Πεντόβολα
Τα πεντόβολα, πεντάλιθα[1] / πεντέλιθα (αρχαία ελληνική), πεντεγούλια, αλεκατρίδες (Δυτική Κρήτη)[2], αλεκαφίδες, πετράδια είναι ένα ομαδικό παιχνίδι, με τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Παίζεται σε επίπεδη επιφάνεια [Σημ 1] από δύο ή περισσότερους παίκτες που ο καθένας χρησιμοποιεί πέντε βώλους, πετραδάκια ή βοτσαλάκια.
Πώς παίζεται
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι παίκτες κάθονται αντικριστά, τοποθετούν από τέσσερις βώλους μπροστά τους και κρατούν τον πέμπτο στη χούφτα τους. Ρίχνουν κλήρο ποιος θα ξεκινήσει πρώτος και αυτός που έχει σειρά πετά ψηλά τον βώλο που έχει στο χέρι του. Με το ίδιο χέρι πρέπει να πιάσει έναν από τους βώλους που βρίσκονται στο πάτωμα και μαζί εκείνον που πέφτει. Στη συνέχεια αφήνει στην άκρη τον έναν από τους δύο βώλους, κρατά τον άλλον στη χούφτα του και τον πετά πάλι ψηλά προσπαθώντας να τον πιάσει μαζί με τον επόμενο από τους βώλους που βρίσκονται στο πάτωμα. Αν τα καταφέρει με όλους τους βώλους, ξεκινά και ο άλλος παίκτης κάνοντας το ίδιο. Όποιος πιάσει τους περισσότερους βώλους είναι ο νικητής. Όταν κάποιος κερδίσει ή έρθουν σε ισοπαλία, περνούν στον επόμενο γύρο με πιο δύσκολους κανόνες.
Στον δεύτερο γύρο οι παίκτες προσπαθούν να πιάσουν κάθε φορά δύο βώλους από τους τέσσερις που βρίσκονται στο πάτωμα μαζί με αυτόν που πετούν ψηλά. Στον τρίτο γύρο προσπαθούν να πιάσουν τρεις μαζί από κάτω και έπειτα αυτόν που περισσεύει, ενώ στον τέταρτο γύρο πρέπει να πιάσουν όλους τους βώλους μαζί. [3] [4] [1]
-
Πεντόβολα
Βαθμός δυσκολίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αν οι παίκτες είναι τόσο επιδέξιοι και τα καταφέρνουν χωρίς λάθος, μπορούν να κρύψουν τους βώλους, που παίρνουν από το πάτωμα, κάτω από την καμάρα του άλλου χεριού βάζοντάς τους τον έναν δίπλα στον άλλον.[4] Έτσι, το παιχνίδι αποκτά σημαντικό βαθμό δυσκολίας.
- Για μεγαλύτερη ακόμα δυσκολία ανοίγουν τα δάχτυλα μεταξύ τους και ο καθένας από τους τέσσερις βώλους μπαίνει ανάμεσα σε δύο δάχτυλα.
- Το παιχνίδι μπορεί να γίνει ακόμα πιο απαιτητικό με τον όρο να πιάνουν τους βώλους καθώς πέφτουν με «ανάποδες» χούφτες («σκάφη»[4] που σχηματίζεται με τα δάχτυλα και τα δύο χέρια ενωμένα και τις παλάμες να κοιτούν προς τα κάτω).
-
Καμάρα -
Ανάμεσα στα δάχτυλα -
Σκάφη
.jpg)
Παραλλαγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κούκος / Μάνα: Σε κάποιες παραλλαγές ο πέμπτος βόλος, που πετιέται πρώτος ψηλά, είναι πιο μεγάλος και δεν κρατιέται από την αρχή στο χέρι αλλά τοποθετείται και αυτός στο πάτωμα ανάμεσα στους παίκτες.[5]
- Κάθε πέταγμα του βώλου στον αέρα μπορεί να γίνεται εναλλάξ για κάθε παίκτη. Στην εκδοχή αυτή το παιχνίδι μπορεί να τελειώνει όταν ο πρώτος δεν καταφέρνει να πιάσει τους βώλους στη σειρά του.[5]
- Κότσια: Όταν χρησιμοποιούνται κότσια [Σημ 2] αντί των τεσσάρων βώλων, πρέπει να τοποθετούνται πλαγιαστά και με το πέταγμα του βώλου να προλαβαίνει ο παίκτης να τα τοποθετεί όρθια προτού ξαναπιάσει το βώλο.
-
Κούκος
Προϋποθέσεις & ψυχολογικό όφελος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βασίζεται στην ταχύτητα, γρήγορα αντανακλαστικά, και τη δεξιοτεχνία[3].[4] Όταν συμμετάσχουν περισσότεροι από δύο παίκτες δηλαδή δημιουργούνται ομάδες, οι παίκτες βάσει της συγκέντρωσης και της σωστής συνεργασίας, ξεπερνούν τον επικείμενο βαθμό δυσκολίας και έτσι προχωρούν στον επόμενο γύρο. Χάρη στην ομαδικότητα κοινωνικοποιούνται και αισθάνονται μέρος του συνόλου.[6]
Ιστορία & λαογραφική αξία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το παιχνίδι έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Στα νεότερα χρόνια παιζόταν στις παλιές γειτονιές (συναντάται ακόμη στο Αμύνταιο της Φλώρινας). Τα παλιά παιχνίδια τα επονομαζόμενα της αυλής ή της γειτονιάς αποτελούν πολιτισμική κληρονομιά και ζωντανό κομμάτι της λαογραφικής παράδοσης. Σκιαγραφούν ιστορικά τον πολιτισμικό δείκτη και τις κοινωνικές συνήθειες, ενώ έχουν συναισθηματική αξία για όσους τα αναπολούν.
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ συνήθως στην αυλή ή τη σάλα ενός σπιτιού, σε μια αλάνα ή στην παραλία κ.α.
- ↑ κόκαλο από το πίσω μέρος του γονάτου ενός προβάτου
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Άντρη Αρχοντούς, Μαρία Φιλίππου. «ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΜΑΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ - 11.Πεντόβολα». tripod.com. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2015.
- ↑ «Ταξίδι στο χρόνο: Το παιχνίδι στις αλάνες και τα παιχνίδια που φτιάχναμε μόνοι μας - Πεντόβολα, ή αλεκατρίδες όπως τις γνωρίζαμε στη δυτική Κρήτη». http://bucovo.blogspot.gr/. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2015. Εξωτερικός σύνδεσμος στο
|publisher=(βοήθεια) - ↑ 3,0 3,1 «Πεντόβολα». 12dim-volou.mag.sch.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2015.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Τα Πεντόβολα». lyk-agrias.mag.sch.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2015.
- ↑ 5,0 5,1 «Παλαιά Ομαδικά παιχνίδια - Πεντόβολα». rizovouni.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2015.
- ↑ Σίσκου Μαριάννα (υπ. καθηγήτρια) (Μάιος 2014). «Ερευνητική εργασία Α4: Τα παιδία παίζει». 3ο Λύκειο Κηφισιάς. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2015.