Οικοδεσπότης και Φιλοξενούμενος

Οικοδεσπότης και Φιλοξενούμενος
Συγγραφέας	Βάζα-Πσαβέλα
Γλώσσα	Γεωργιανά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1893
Μορφή	Επικό ποίημα
	δεδομένα (π • σ • ε )

«Οικοδεσπότης και Φιλουξενούμενος» είναι ο τίτλος επικού ποιήματος του Γεωργιανού ποιητή, συγγραφέα και φιλόσοφου Βάζα-Πσαβέλα. Το ποίημα δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1893 στην Τιφλίδα και θεωρείται «το αριστούργημα της γεωργιανής λογοτεχνίας». Είναι υποχρεωτικό ανάγνωσμα στα σχολεία της Γεωργίας. Ταινία με βάση το ποίημα γυρίστηκε το 1967 από τον Τενγκίζ Αμπουλάντζε.

Περιεχόμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και ο οικοδεσπότης Τζοκόλα είναι μουσουλμάνος, και ο φιλοξενούμενος του, ο Ζβιαντάουρι είναι χριστιανός, το ποίημα αναφέρεται μόνο πολύ αόριστα στις διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτιστικές τους παραδόσεις. Ο ποιητής ενδιαφέρεται περισσότερο για την αλληλοεπικάλυψη των πεπρωμένων τους και τη μεγάλη αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετωπίζουν το αναπόφευκτο τέλος τους, αφού έχουν σπάσει το σύρμα του άγριου, αμοιβαίου μίσους μεταξύ των κοινοτήτων τους.

Ο Τζοκόλα και Ζβιαντάουρι συναντώνται τυχαία σε ένα υγρό δάσος κρατώντας κοντάρια που έμοιαζαν με δέντρα και ταλαντευόμενοι στη σκιά στο ρυθμό μιας λυπητερής ορεινής μελωδίας, καθώς και οι δύο κυνηγούν ελάφια. Αμφότεροι είναι άνθρωποι που εκτιμούν τη δράση πάνω από τα λόγια, οπότε οι κοφτές ανταλλαγές λέξεων μεταξύ τους μεταφέρουν έναν γήινο στωικισμό. Αφού ο Τζοκόλα προσκάλεσε τον νέο του σύντροφο στο σπίτι του, για να γιορτάσουν για τη λεία τους, η χαρά τους προκαλείται από ένα ανδρικό, τελετουργικό χορό.

Με τον τρόπο όλων των ειδών της εκδίκησης, τα πράγματα πέφτουν γρήγορα για αυτούς και η σύζυγος του Τζοκόλα, η Αγκάζα. Το χωριό, εξοργισμένο από την περιφρόνηση του ταμπού να μη δίνεται περιποίηση στον εχθρό, από τον Τζοκόλα, συσπειρώνεται γύρω από τον παλαίμαχο Μούσα, που ζητάει από τον Τζοκόλα να μετατρέψει τον επισκέπτη σε αυτούς. Ο αντιφρονών Τζοκόλα, ωστόσο, επικαλούμενος τη σεβαστή τοπική εντολή για ευγένεια και φιλοξενία, η οποία λέει ότι «Ο φιλοξενούμενος θα είναι ο τελευταίος που θα πεθάνει» - αρνείται.

Η κάθοδος σε καταστροφή ενορχηστρώνεται με μια παράδοξη ομορφιά. Από μια θυσία που διεξάγεται στο νεκροταφείο του χωριού με το εξοπλισμό των μαχητών στο αντίπαλο χωριό, κάθε στυλιζαρισμένη ακολουθία χτίζει υπνωτικά εκείνη την προηγούμενη. Οι χτύποι των τυμπάνων και οι φωνές κατακλύζουν περαιτέρω την ένταση.^[1]

Κείμενο και μεταφράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτό το ποίημα μεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες, μεταξύ των οποίων: τα αγγλικά (από τους Ντόναλντ Ρέιφιλντ, την Βενέρα Ουρουσάντζε, την Λέλα Τζγκερενάια, τον Νίνο Ραμισβίλι κ.ά.), τα γαλλικά (από τον Γκαστόν Μπουατσιντζέ), τα ρωσικά (από τους Νικολάι Ζαμπολότσκι, Β. Ντερζάβιν, Όσιπ Μαντελστάμ, Μπορίς Παστερνάκ, Σ. Σπάσκι, τη Μαρίνα Τσβετάεβα, κ.ά.), τα γερμανικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά και άλλες γλώσσες.^[2]

Το ποίημα αρχίζει ως εξής:

ღამის წყვდიადში ჩაფლული, გამტკნარებულის სახითა, მოსჩანს ქისტეთის მიდამო სალის კლდეების ტახტითა. ბნელს ხევზე მოჰყეფს მდინარე, გულამღვრეული ჯავრითა. გადმოხრილიყვნენ მთანიცა, ხელ-პირს იბანდენ წყალზედა;		Κατακρημνισμένη στη σκοτεινιά της νύχτας Το γλυκό πρόσωπο του Κιστίτε Εμφανίζεται, ανάμεσα στους λόφους γύρω, Ένας βραχώδης θρόνος ανάμεσα στους βράχους. Ο ποταμός κλαίει στο σκοτεινό φαράγγι του Θολός, με θλίψη στην καρδιά του. Τα βουνά επίσης κινούνται σκύβουν προς τα κάτω, Λούοντας το πρόσωπο και τα χέρια στο νερό.

Το ποίημα τελειώνει ως εξής:

ზედ აწევს ჯადოსავითა, არ დაიმტვრევა კვერითა, ვერც შეულოცავს მლოცავი, არც აიხდება ხელითა. მხოლოდ მდინარის ხმა ისმის, დაბლა მიქანავს ხველითა და უფსკრულს დასცქერს პირიმზე მოღერებულის ყელითა…		Τον γεμίζει σαν γοητεία, Κανένα όπλο δεν μπορεί να το τρυπήσει, Καμία προσευχή δεν μπορεί να τον γοητεύσει μακριά, Ούτε κάποιο χέρι να τον απομακρύνει. Μόνο ο θόρυβος του ποταμού ακούγεται, Μαίνοντας προς τα κάτω, βρυχώμενος Ενώ η ομορφιά ατενίζει στα βάθη του Ο λαιμός του λυγισμένος, χαριτωμένος ...

Κινηματογραφικές προσαρμογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρώτη κινηματογραφική απόδοση του ποιήματος δημιουργήθηκε το 1967. Η ταινία αυτή του Τενγκίζ Αμπουλάντζε ήταν μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία στη Γεωργία.^[3]