοίγματος διαμέτρου οπής περίπου 2,5 εκ.[17] Άνευ σκελετού, τα πλοκάμια είναι οι μυώδεις δομές με διαμήκεις, εγκάρσιους και κυκλικούς μυες γύρω από ένα κεντρικό αξονικό νεύρο. Εκτείνονται και συστέλλονται, στρίβουν αριστερόστροφα ή δεξιόστροφα, κάμπτονται προς οποιαδήποτε θέση ή κατεύθυνση ή ακινητοποιούνται σε ακαμψία.[19][20]

Ταξινόμηση

Κατά τη Συστηματική ταξινόμηση το χταπόδι ανήκει στην οικογένεια των Οκτωποδιδών, της τάξης των Οκτωπόδων, ή Οκτωβραχιονωτών, της υφομοταξίας των Διβραγχιωτών, ή Κολεοειδών, της ομοταξίας των Κεφαλοπόδων, της γενικότερης συνομοταξίας των Μαλακίων. Ζει περίπου 2 χρόνια. Το θηλυκό γεννά περίπου 100 αυγά σε ασφαλή μέρη μέσα σε βράχους. Το χταπόδι είναι από τα εξυπνότερα ασπόνδυλα. Μπορεί, για παράδειγμα, να ξεβιδώσει το καπάκι ενός βάζου και να πάρει από μέσα το καβούρι.

Περιγραφή

Στο κέντρο των πλοκαμιών υπάρχει το στόμα το οποίο φέρει σιαγόνες από κερατίνη για τον τεμαχισμό της τροφής, όπως επίσης και μασητική κατασκευή (Radula). Το χταπόδι διαθέτει πολύ ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα και πολύ ανεπτυγμένα μεγάλα μάτια με σύνθετη δομή, ενώ η όρασή του είναι οξεία. Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από 3 καρδιές από τις οποίες οι δύο ωθούν το αίμα στα βράγχια και η τρίτη στο υπόλοιπο σώμα. Η μεταφορά οξυγόνου εξυπηρετείται από την πρωτεΐνη αιμοκυανίνη, η οποία περιέχει χαλκό και έχει γαλάζιο χρώμα. Κατά μήκος των πλοκαμιών το χταπόδι φέρει μικρές βεντούζες που το βοηθούν να παγιδεύει την τροφή του, να κινείται με ευκολία σε όλων των ειδών τις υποβρύχιες επιφάνειες, αλλά και να προσελκύει μικρά όστρακα και πετραδάκια, προκειμένου να καλύψει τη φωλιά (θαλάμι) του. Τα χταπόδια απαντώνται τόσο σε ρηχά όσο και σε πολύ βαθιά νερά.

Διατροφική αξία

Παρακάτω απεικονίζονται τα στοιχεία απο την επίσημη ιστοσελίδα USDA.[1]

Χταπόδι
Ποσότητα ανά 100 g
Θερμίδες (kcal) 164
Λιπίδιο 2,8 g
Χοληστερόλη 142 mg
Νάτριο 505 mg
Κάλιο 397 mg
Υδατάνθρακες 4,4 g
Φυτικές ίνες 0 g
Ζάχαρη 0 g
Πρωτεΐνη 29 g
Βιταμίνη A 300 IU Βιταμίνη C 8 mg
Ασβέστιο 106 mg Σίδηρος 9,5 mg
Βιταμίνη D 0 IU Βιταμίνη B6 0,6 mg
Βιταμίνη B12 8,9 µg Μαγνήσιο 60 mg

Αλίευση

 Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος.
Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα.
Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.

Η επαγγελματική αλιεία του χταποδιού στις ελληνικές θάλασσες, από στατιστική άποψη, παρακολουθείται. Συγκεκριμένα το 2001 αλιεύθηκαν 2.190 τόνοι, το 2002 2.443 τόνοι και το 2003 περίπου 3.000 τόνοι.

