Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής

{{Κουτί πληροφοριών Πολιτικής θέσης|όνομα=Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής|ιθαγενέςόνομα=Eerste Minister van Suid-Afrika|ιθαγενές_όνομα=Eerste Minister van Suid-Afrika|διακριτικά=Coat_of_arms_of_South_Africa_(1932–2000).svg|διακριτικάμέγεθος=100px|διακριτικάλεζάντα=Έμβλημα της Νότιας Αφρικής|κάτοχος=[[Πίτερ Βίλεμ Μπότα]]<br><small>(Τελευταίος κάτοχος - Έως 1984)|εικόνα=PW_Botha_1962.jpg|τελευταίος=[[Πίτερ Βίλεμ Μπότα]]|κατάργηση=14 Σεπτεμβρίου 1984|πρώτος=Λουίζ Μπότα|δημιουργία=31 Μαιου 1910|διοριστής=[[Γενικός Κυβερνήτης της Νότιας Αφρικής]]<br><small>(1910-1961)</small><br>[[Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής]]<br><small>(1961-1984)</small>|προσφώνηση=Ο Αξιότιμος <small>(μέχρι το 1961)|διάρκειαθητείας=Όσο κατείχε την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας του Κοινοβουλίου|διαδοχή=[[Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής]]}}

Ο '''Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής''' ([[Αφρικάανς]]: ''Eerste Minister van Suid-Afrika'') ήταν ο αρχηγός της κυβέρνησης της [[Νότια Αφρική|Νότιας Αφρικής]] μεταξύ 1910 και 1984. 

== Ιστορία του αξιώματος ==
Το αξίωμα του πρωθυπουργού καθιερώθηκε το 1910, όταν η [[Ένωση της Νοτίου Αφρικής|Ένωση της Νότιας Αφρικής]] σχηματίστηκε. Διοριζόταν από τον αρχηγό του κράτους-τον [[Γενικός Κυβερνήτης της Νότιας Αφρικής|Γενικό Κυβερνήτη]] μέχρι το 1961 και τον Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής όταν η Νότια Αφρική μετατράπηκε σε δημοκρατία το 1961. Στην πράξη, ήταν ο ηγέτης του πλειοψηφικού κόμματος ή συνασπισμού στην Βουλή της Συνέλευσης. Με ελάχιστες  εξαιρέσεις, ο Γενικός Κυβερνήτης/Πρόεδρος του Κράτους ήταν υποχρεωμένος από τη σύμβαση να ενεργεί με τη συμβουλή του πρωθυπουργού. Έτσι, ο πρωθυπουργός ήταν η κορυφαία πολιτική προσωπικότητα της χώρας και ''[[de facto]]'' αρχηγός του εκτελεστικού, με εξουσίες παρόμοιες με εκείνες του [[Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου|βρετανού ομόλογού]] του.

Ο πρώτος πρωθυπουργός ήταν ο Λουίς Μπόθα, πρώην στρατηγός των [[Μπόερς]] και ήρωας πολέμου κατά τη διάρκεια της [[Δεύτερος Πόλεμος των Μπόερς|Δευτέρου Πολέμου των Μπόερς]].

Το αξίωμα του πρωθυπουργού καταργήθηκε το 1984, όταν ο πρόεδρος του κράτους ανέλαβε τις εκτελεστικές εξουσίες του κράτους μετά από την ψήφιση του νέου συντάγματος  που υιοθετήθηκε-συγχωνεύοντας αποτελεσματικά τον ρόλο του Πρωθυπουργού και του Προέδρου του Κράτους. Ο τελευταίος Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής, ο [[Πίτερ Βίλεμ Μπότα|Π. Β. Μπόθα]], έγινε ο πρώτος Πρόεδρος του Κράτους με εκτελεστικές εξουσίες μετά τη συνταγματική μεταρρύθμιση το 1984 έπειτα από την απόσυρση του [[Μαραί Φιλγιούν|Μαράι Φιλγιούν]].

