Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Τένγκε

{{Νόμισμα
 |όνομα = Τένγκε
 |τοπικό όνομα = Қазақстан теңгесі
 |εικόνα = [[Αρχείο:200 tenge (2006).jpg|150px]]
 |λεζάντα = 200 τένγκε, νέο σχέδιο
 |χώρα = {{KAZ}}
 |υποδιαίρεση = 100 τιγίν (тиын)
 |ISO = KZT
 |σύντομο = Τ
 |σύμβολο = Tenge symbol.svg
 }}
Το '''τένγκε''' (tenge, καζακικά: теңге) είναι το [[Νόμισμα (Νομισματική μονάδα)|νόμισμα]] του [[Καζακστάν]]. Υποδιαιρείται σε 100 τίιν (тиын, επίσης ''τιγίν'' ή τίιν). Εισήχθη το Νοέμβριο του [[1993]] και αντικατέστησε το  [[Ρωσικό ρούβλι]] σε ισοτιμία του 1 τένγκε = 500 ρούβλια. Ο κωδικός [[ISO 4217]] του είναι ''KZT''.

Η λέξη τένγκε στα [[καζακική γλώσσα|καζακικά]] σημαίνει σειρά σταθμών για μέτρηση βάρους. Η ετυμολογία της λέξης είναι από το τουρκικό τενγκ''-'' που σημαίνει την ισορροπία, το να είναι κάτι ίσο. Έτσι, το νόμισμα έχει όνομα παρόμοιο με τη [[λίρα]] και το [[πέσο]]. Η ονομασία του νομίσματος έχει σχέση με τη ρωσική λέξη για τα χρήματα деньги / ''ντέν'γκι'', το οποίο είναι αντιδάνειο από άλλη γλώσσα. Η σημερινή ισοτιμία του τένγκε με το ευρώ (Ιούλιος 2016) είναι 374,53 προς 1, αν και μερικούς μήνες πριν η ισοτιμία ήταν περίπου 200 τένγκε, με την εκτόξευση να καταλήγει αργότερα σε μέγιστο 468 τένγκε προς 1 ευρώ. 

== Ιστορία ==
Το 1991 συστάθηκε ειδική ομάδα σχεδιαστών για το νέο νόμισμα, αποτελούμενη από τους Μεντιμπάι Αλίν, Τιμούρ Σουλεϊμένοφ, Ασιμζάλι Ντουζελχάνοφ και Χαϋρούλα Γκαμπζαλίλοφ. Το σχετικό διάταγμα εκδόθηκε στις [[12 Νοεμβρίου]] του [[1993]] και τρεις ημέρες μετά, το τένγκε άρχισε να κυκλοφορεί. Συνεπεία αυτού, στις [[15 Νοεμβρίου]] εορτάζεται η «Ημέρα του εθνικού νομίσματος της Δημοκρατίας του Καζακστάν». Το 1995 άρχισε να λειτουργεί εργοστάσιο για την τύπωση των τένγκε. Τα πρώτα τένγκε τυπώθηκαν στο εξωτερικό, και συγκεκριμένα στο [[Ηνωμένο Βασίλειο]]. Τα πρώτα κέρματα κατασκευάστηκαν στη [[Γερμανία]].

Στις [[20 Μαρτίου]] του [[2007]] εγκρίθηκε από την Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν ένα νέο σύμβολο για το τένγκε.<ref>{{Cite web |url=http://www1.tenge2006.kz/big/?switch=rus&pg=prof |title=Αρχειοθετημένο αντίγραφο |accessdate=2008-10-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071107162015/http://www1.tenge2006.kz/big/?switch=rus&pg=prof |archivedate=2007-11-07 |url-status=dead }}</ref>

Μετά την [[Διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης|κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης]], οι περισσότερες δημοκρατίες προσπάθησαν να διατηρήσουν ένα κοινό νόμισμα. Κάποιοι πολιτικοί ήλπιζαν τουλάχιστον να διατηρήσουν «ειδικές σχέσεις» μεταξύ των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών ή το «πλησίον εξωτερικό». Υπήρχαν και οικονομικοί λόγοι για τη διατήρηση της ζώνης ρουβλίου. Η επιθυμία διατήρησης ισχυρών εμπορικών σχέσεων μεταξύ των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών θεωρήθηκε ως ο σημαντικότερος στόχος.<ref name="Odling">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2001/wp01101.pdf|title=The IMF and the ruble area, 1991-93|date=2001|accessdate=16 December 2014|author=Odling-Smee, J. ao}}</ref>

Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης δεν συνοδεύτηκε από επίσημες αλλαγές στις νομισματικές ρυθμίσεις. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας εξουσιοδοτήθηκε να αναλάβει την κρατική τράπεζα της ΕΣΣΔ (Γκοσμπάνκ) την 1η Ιανουαρίου 1992. Η ρωσική κεντρική τράπεζα μετέφερε τα κέρματα της ΕΣΣΔ στις κεντρικές τράπεζες των έντεκα ανεξάρτητων χωρών, οι οποίες ήταν παλαιότερα τα κύρια παραρτήματα της Γκοσμπάνκ στις δημοκρατίες.

