Στεατικό νάτριο

Η χημική δομή του στεατικού νατρίου

Το στεατικό νάτριο, ή αλλιώς οκταδεκανοϊκό νάτριο, είναι άλας νατρίου του στεατικού οξέος. Είναι λευκό στερεό και είναι γνωστό ως το πιο κοινό σαπούνι.

Απαντάται σε πολλούς τύπους στερεών όπως π.χ. αποσμητικά, καουτσούκ, χρώματα λατέξ και μελάνια. Είναι επίσης συστατικό ορισμένων πρόσθετων τροφίμων και αρωμάτων.

Χρήση

Έχοντας χαρακτηριστικά σαπουνιών, το στεατικό νάτριο έχει τόσο υδρόφιλα όσο και υδρόφοβα μέρη, και μια καρβοξυλική και μια μακριά υδρογονανθρακική αλυσίδα.

Αυτά τα δύο διαφορετικά συστατικά προκαλούν το σχηματισμό μικκυλίων, τα οποία παρουσιάζουν τις υδρόφιλες κεφαλές προς τα έξω και τις υδρόφοβες (υδρογονάνθρακες) ουρές τους προς τα μέσα, παρέχοντας ένα λιπόφιλο περιβάλλον για υδρόφοβες ενώσεις.

Το τμήμα της ουράς διαλύει το λίπος ή τη βρωμιά και σχηματίζει το μικκύλιο. Χρησιμοποιείται επίσης στη φαρμακοβιομηχανία ως επιφανειοδραστικό για την ενίσχυση της διαλυτότητας των υδρόφοβων ενώσεων στην παραγωγή στοματικών αφρών.

Παραγωγή

Το στεατικό νάτριο παράγεται ως κύριο συστατικό του σαπουνιού κατά τη σαπωνοποίηση των ελαίων και των λιπών.

Το ποσοστό του στεατικού νατρίου εξαρτάται από τα λίπη των συστατικών. Το στέαρ είναι ιδιαίτερα υψηλό σε περιεκτικότητα σε στεατικό οξύ (ως τριγλυκερίδιο), ενώ τα περισσότερα λίπη περιέχουν χαμηλό %.

Η ιδανική αντίδραση για το σχηματισμό στεατικού νατρίου από τη στεαρίνη (το τριγλυκερίδιο του στεατικού οξέος) παρουσιάζεται παρακάτω:

(C₁₈H₃₅O₂)₃C₃H₅ + 3 NaOH → C₃H₅(OH)₃ + 3C₁₈H₃₅O₂Na

Καθαρισμένο στεατικό νάτριο μπορεί επίσης να παρασκευαστεί εξουδετερώνοντας το στεατικό οξύ με υδροξείδιο του νατρίου.

C₁₇H₃₅COOH + NaOH→ C₁₇H₃₅COONa + H₂O