Στη Νότια Αφρική μετά το απαρτχάιντ, το Κόμμα Ελευθερίας  της Ινκάθα έχει υποστηρίξει την επιστροφή στο παλιό πολιτικό σύστημα το οποίο διαχωρίζει την νομοθετική από την εκτελεστική εξουσία με έναν Πρωθυπουργό ως αρχηγό της κυβέρνησης ώστε να αποφευχθεί ένα[[Μονοκομματικό πολιτικό σύστημα|μονοκομματικό]] Νοτιοαφρικανικό κράτος.<ref>[http://www.polity.org.za/article/ifp-statement-by-mangosuthu-butehlezi-inkatha-freedom-party-leader-welcomes-constitutional-court-judgment-on-regulation-of-introduction-of-bills-12102012-2012-10-12 IFP: Statement by Mangosuthu Buthelezi, Inkatha Freedom Party Leader, welcomes Constitutional Court judgment on regulation of introduction of bills], 12 October 2012</ref>

== Κατάλογος Πρωθυπουργών της Νότιας Αφρικής ==


{| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;"
! rowspan="2" |{{Abbr|Αρ.|Αριθμός}}
! rowspan="2" width="100px" |Πορτρέτο
! rowspan="2" width="25%" |Name<br />{{Small|(Γέννηση–Θάνατος)}}
! colspan="3" |Θητεία
! rowspan="2" |Εκλογές<br />{{Small|(Κοινοβούλιο)}}
! rowspan="2" |Κόμμα
! rowspan="2" |Κυβέρνηση
|-
!Έναρξη
!Λήξη
!Διάρκεια
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|South African Party}}; color:white;" |1
| rowspan="2" |[[Αρχείο:Louisbotha.jpg|143x143εσ]]
| rowspan="2" |[[Λουίς Μπόθα|Λουίς Μπότα]]<br /><br />{{Small|(1862–1919)}}
|31 Μαιου 1910
|27 Αυγούστου 1919
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1910|5|31|1919|8|27}}
|1910 ({{Ordinal|1}})<br />1915 ({{Ordinal|2}})
|Νοτιοαφρικανικό Κόμμα
|Λ. Μπόθα Α–Β
|-
| colspan="6" |{{Small|Πρώτος Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής. Ίδρυση της Ένωσης της Νοτίου Αφρικής. [[Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος]]. Κατάκτηση της Γερμανικής Νοτιοδυτικής Αφρικής. Συντριβή της επανάστασης του Μάριτζ. Υπογραφή της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Πέθανε κατά την διάρκεια της θητείας του.}}
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|South African Party}}; color:white;" |2
| rowspan="2" |[[Αρχείο:Genl_JC_Smuts.jpg|144x144εσ]]
| rowspan="2" |[[Γιαν Σματς|Γιαν Κρίστιαν Σματς]]<br /><br />{{Small|(1870–1950)}}
|3 Σεπτεμβρίου 1919
|30 Ιουνίου 1924
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1919|9|3|1924|6|30}}
|— ({{Ordinal|2}})<br />1920 ({{Ordinal|3}})<br />1921 ({{Ordinal|4}})
|Νοτιοαφρικανικό Κόμμα
|Σματς Α–Β
|-
| colspan="6" |{{Small|Συμμετείχε στην Αυτοκρατορική Συνδιάσκεψη του 1921. Προσπάθησε να συνάψει συμφωνία εκεχειρίας και ειρήνης ανάμεσα στους Βρετανούς και τους Ιρλανδούς κατά τον Ιρλανδικό Πόλεμο Ανεξαρτησίας. Συνέτριψε την Επανάσταση των Ραντ, η οποία του προκάλεσε πολιτική ζημία με αποτέλεσμα να ηττηθεί στις γενικές εκλογές του 1924 από το Εθνικό Κόμμα. Δημιούργησε συνασπισμό με το Εθνικό Κόμμα και επέστρεψε ως Αναπληρωτής Πρωθυπουργός και Υπουργός Δικαιοσύνης μετά τις γενικές εκλογές του 1933.}}
|- style="background:#EEEEEE"
! height="60" style="background:{{party color|National Party (South Africa)}};" |
| rowspan="4" |[[Αρχείο:JBM_Hertzog_-_SA_(cropped).jpg|133x133εσ]]
| rowspan="4" |[[Τζέιμς Χέρτζογκ|Τζέιμς Μιούνικ Χέρτζογκ]]<br /><br />{{Small|(1866–1942)}}
| rowspan="2" |30 Ιουνίου 1924
| rowspan="2" |5 Σεπτεμβρίου 1939
| rowspan="2" |{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1924|6|30|1939|9|5}}
| rowspan="2" |1924 ({{Ordinal|5}})<br />1929 ({{Ordinal|6}})<br />1933 ({{Ordinal|7}})<br />1938 ({{Ordinal|8}})
