Φωτεινός Πανάς
| Φωτεινός Πανάς | |
|---|---|
_CIPF0028.jpg) | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 30 Ιανουαρίου 1832[1][2] Σπαρτιά Κεφαλονιάς |
| Θάνατος | 5 Ιανουαρίου 1903[3][1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλλία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά Γαλλικά[3] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | οφθαλμίατρος χειρουργός διδάσκων πανεπιστημίου |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο του Παρισιού |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Μαρία Μπαλλή |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Φωτεινός Πανάς (Photinos Panas), Σπαρτιά Κεφαλονιάς 1832 – Παρίσι 1903, επιφανής χειρουργός οφθαλμίατρος, σπούδασε στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου των Παρισίων (Sorbonne), όπου το 1860 εκπόνησε την διδακτορική του διατριβή, Ανατομία των ρινικών κοιλοτήτων και των δακρυϊκών οδών (Anatomie des fosses nasales et des voies lacrymales). Πρώτος καθηγητής οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιό του, καθώς ο ίδιος συνέβαλε στη δημιουργία του νέου αυτού πανεπιστημιακού τμήματος το 1879, δημιούργησε, επίσης, την οφθαλμολογική κλινική του ιστορικού νοσοκομείου Hôtel-Dieu de Paris, όπου εγκαταστάθηκε το νέο τμήμα. Επίσης, το 1879 εκλέχθηκε μέλος της Γαλλικής Ιατρικής Ακαδημίας, της οποίας έγινε πρόεδρος το 1899. Θεωρείται ο θεμελιωτής της σύγχρονης γαλλικής οφθαλμολογικής χειρουργικής.
Τα πρώτα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Φωτεινός Πανάς γεννήθηκε στην Κεφαλονιά, γιος του ιατρού Νικολάου Πανά[4]και της Ελένης Ιγγλέση, και σπούδασε φαρμακευτική στην Ιόνιο Ακαδημία της Κέρκυρας για ένα χρόνο.[5] Βλέποντας το ενδιαφέρον του για την ιατρική, ο πατέρας του τον συμβούλευσε να μη σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ούτε στα Ιταλικά πανεπιστήμια, αλλά στο πιο δύσκολο και απαιτητικό Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Έτσι, το 1850, σε ηλικία 18 ετών, μπαρκάρει από το Αργοστόλι για την Μασσαλία, φθάνει στο Παρίσι, όπου ζει φτωχικά, τελειώνει το Baccalauréat και γράφεται στην Ιατρική Σχολή. Το 1854, σε ηλικία 22 ετών, διορίζεται εσωτερικός γιατρός των νοσοκομείων του Παρισιού:
"Ο μεγάλος του δάσκαλος Α. Nélaton (August Nélaton, καθηγητής κλινικής χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή), έκπληκτος από το πλήθος των γνώσεων και τη σαφήνεια νοημάτων του, τον προτείνει για τη θέση του εσωτερικού γιατρού. Και έκτοτε, ο Φωτεινός Πανάς θα είναι ο χειρουργός, που, ωστόσο, ποτέ δεν εγκατέλειψε και τη γενική ιατρική." [6]
Το 1856 βραβεύεται με χρυσό μετάλλιο από την Ιατρική Σχολή των Παρισίων, υποβάλλει την διδακτορική διατριβή του και παραδίδει μαθήματα στην École pratique des hautes études, μία από τις Μεγάλες Σχολές (Grandes Établissement) της Γαλλίας που στεγαζόταν στην Sorbonne.[6]Το 1865 πολιτογραφείται Γάλλος υπήκοος.