Η πολιτική κατάσταση, ωστόσο, δεν ήταν ευνοϊκή για τη διατήρηση ενός κοινού νομίσματος<ref name="Odling" />. Η διατήρηση ενός κοινού νομίσματος απαιτεί ισχυρή πολιτική συναίνεση όσον αφορά τους νομισματικούς και δημοσιονομικούς στόχους, ένα κοινό θεσμικό όργανο υπεύθυνο για την υλοποίηση αυτών των στόχων και ένα ελάχιστο κοινό νόμο (σχετικά με τους τραπεζικούς και τους συναλλαγματικούς κανονισμούς). Αυτές οι συνθήκες δεν πληρούνταν εν πολλοίς λόγω της ταραχώδους οικονομικής και πολιτικής κατάστασης.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 1992, υπήρξε μια νομισματική ένωση με 15 ανεξάρτητα κράτη που χρησιμοποιούσαν το ρούβλι. Δεδομένου ότι ήταν σαφές ότι η κατάσταση δεν θα διαρκέσει, κάθε δημοκρατία χρησιμοποίησε τη θέση του ως «ελεύθερος αναβάτης» για να εκδώσει τεράστια χρηματικά ποσά με τη μορφή πίστωσης.<ref name="Dab">{{cite web|url=http://www.case-research.eu/sites/default/files/publications/3460035_058e_0.pdf|title=The reasons for the collapse of the Ruble zone|date=1995|accessdate=16 December 2014|author=Dąbrowski, M}}</ref> Ως αποτέλεσμα, ορισμένες χώρες εξέδωσαν κουπόνια για να «προστατεύουν» τις αγορές τους από αγοραστές από άλλα κράτη. Η ρωσική κεντρική τράπεζα απάντησε τον Ιούλιο του 1992, θέτοντας περιορισμούς στη ροή πιστώσεων μεταξύ Ρωσίας και άλλων κρατών. Η τελική κατάρρευση της ζώνης του ρουβλίου άρχισε όταν η Ρωσία έβγαλε την ανταλλαγή τραπεζογραμματίων από την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας στο ρωσικό έδαφος στα τέλη Ιουλίου 1993.

Ως αποτέλεσμα, το Καζακστάν και άλλες χώρες που εξακολουθούν να βρίσκονται στη ζώνη του ρουβλίου "διώχθηκαν".<ref name="Dab" /> Τον Φεβρουάριο του 2019 ο Πρόεδρος του Καζακστάν υπέγραψε νομοσχέδιο που θα αφαιρέσει όλες τις ρωσικές λεζάντες από τα μελλοντικά τραπεζογραμμάτια καθώς δεν είναι κρατική γλώσσα.<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/world/651676|title=С казахстанских тенге исчезнут надписи на русском языке|last=|first=|date=2019-02-22|website=Interfax.ru|publisher=|language=ru|archiveurl=|archivedate=|accessdate=|access-date=2019-02-22}}</ref>

=== Ετυμολογία ===
[[Αρχείο:Kazakhstani_tenge_symbol.svg|αριστερά|μικρογραφία|102x102εσ|Το νέο σύμβολο]]
Στα καζακικά και στις περισσότερες άλλες τουρκικές γλώσσες, η λέξη τένγκε σημαίνει ένα σύνολο ζυγών (π.χ. το παλιό τένγκα στα ουζμπεκικά ή ο όρος τάνγκα στα τατζικικά). Η προέλευση της λέξης είναι η τουρκική λέξη τεν που σημαίνει ισότητα, ισορροπία. Το όνομα αυτού του νομίσματος είναι επομένως παρόμοιο με τα τάκα, λίρα και πέσο. Το όνομα του νομίσματος σχετίζεται με τη ρωσική λέξη για τα χρήματα που είναι η {{lang-ru|деньги}} (ντέν'γκι), τουρκικής προελεύσεως. 