| rowspan="2" |Εθνικό Κόμμα <br /><br />{{Small|(από 1934)}}<br /><br />Ενωμένο Κόμμα <br /><br />{{Small|(από 1934)}}
| rowspan="2" |Χέρντζογκ Α–Β–Γ–Δ
|-
! rowspan="2" |3
|-
| colspan="6" rowspan="2" |{{Small|Αντικατέστησε τα [[Ολλανδική γλώσσα|Ολλανδικά]] με τα [[Αφρικάανς]] ως δεύτερη επίσημη γλώσσα το 1925. Δημιούργησε καινούργια σημαία το 1928. Αποδέχτηκε το [[Δικαίωμα ψήφου των γυναικών|δικαίωμα ψήφου]] για τις λευκές γυναίκες. Υιοθέτησε το Καταστατικό του Ουεστμίνστερ του 1931. Αφαίρεσε τους μαύρους ψηφοφόρους από τους εκλογικούς καταλόγους. Δημιούργησε συνασπισμό με το Νοτιοαφρικανικό Κόμμα ώστε να ιδρύσουν το Ενωμένο Κόμμα. Παραιτήθηκε όταν το Ενωμένο Κόμμα αρνήθηκε να υπερασπιστεί την επιλογή του για ουδετερότητα στον [[Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]].}}
|-
! height="60" style="background:{{party color|United Party (South Africa)}}; color:white;" |
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|United Party (South Africa)}}; color:white;" |{{small|(2)}}
| rowspan="2" |[[Αρχείο:Genl_JC_Smuts_(cropped).jpg|133x133εσ]]
| rowspan="2" |[[Γιαν Σματς|Γιαν Κρίστιαν Σματς]]<br /><br />{{Small|(1870–1950)}}
|5 Σεπτεμβρίου 1939
|4 Ιουνίου 1948
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1939|9|5|1948|6|4}}
|— ({{Ordinal|8}})<br />1943 ({{Ordinal|9}})
|Ενωμένο Κόμμα
|Σματς Γ
|-
| colspan="6" |{{Small|[[Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος]]. Υπέγραψε τον Χάρτη τον Ηνωμένων Εθνών. Εξέδωσε την Έκθεση Φάγκαν, η οποία υπέδειξε ότι ο απόλυτος φυλετικός διαχωρισμός στην Νότια Αφρική δεν ήταν πρακτικός και ότι οι περιορισμοί των μεταναστεύσεων των Αφρικανών εντός μητροπολιτικών περιοχών έπρεπε να καταργηθούν. Ηττήθηκε στις γενικές εκλογές του 1948 από το Εθνικό Κόμμα.}}
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|National Party (South Africa)}};" |4
| rowspan="2" |[[Αρχείο:DFMalanPortret_(cropped).jpg|133x133εσ]]
| rowspan="2" |[[Ντάνιελ Φρανσουά Μάλαν|Ντάνιελ Φρανσουά Μαλάν]]<br /><br />{{Small|(1874–1959)}}
|4 Ιουνίου 1948
|30 Νοεμβρίου 1954
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1948|6|4|1954|11|30}}
|1948 ({{Ordinal|10}})<br />1953 ({{Ordinal|11}})
|Εθνικό Κόμμα
|Μάλαν Α–Β
|-
| colspan="6" |{{Small|Ανέβηκε στην εξουσία με βάση το πρρόγραμμα του [[απαρτχάιντ]] και ξεκίνησε την ολοκληρωτική εφαρμογή της πολιτικής του φυλετικού διαχωρισμού.}}
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|National Party (South Africa)}};" |5
| rowspan="2" |[[Αρχείο:JG_Strijdom_(cropped).jpg|141x141εσ]]
| rowspan="2" |Γιόχανς Γκερχάρνους Στρίτζντομ<br /><br />{{Small|(1893–1958)}}
|30 Νοεμβρίου 1954
|24 Αυγούστου 1958
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1954|11|30|1958|8|24}}
|— ({{Ordinal|11}})<br />1958 ({{Ordinal|12}})
|Εθνικό Κόμμα
|Στρίτζντομ
|-
| colspan="6" |{{Small|Διέκοψε της σχέσεις του κράτους με το Ηνωμένο Βασίλειο. Αφαίρεσε τους έγχρωμους ψηφοφόρους από τους εκλογικούς καταλόγους. Επέτεινε την 'δίκη της προδοσίας' των 156 ακτιβιστών (συμπεριλαμβανομένου και του [[Νέλσον Μαντέλα]]) που συμμετείχαν στην [[Χάρτα της Ελευθερίας]]. Διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με την [[Σοβιετική Ένωση]]. Πέθανε κατά την διάρκεια της θητείας του.}}
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|National Party (South Africa)}};" |6
