Ντεφτέρ

Το ντεφτέρ (τουρκικά: defter στον ενικό και defterler στον πληθυντικό) ήταν είδος φορολογικού μητρώου και κτηματολογίου εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονταν ήταν δυνατό να ποικίλουν, ωστόσο το ταχρίρ ντεφτερλερί (τουρκικά: tahrir defterleri) συνήθως περιελάμβανε λεπτομέρειες αναφορικά με χωριά, κατοικίες, επικεφαλής νοικοκυριών (ενήλικες άνδρες και χήρες), εθνότητες/θρησκείες (καθώς αυτές ήταν δυνατό να επηρεάσουν την φορολόγηση ή απαλλαγή καταβολής φόρων), καθώς και χρήσεις γης. Το ντεφτέρ-ι χακανί ήταν κτηματολόγιο, το οποίο χρησιμοποιείτο, επίσης, για φορολογικούς σκοπούς.

Κάθε πόλη διέθετε από ένα ντεφτέρ, καθώς και, συνήθως, έναν αξιωματούχο ή κάποιον με διοικητικό αξίωμα, ο οποίος θα εκτιμούσε κατά πόσο η κάθε πληροφορία θα έπρεπε να καταγράφεται. Ο αξιωματούχος ήταν, συνήθως, κάποιος μορφωμένος άνθρωπος ο οποίος είχε γνώση των κρατικών νόμων. Το ντεφτέρ χρησιμοποιείτο για την καταγραφή οικογενειακών αλληλεπιδράσεων, όπως ο γάμος και η κληρονομία. Οι καταγραφές αυτές είναι χρήσιμες για τους ιστορικούς, καθώς τέτοιους είδους πληροφορίες επιτρέπουν την περαιτέρω κατανόηση του συστήματος ιδιοκτησίας γαιών μεταξύ των Οθωμανών. Αυτό είναι ιδιαίτερο χρήσιμο όταν επιχειρείται να γίνει μελέτη των καθημερινών υποθέσεων Οθωμανών πολιτών.

Ορισμένοι Οθωμανοί αξιωματούχοι οι οποίοι ήσαν υπεύθυνοι για τα συγκεκριμένα φορολογικά μητρώα ήσαν γνωστοί ως ντεφτερντάρ (τουρκικά: defterdar).

Ετυμολογία

Ο όρος προέρχεται από την ελληνική λέξη διφθέρα η οποία είχε την έννοια του βιβλίου (οι σελίδες της οι οποίες αποτελούνταν από περγαμηνές από δέρμα κατσίκας, χρησιμοποιούνταν παράλληλα με τον πάπυρο ως μέσο γραφής στην Αρχαία Ελλάδα), ενώ υιοθετήθηκε από την αραβική γλώσσα υπό την μορφή دفتر: νταφτάρ, το οποίο σημαίνει βιβλίο, ενώ σαν αντιδάνειο πέρασε και στα νέα ελληνικά σαν τεφτέρι, που είναι το κατάστιχο, το λογιστικό βιβλίο.

Ο όρος διφθερίτιδα, η οποία είναι οξεία μεταδοτική ασθένεια η οποία προκαλείται από το Corynebacterium diphtheriae (βακίλλος Κλεμπς-Λόφφλερ), έχει κοινή προέλευση.