Σιδηροκαύσια
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ιστορικό
Η περιοχή των Σιδηροκαυσίων περιλαμβάνει τις περιοχές των Σταγείρων, της Στρατονίκης και των πέριξ αυτών και αφορά κυρίως στον βόρειο ορεινό όγκο ( Όρος Στριμπινίκος ή Αργυρόλοφος ), έως το χωριό Νεοχώρι, του νομού Χαλκιδικής. Τον 9ο αιώνα γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στο τοπωνύμιο των Σιδηροκαυσίων και έκτοτε χρησιμεύει για να ορίσει μια περιοχή εκμετάλλευσης και εξόρυξης κοιτασμάτων χρυσού και άργυρου. Η εκμετάλλευση αρχίζει από την εποχή της Ρωμαιοκρατίας, συνεχίζει την εποχή της Τουρκοκρατίας και καταλήγει στις μέρες μας, ως Μεταλλεία Χαλκιδικής.
Όταν οι Οθωμανοί κατέκτησαν την Ελλάδα, από τα πρώτα κιόλας χρόνια κατασκεύασαν μεταλλεία, στην ευρύτερη περιοχή των σημερινών Σταγείρων. Από στοιχεία και αναφορές που διέθεταν, γνώριζαν για την ύπαρξη αρχαίων μεταλλείων και τη εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων όπως ο άργυρος και ο χρυσός. Σύμφωνα με τον Belon που επισκέφτηκε την περιοχή, υπήρχαν 500 ή 600 φούρνοι για τήξη, διασκορπισμένοι πάνω και κάτω στο βουνό. Τα μέταλλα αποτελούνταν από χρυσοφόρο πυρίτη, από γαληνίτη και θειούχο μόλυβδο. Τα φυσερά λειτουργούσαν με νερόμυλους και η μέθοδος διαχωρισμού του χρυσού από το ασήμι ήταν η ίδια όπως ακριβώς ασκείται τώρα στην Ουγγαρία, μέσα από το νιτρώδες οξύ. Περίπου 6.000 εργάτες είχαν προσληφθεί στα ορυχεία.
Σε όλη τη περιοχή σώζονται μέχρι σήμερα, ερείπια οχυρωματικών έργων, όπως πύργοι και φρούρια. Επίσης βρέθηκαν εργαστήρια, κατοικίες,λουτρά και οθωμανικά τεμένη. Σε πολλές τοποθεσίες της περιοχής και κυρίως κοντά σε ποτάμια, έχουν βρεθεί μεγάλες ποσότητες σκουριάς, η οποία προερχόταν από την επεξεργασία και των καθαρισμό των μετάλλων. Στο σημερινό πάρκο του Αριστοτέλη, που βρίσκεται στα όρια του χωριού των Σταγείρων, υπάρχει ένας εκ των δυο μισογκρεμισμένων μεσαιωνικών πύργων της περιοχής. Ο άλλος βρίσκεται στη βόρεια πλευρά των Σταγείρων (Κάστρο). Τον 15ο αιώνα δημιουργείται το Νομισματοκοπείο των Σιδηροκαυσίων, ενώ η παραγωγή των μεταλλείων μειώνεται κατά τον 17ο και 18ο αιώνα με αποτέλεσμα το κλείσιμο του νομισματοκοπείου. Μετά από μια προσπάθεια οικονομικής ανόρθωσης της περιοχής και επικέντρωσης κυρίως στην εξόρυξη αργύρου, τα Σιδηροκαύσια μαζί με τα γύρω χωριά, τα γνωστά Μαντεμοχώρια αποτελούν το "Κοινόν του Μαδεμίου". Προσθέτουμε ότι η λέξη "μαντέν" στα τούρκικα σημαίνει σίδηρος. Πρόκειται για 12 χωριά που διοικούνταν από τον Μαδέμ Αγά, ο οποίος εκτός του ότι ήταν υπεύθυνος για την απρόσκοπτη λειτουργία των μεταλλείων, συνέλεγε και τις ετήσιες εισφορές από την φορολογία των κατοίκων. Τα Μαντεμοχώρια είναι: η Γαλάτιστα (Ανθέμους), ο Βάβδος, η Ριανά, ο Στανός, η Βαρβάρα, η Λιαρέγκοβα (Αρναία), το Νοβόσελο (Νεοχώρι), ο Ίσβορος (Στρατονίκη), η Χωρούδα, τα Ρεβενίκια (Μεγ. Παναγία), η Ιερισσός και ο Μαχαλάς (Στάγειρα) που ήταν και η πρωτεύουσα των Μαντεμοχωρίων. Την εποχή αυτή, η περιοχή γνωρίζει μεγάλη ακμή και οι Οθωμανοί επιτρέπουν στους Χριστιανούς, την ανέγερση δύο ναών. Του Αγίου Νικολάου Στρατονίκης (1813) και Γέννησης της Θεοτόκου Σταγείρων (Παναγούδα, 1813-14). Όμως κατά την επανάσταση του 1821 η περιοχή καταστρέφεται ολοσχερώς από τους Τούρκους. Μεταλλεία, εγκαταστάσεις και οικισμοί. Οι Μαντεμοχωρίτες που επέζησαν της σφαγής βρήκαν καταφύγιο στο Άγιον Όρος.