| rowspan="2" |[[Αρχείο:Zuid_Afrikaanse_premier_dr._H._Verwoerd,_Bestanddeelnr_911-1297_(cropped).jpg|133x133εσ]]
| rowspan="2" |[[Χέντρικ Φέρβερντ|Χέντρικ Φρενς Φέρβερντ]]<br /><br />{{Small|(1901–1966)}}
|2 Σεπτεμβρίου 1958
|6 Σεπτεμβρίου 1966
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1958|9|2|1966|9|6}}
|— ({{Ordinal|12}})<br />1961 ({{Ordinal|13}})<br />1966 ({{Ordinal|14}})
|Εθνικό Κόμμα
|Φέρβερντ Α–Β
|-
| colspan="6" |{{Small|Εκκίνηση του Νοτιοαφρικανικού Πολέμου του Τείχους. Ανακήρυξε την Νότια Αφρική μια Δημοκρατία εκτός της Κοινοπολιτείας των Εθνών στις 31 Μάϊου 1961 μετά το Αφρικανικό δημοψήφισμα του 1960. Κατήργησε τους ξεχωριστούς εκλογικούς καταλόγους των μαύρων. Ξεκίνησε το πρόγραμμα των Μπαντουστάν. Δολοφονήθηκε.}}
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|National Party (South Africa)}};" |7
| rowspan="2" |[[Αρχείο:John_Vorster.jpg|133x133εσ]]
| rowspan="2" |Μπάλταζαρ Γιόχανς Βόρστερ<br /><br />{{Small|(1915–1983)}}
|13 Σεπτεμβρίου 1966
|2 Οκτωβρίου 1978
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1966|9|13|1978|10|2}}
|— ({{Ordinal|14}})<br />1970 ({{Ordinal|15}})<br />1974 ({{Ordinal|16}})<br />1977 ({{Ordinal|17}})
|Εθνικό Κόμμα
|Βόρστερ Α–Β–Γ
|-
| colspan="6" |{{Small|Abolished the Coloured voters roll. [[South African Border War]] escalated into a full-scale conflict. He managed policy of détente with African countries, and accepted to let black African diplomats living in white areas. He alienated an extremist faction of his National Party when it accepted the presence of [[Māori people|Māori]] players and spectators during the [[1970 New Zealand rugby union tour of South Africa]]. He unofficially supported, but refused to recognize officially, the neighbouring state of [[Rhodesia]], which was ruled by a [[White people in Zimbabwe|white minority]] government that had [[Rhodesia's Unilateral Declaration of Independence|unilaterally declared independence]] from United Kingdom. In 1974, under pressure from US Secretary of State [[Henry Kissinger]] he pressured [[Ian Smith]], the [[Prime Minister of Rhodesia]], to accept in principle that [[Dominant minority|white minority rule]] could not continue indefinitely. Resigned.}}
|- style="background:#EEEEEE"
! rowspan="2" style="background:{{party color|National Party (South Africa)}};" |8
| rowspan="2" |[[Αρχείο:PW_Botha_1962.jpg|133x133εσ]]
| rowspan="2" |[[Πίτερ Βίλεμ Μπότα]]<br /><br />{{Small|(1916–2006)}}
|9 Οκτωβρίου 1978
|14 Σεπτεμβρίου 1984
|{{Έτη σε χρόνια και ημέρες|1978|10|9|1984|9|14}}
|— ({{Ordinal|17}})<br />1981 (18ο)<br />1984 ({{Ordinal|19}})
|Εθνικό Κόμμα
|Μπόθα
|-
| colspan="6" |{{Small|Παρέμεινε Υπουργός Άμυνας μέχρι το 1980. Καλυτέρευσε τις σχέσεις με την Δύση. Ενέκρινε την ριζοσπαστική συνταγματική αναθεώρηση του 1983, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός Τριημέρους Κοινοβουλίου, το οποίο θα έδινε ελάχιστη πολιτική δύναμη στους έγχρωμους και του Ινδιάνους της Νότιας Αφρικής. Η πλειοψηφία του μαύρου πληθυσμού παράμενε χωρίς εκπροσώπηση. Ξεκίνησε ένα μυστικό πυρηνικό οπλικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το [[Ισραήλ]], το οποίο οδήγησε στην παραγωγή έξι ατομικών βομβών. Παραίτηση του Βόρστερ ως Πρόεδρος του Κράτους  λόγω του ξεσπάσματος του Σκάνδαλου Μουλντεργκέιτ. Κατήργησε την θέση του Πρωθυπουργού το 1984 και έγινε εκτελεστικός Πρόεδρος του Κράτους.}}
|}