Η πρόταση του βασιλέως Όθωνος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1863, αφού γίνεται υφηγητής και εσωτερικός νοσοκομειακός γιατρός, αποφασίζει να επισκεφτεί στην Ελλάδα την μητέρα του και τις δύο αδελφές του. Ακολουθούν πολλές δεξιώσεις, αλλά και χειρουργικές επεμβάσεις και ο βασιλέας Όθων πληροφορείται την επιστημονική αξία του Πανά και του προτείνει να τον διορίσει καθηγητή χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Πανάς αρνείται, καθώς θεωρεί τις επιστημονικές δυνατότητες στο Παρίσι πολύ πιο σημαντικές.[6]
Η Μαρία Μπαλλή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1867 σε ηλικία 35 ετών θα νυμφευτεί την γεννημένη στο Λονδίνο 17χρονη Χιώτισσα Μαρία Μπαλλή, κόρη Χιώτη τραπεζίτη του Λονδίνου, που θα του σταθεί σε όλη του τη ζωή και θα αγωνιστεί μετά το θάνατό του για την υστεροφημία του. Το 1897, η Μαρία Πανά βοήθησε τον άντρα της «να οργανώσει ένα κλιμάκιο του Ερυθρού Σταυρού για να σταλεί στην Ελλάδα στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, μετά το θάνατο του Πανά, η σύζυγός του τέθηκε επικεφαλής ενός νοσοκομειακού σχηματισμού, που ήρθε από τη Γαλλία για να προσφέρει νοσηλευτικές υπηρεσίες στους Βαλκανικούς Πολέμους, στις επιχειρήσεις του μετώπου».[7]
Ερευνητικό έργο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πιστεύοντας ότι «η έρευνα είναι η βάση της επιστημονικής προόδου»,[8] ο Πανάς αφοσιώθηκε στο διδακτικό, το ερευνητικό και το συγγραφικό του έργο, ενώ χειρουργούσε στα σημαντικότερα νοσοκομεία του πνευματικού κέντρου της Ευρώπης, που ήταν το Παρίσι. Στον Πανά οφείλονται οι επεμβάσεις για εντρόπιο σε τριχίαση και η προσάρτηση του άνω βλεφάρου στον ινιακομετοπικό (occipitofrontalis) μυ, για τη θεραπεία της βλεφαροπτώσεως. Οι τεχνικές αυτές αναφέρονται στην ιατρική βιβλιογραφία ως «επεμβάσεις Πανά». Το 1881, ίδρυσε τα Les Archives d’ophthalmologie (Αρχεία Οφθαλμολογίας) με τους Edmund Landolt (Ελβετός οφθαλμολόγος) και τον Antonin Poncet (πρώτος χειρουργός, Chirurgien-Major, του νοσοκομείου Hôtel-Dieu της Lyon). Το 1894 εξέδωσε το δίτομο έργο του, Traité des maladies des yeux (Δοκίμιο των ασθενειών των οφθαλμών), που καθιερώθηκε ως το βασικό εγχειρίδιο των Γάλλων φοιτητών οφθαλμολογίας.
Καθηγητής Φωτεινός Πανάς και Καθηγητής Άλμπρεχτ φον Γκρέφε - Βίοι Παράλληλοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η οργάνωση του νέου οφθαλμολογικού τμήματος του Πανεπιστημίου, στο νοσοκομείο Hôtel-Dieu, με τον Πανά επικεφαλής, απαιτούσε μεγάλη προσπάθεια, καθώς δεν υπήρχε καμία υποδομή. Ο Πανάς παρακολουθούσε σε όλη του την πανεπιστημιακή ενασχόληση τα τεκταινόμενα στα άλλα Ευρωπαϊκά, οφθαλμολογικά, πανεπιστημιακά κέντρα και ειδικά το έργο τού, κατά τέσσερα έτη μεγαλυτέρου του, καθηγητή οφθαλμολογίας στο Βερολίνο Άλμπρεχτ φον Γκρέφε (Albrecht von Graefe) (1828-1870). Ο πρωτοπόρος πατέρας της Γερμανικής κλινικής οφθαλμολογίας von Graefe, που απεβίωσε νεότατος το 1870, είχε ήδη δημιουργήσει στο Πανεπιστήμιο Humbolt του Βερολίνου την πρώτη Γερμανική οφθαλμολογική κλινική και είχε εκδώσει, από το 1855, τα γερμανικά Αρχεία Οφθαλμολογίας (Archiv für Ophthalmologie). Ο Πανάς επισκέφθηκε στο Βερολίνο το 1877 την κλινική του Graefe, μετά το θάνατό του, χωρίς πλέον να τον γνωρίσει, και την χρησιμοποίησε ως πρότυπο για την δική του κλινική.[9] Επιστρέφοντας στο Παρίσι, ξεκίνησε την οφθαλμολογική κλινική του, που έμελε να γίνει ξακουστή και το 1881 εξέδωσε τα δικά του Αρχεία Οφθαλμολογίας.
Μετά θάνατο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Απεβίωσε το 1903. Ο επιβλητικός τάφος του βρίσκεται στο παρισινό προάστιο Roissy. Έχει τη μορφή Ελληνικής εκκλησίας και στην είσοδο γράφει με ελληνικά γράμματα «Οικογένεια Πανά». Τον επόμενο χρόνο από το θάνατό του, το Πανεπιστήμιο των Παρισίων τοποθέτησε μπροστά στο Ηôtel-Dieu μαρμάρινο ανδριάντα του γλύπτη Αλφρέντ Μπουσέ(D/R) (Alfred Boucher) (1850-1934), με τον Φωτεινό Πανά καθιστό να εξετάζει ένα μικρό ασθενή.[10]Στη βάση υπάρχει εγχάρακτη αφιέρωση: ″Au docteur Panas 1832-1903″ (Στον ιατρό Πανά 1832-1903). Η επιλογή του Boucher, βραβευμένου γλύπτη της εποχής και φίλου του Ωγκύστ Ροντέν (Auguste Rodin), αποδεικνύει την σημασία που έδειξε το Πανεπιστήμιο στον ανδριάντα Πανά. Όπως ο Ροντέν, ο Μπουσέ είχε εγκαταλείψει την ηρωική γλυπτική των ανδριάντων και είχε υιοθετήσει την πιο ανθρώπινη νατουραλιστική τεχνική, παράδειγμα ο ανδριάντας του Πανά.