=== Σύμβολο ===
Το φθινόπωρο του 2006, η Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν διοργάνωσε διαγωνισμό για το σύμβολο του τένγκε και έλαβε περισσότερες από 30.000 προτάσεις. Στις 20 Μαρτίου 2007, δύο ημέρες πριν από το νεβρόζ, η Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν ενέκρινε γραφικό σύμβολο για το τένγκε: ₸. Στις 29 Μαρτίου 2007, η Τράπεζα ανακοίνωσε δύο σχεδιαστές από το Αλμάτι, τους Βαντίμ Νταβιντένκο και Σανζάρ Αμιρχάνοφ, ως νικητές για τη δημιουργία του συμβόλου του τένγκε. Μοιράστηκαν ένα βραβείο 1 εκατομμυρίου τένγκε και τον τίτλο των "γονέων" του συμβόλου του τένγκε.<ref>{{Cite web |url=http://www.izvestia.kz/node/9694 |title=Αρχειοθετημένο αντίγραφο |accessdate=2019-03-30 |archiveurl=https://archive.today/20130218210821/http://www.izvestia.kz/node/9694 |archivedate=2013-02-18 |url-status=dead }}</ref> Ο χαρακτήρας προτάθηκε για κωδικοποίηση στο Unicode το 2008. Το σύμβολο προστέθηκε στην έκδοση Unicode 5.2.0 (Αύγουστος 2009) στο σημείο κώδικα U+20B8.<ref>{{cite web|url=https://www.fileformat.info/info/unicode/version/5.2/index.htm|title=Unicode 5.2.0 (August 2009)|date=August 2009|website=FileFormat.info|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150910085922/http://www.fileformat.info/info/unicode/version/5.2/index.htm|archivedate=2015-09-10|accessdate=21 September 2015}}</ref>

== Κέρματα ==
[[Αρχείο:Tenge_coins.jpg|δεξιά|μικρογραφία|300x300εσ|Τα κέρματα 1, 2, 5, 10, 20, 50 και 100 τένγκε]]
Ενώ τα παλαιότερα κέρματα παρήχθησαν στη Γερμανία, τα σημερινά κέρματα εκτυπώνονται εγχωρίως, στο Νομισματοκοπείο του Καζακστάν στο Οσκεμέν.

=== Πρώτη σειρά (1993) ===
Το 1993, η πρώτη σειρά νομισμάτων εισήχθη σε ονομαστικές αξίες 2, 5, 10, 20 και 50 τιγίν. Περιελάμβανε το εθνόσημο και τυπώθηκαν σε χαλκό. Τα 1, 3, 5, 10 και 20 τιγίν (τα οποία εισήχθησαν επίσης το 1993) τυπώθηκαν σε χαλκονικέλιο και απεικόνιζαν μυθικά ζώα. Τα νομίσματα αυτής της περιόδου κυκλοφόρησαν μαζί με τα τιγίν και χαρτονομίσματα τένγκε χαμηλής ονομαστικής αξίας. 

=== Δεύτερη σειρά (1998) ===
Το 1998 εισήχθη μια νέα σειρά νομισμάτων, η οποία αποκλείει το τιγίν και όλα τα κέρματα τιγίν θα ονομάζονται τένγκε. Το κέρμα των 100 τένγκε εισήχθη αργότερα το 2002 αντικαθιστώντας το ισοδύναμο χαρτονόμισμα. Επίσης, το 2005 εισήχθη ένα νόμισμα 2 τένγκε. Το 2013, το κράμα των νομισμάτων χαμηλότερης ονομαστικής αξίας άλλαξε. Τα κέρματα που κυκλοφορούν σήμερα είναι:

* 1 τένγκε 
* 2 τένγκε 
* 5 τένγκε 
* 10 τένγκε 
* 20 τένγκε 
* 50 τένγκε 
* 100 τένγκε (διμεταλλικό)

Κυκλοφόρησαν και αναμνηστικά κέρματα των 20, 50, 100, 500, 1000, 2.500, 5.000 και των 10.000 τένγκε.