== Χρονοδιάγραμμα ==
{{#tag:timeline|ImageSize=width:1000 height:auto barincrement:21
PlotArea  = top:10 bottom:80 right:70 left:20
AlignBars = late

Define $today = {{#time:d/m/Y}}

Colors =
  id:sap value:rgb(0.07,0.62,0.82) legend:Νοτιοαφρικανικό_Κόμμα
  id:np  value:rgb(0.97,0.58,0.11) legend:Εθνικό_Κόμμα
  id:up  value:rgb(0,0.39,1)       legend:Ενωμένο_Κόμμα

  id:gray1  value:gray(0.85)
  id:gray2  value:gray(0.95)

DateFormat = dd/mm/yyyy
Period     = from:01/01/1910 till:01/01/1985
TimeAxis   = orientation:horizontal
ScaleMajor = gridcolor:gray1 unit:year increment:5 start:1910
ScaleMinor = gridcolor:gray2 unit:year increment:1 start:1910

Legend     = columns:1 left:150 top:35 columnwidth:170
 
TextData =
  pos:(20,38) textcolor:black fontsize:M
  text:"Κόμμα:"

BarData =
 bar:LBotha
 bar:Smuts
 bar:Hertzog
 bar:Malan
 bar:Strijdom
 bar:Verwoerd
 bar:Vorster
 bar:PWBotha

PlotData =
  width:5 align:left fontsize:9 shift:(5,-4) anchor:till

 bar:LBotha
  from: 31/05/1910 till: 27/08/1919 color:sap text:"Λουίζ Μπόθα"
 bar:Smuts
  from: 03/09/1919 till: 30/06/1924 color:sap
  from: 05/09/1939 till: 04/06/1948 color:up  text:"[[Γιάν Σματς]]"
 bar:Hertzog
  from: 30/06/1924 till: 01/01/1934 color:np
  from: 01/01/1934 till: 05/09/1939 color:up  text:"[[Τζέιμς Χέρντζογκ]]"
 bar:Malan
  from: 04/06/1948 till: 30/11/1954 color:np  text:"[[Ντάνιελ Φρανσιουά Μάλαν|Ντάνιελ Μάλαν]]"
 bar:Strijdom
  from: 30/11/1954 till: 24/08/1958 color:np  text:"Γιόχανς Στρίτζντομ"
 bar:Verwoerd
  from: 02/09/1958 till: 06/09/1966 color:np  text:"[[Χέντρικ Φερβερντ]]"
 bar:Vorster
  from: 13/09/1966 till: 02/10/1978 color:np  text:"Γιόχανς Βόρστερ"
 bar:PWBotha
  from: 09/10/1978 till: 14/09/1984 color:np  text:"[[Πίτερ Βίλεμ Μπόθα|Πίτερ Μπόθα]]"}}

== Δείτε επίσης ==

* [[Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής]]
* [[Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής]]
* [[Γενικός Κυβερνήτης της Νότιας Αφρικής]]

== Παραπομπές ==
{{Παραπομπές}}
[[Κατηγορία:Πρωθυπουργοί της Νότιας Αφρικής| ]]