Δείτε επίσης

Βιβλιογραφία

  1. ↑ «ITIS Report: Octopoda Leach, 1818». Itis.gov. 10 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2014. 
  2. ↑ «ὀκτώπους - Βικιλεξικό». el.wiktionary.org. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2018. 
  3. ↑ «octopus | Origin and meaning of octopus by Online Etymology Dictionary». www.etymonline.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2018. 
  4. ↑ «the definition of octopus». www.dictionary.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2018. 
  5. ↑ «Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, ὀκτά-πους». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2018.  line feed character in |title= at position 37 (βοήθεια)
  6. ↑ Michel, Jean-Baptiste; Shen, Yuan Kui; Aiden, Aviva Presser; Veres, Adrian; Gray, Matthew K.; Google Books Team; Pickett, Joseph P.; Hoiberg, Dale και άλλοι. (2011-01-14). «Quantitative analysis of culture using millions of digitized books». Science (New York, N.Y.) 331 (6014): 176–182. doi:10.1126/science.1199644. ISSN 1095-9203. PMID 21163965. PMC PMC3279742. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21163965. 
  7. ↑ «Giant Pacific Octopus - National Zoo| FONZ». 23 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2018. 
  8. ↑ Cosgrove, J.A. 1987. Aspects of the Natural History of Octopus dofleini, the Giant Pacific Octopus. MSc Thesis. Department of Biology, University of Victoria (Canada), 101 pp.
  9. ↑ Norman, M. 2000. Cephalopods: A World Guide. ConchBooks, Hackenheim. p. 214.
  10. ↑ High, William L. (1976). "The giant Pacific octopus" (PDF). Marine Fisheries Review. 38(9): 17–22.
  11. ↑ O'Shea, Steve (2004-01). «The giant octopusHaliphron atlanticus(Mollusca: Octopoda) in New Zealand waters» (στα αγγλικά). New Zealand Journal of Zoology 31 (1): 7–13. doi:10.1080/03014223.2004.9518353. ISSN 0301-4223. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03014223.2004.9518353. 
  12. ↑ O'Shea, S. (2002). "Haliphron atlanticus – a giant gelatinous octopus" (PDF). Biodiversity Update. 5: 1.
  13. ↑ «Octopus Facts». Live Science. https://www.livescience.com/55478-octopus-facts.html. Ανακτήθηκε στις 2018-07-30. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 E.,, Ruppert, Edward· S.,, Fox, Richard. Invertebrate zoology : a functional evolutionary approach (Seventh edition έκδοση). Delhi, India. ISBN 9788131501047. 970002268. CS1 maint: Extra text (link)
  15. ↑ J.,, Wells, M. Octopus : Physiology and Behaviour of an Advanced Invertebrate. Dordrecht. ISBN 9789401724685. 864684007. 
  16. ↑ A., Mather, Jennifer· B., Wood, James (2010). Octopus : the ocean's intelligent invertebrate. Portland, Or.: Timber Press. ISBN 9781604690675. 436623449. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Harmon,, Courage, Katherine. Octopus! : the most mysterious creature in the sea. New York, New York. ISBN 9780698137677. 861695955. 
  18. ↑ Semmens, J. M.; Pecl, G. T.; Villanueva, R.; Jouffre, D.; Sobrino, I.; Wood, J. B.; Rigby, P. R. (2004-07-16). «Understanding octopus growth: patterns, variability and physiology» (στα αγγλικά). Marine and Freshwater Research 55 (4): 367–377. doi:10.1071/MF03155. ISSN 1448-6059. http://www.publish.csiro.au/mf/MF03155. 
  19. ↑ «OCTOPUSES & RELATIVES: LOCOMOTION: CRAWLING». www.asnailsodyssey.com. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2018. 
  20. ↑ Zelman, Ido; Titon, Myriam; Yekutieli, Yoram; Hanassy, Shlomi; Hochner, Binyamin; Flash, Tamar (2013). «Kinematic decomposition and classification of octopus arm movements» (στα English). Frontiers in Computational Neuroscience 7. doi:10.3389/fncom.2013.00060. ISSN 1662-5188. PMID 23745113. PMC PMC3662989. http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fncom.2013.00060/abstract. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χταπόδι&oldid=7151945"