Εργογραφία του Φ. Πανά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Leçons d’orthopédie, με τους Félix Guyon (Καθηγητής, χειρουργός και ιδρυτής της Γαλλικής σχολής ουρολογικής χειρουργικής) και Joseph-François Malgaigne (ορθοπεδικός χειρουργός), Παρίσι, 1862.
- Des cicatrices vicieuses et des moyens d’y remédier, Παρίσι, 1863.
- Leçons sur le strabisme, les paralysies oculaires, le nystagmus, le blépharospasme, etc., Παρίσι, 1873.
- Leçons sur les kératites, Παρίσι, 1876.
- Leçons sur les maladies inflammatoires des membranes internes de l’oeil comprenant l’iritis, les choroidites et le glaucome, Παρίσι, 1878.
- Traité des maladies des yeux, Παρίσι, 1894.
- Recherches anatomiques et cliniques sur le glaucome et les néoplasmes intraoculaires, με τον οφθαλμολόγο André Rochon-Duvigneaud, συνεργάτη του Πανά στην κλινική Ηôtel-Dieu, Παρίσι, 1898.
Φυλλάδια με αφορμή το θάνατο του Φ. Πανά[11]
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Jaccoud, Sigismond (Ελβετός Καθηγητής), Panas: Eloge (Νεκρολογία), (17 σελίδες) Παρίσι, 1903.
- Lapersonne, Félix de (Καθηγητής κλινικής οφθαλμολογίας στο Παρίσι και διάδοχος του Φ. Πανά στην έδρα της οφθαλμολογίας), Le Professeur Panas (Νεκρολογία του Φωτεινού Πανά), Παρίσι, 1903.
- Second, Paul Ferdinand (Καθηγητής γυναικολογίας και μαιευτικής), Eloge de Photinos Panas prononcé à la Société de Chirurgie dans la séance annuelle du 1er février 1905 (νεκρολογία), Παρίσι, 1905.
- Inauguration du Monument Panas à l'Hôtel-Dieu le 26 Juin, 1904, (54 σελίδες), Παρίσι.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 (Αγγλικά) SNAC. w6089q5x. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 «Académie nationale de médecine» (Γαλλικά) 2761. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb132058699. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ βλ. Οικογένεια Πανά Βικιπαίδεια
- ↑ Ασπρέας, 1930
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Bregeat, 1983
- ↑ Mαρκέτος,1983
- ↑ Μαρκέτος, 1988
- ↑ Bregeat 1983
- ↑ Αυγουστάτος, 2016
- ↑ www.worldcat.org/identities/Panas,Ph
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ασπρέας, Γεώργιος (δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας), «Πανάς», τ. 10, σ. 393, Ελευθερουδάκη Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν, εν Αθήναις 1930.
- Αυγουστάτος, Παναγής Σ., "Φωτεινός Πανάς", περιοδικό Επτανησιακά, 31 Μαίου 2016.
- Mαρκέτος, Σπύρος (Καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών), Η επανανακάλυψη του Καθηγητή Πανά (ομιλία στα Κουρκουμελάτα της Κεφαλονιάς για τα 80 χρόνια από τη γέννηση του Φ. Πανά), εφ. Η Καθημερινή, σελ. 6, 11 Σεπτεμβρίου 1983.
- Μαρκέτος, Σπύρος, «Πανάς, Φωτεινός», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 8, σ. 121, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
- Φρονιμόπουλος, Ι. Ν. (άμισθος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών), Σελίδες από την ιστορία της ελληνικής οφθαλμολογίας 1837-1980, Αθήνα, 1981.
- Φρονιμόπουλος , Ι. Ν., «Το επιστημονικό έργο του Πανά», εφ. Η Καθημερινή, σελ. 6, 11 Σεπτεμβρίου 1983.
- Bregeat, Paul (Καθηγητής της Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων, μέλος της Γαλλικής Ιατρικής Ακαδημίας και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ακαδημίας Οφθαλμολογίας),«Η αποθέωση ενός φωτεινού Κεφαλλονίτη - Μια ζωή αφιερωμένη στην επιστήμη και στον Άνθρωπο…» (τμήμα ομιλίας για τις εορτές στα Κουρκουμελάτα, μεταφρασμένο από τα Γαλλικά, ó.π.), εφ. Η Καθημερινή , σελ. 6, 11 Σεπτεμβρίου 1983.
- Marketos, Spyros, "Fotinos Panas: A Pillar of European Ophthalmology".
- Théodoridès , Jean (Καθηγητής στο Université de Paris VI , πρόεδρος της Γαλλικής Εταιρείας Ιστορίας της Ιατρικής), Photinos Panas (1832-1903), Académie internationale d’histoire de la médecine, Παρίσι 1982.