== Τραπεζογραμμάτια ==
Η έκδοση [[χαρτονόμισμα|τραπεζογραμματίων]] από την Κεντρική Τράπεζα  έγινε επίσης το 1993, σε αξίες των 1, 2, 5, 10, 20 και 50 τίιν, 1, 3, 5, 10, 20, 50, 100 και 200 τένγκε. Ακολούθησαν τα [[χαρτονόμισμα|χαρτονομίσματα]] των 500 και 1000 τένγκε το 1994, των 2.000 τένγκε το 1996, των 5.000 τένγκε το 1998 και των 10.000 τένγκε το 2003. Σήμερα κυκλοφορούν τα εξής χαρτονομίσματα:

[[Αρχείο:KazakhstanP20-200Tenge-1999-donatedoy f.jpg|thumb|right|200 τένγκε (παλιό σχέδιο)]]
* 200 τένγκε πορτρέτο του [[Αλ-Φαράμπι]]
* 500 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι, τμήμα από το μαυσωλείο του Χότζα [[Αχμέτ Γιασάουι]]
* 1000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι
* 2.000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι
* 5.000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι
* 10.000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι, εικόνα μιας λευκής λεοπάρδαλης 

=== Τραπεζογραμμάτια του 2006 ===
[[Αρχείο:Kazakhstani tenge 10000 (2006).jpg|thumb|Το νέο σχέδιο των 10.000 τένγκε.]]
Η Εθνική Τράπεζα της ασιατικής χώρας εξέδωσε μια νέα σειρά [[χαρτονόμισμα|χαρτονομισμάτων]] το 2006. Έχουν τις ίδιες αξίες με εκείνα της προηγούμενης σειράς. Η εμπρόσθιά  τους όψη είναι κάθετη και η ονομαστική τους αξία είναι γραμμένη στα καζακικά. Όλες οι αξίες απεικονίζουν την [[Αστανά]], το μνημείο Μπαϊτερέκ, τη [[σημαία του Καζακστάν]], το [[εθνόσημο του Καζακστάν]], την ιδιόχειρη υπογραφή του προέδρου Ναζαρμπάγιεφ και τμήματα από τον εθνικό ύμνο της χώρας. Αντίθετα, οι πίσω πλευρές είναι διαφορετικές , με την αξία του χαρτονομίσματος να είναι γραμμένη στα ρωσικά. Κάθε αξία δείχνει ένα μοναδικό κτήριο και τη γεωγραφία του Καζακστάν με το περίγραμμα των συνόρων της ασιατικής χώρας.

Η πρώτη τύπωση των χαρτονομισμάτων των 2.000 και των 5.000 τένγκε το 2006 είχε λανθασμένα γραμμένη τη λέξη «τράπεζα» (η σωστή γραφή είναι «банкі» και είχε γραφεί λανθασμένα «банқі»). Το θέμα της λανθασμένης ορθογραφίας της λέξης ήταν πολιτικά ευαίσθητο θέμα, δεδομένης της πολιτικής και πολιτιστικής σημασίας που έχει η καζακική γλώσσα. <ref>{{Cite web |url=http://www.msnbc.msn.com/id/15316714/ |title=Kazakh central bank misspells ‘bank’ on money |accessdate=2008-10-01 |archive-date=2012-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121020163319/http://www.msnbc.msn.com/id/15316714/ |url-status=dead }}</ref>

== Πληθωρισμός ==
{|class="wikitable"
|-
! Χρονιά || ετήσιος ρυθμός αύξησης τιμαρίθμου
|-
|2001   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  6,4%
|-
|2002   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  6,6%
|-
|2003   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  5,7%
|-
|2004   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  7,9%
|-
|2005   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  9%
|-
|2006   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  8,6%
|-
|2007   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  18,8%
|-
|2008   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  9,5%
|-
|2009   || &nbsp;&nbsp;&nbsp;  6,2%
|}

== Αναμνηστικά χαρτονομίσματα ==
*Τα αναμνηστικά χαρτονομίσματα είναι τα δύο που εμφανίζονται ακριβώς δεξιά. [[Αρχείο:KZ1000KZTaverse.jpg|right|270px|thumb|5.000 τένγκε (2008)]]
* [[Αρχείο:Kazakhstan-2010-Bill-1000-Reverse.jpg|right|thumb|270px|Αναμνηστικό χαρτονόμισμα των 1000 τένγκε για το έτος 2010 - Προεδρία του Καζακστάν στον ΟΑΣΕ]]

== Παραπομπές ==
<references />

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* [https://web.archive.org/web/20110520181032/http://www.nationalbank.kz/?uid=EDC9B408-802C-E8FB-3C252D40CBA37B27&docid=127 Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν]
* [https://web.archive.org/web/20140106160357/http://tenge2006.kz/ Tenge 2006]- στα καζακικά, αγγλικά και ρωσικά.
* [http://coins.russian.ru/indexe.htm Κέρματα των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών]{{Dead link|date=Σεπτέμβριος 2019 }}
{{DEFAULTSORT:Τενγκε}}
[[Κατηγορία:Οικονομία του Καζακστάν]]
[[Κατηγορία:Νομίσματα]]
[[Κατηγορία:Νομίσματα της Ευρώπης]]