Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Μουσακάς

[[Αρχείο:MussakasMeMelitsanesKePatates01.JPG|thumb|right|300px|Μια μερίδα ελληνικός μουσακάς.]]
Ο '''μουσακάς''' ([[Αραβική γλώσσα|Αραβικά]]: مسقعة ''μουσακά'α'', σερβοκροατικά: ''musaka/мусака'', [[Τουρκική γλώσσα|Τούρκικα]]: ''musakka'', [[Ουγγρική γλώσσα|Ουγγρικά]]: ''rakott padlizsán'' - από την Τούρκικη λέξη για την [[μελιτζάνα]] ''patlıcan'')  είναι η ονομασία που έχουν πολλά [[πιάτο|πιάτα]] με διαφορετικές μορφές, αλλά με κοινό χαρακτηριστικό συστατικό τις μελιτζάνες και που συναντώνται σε διάφορες μορφές στην [[Ελλάδα]], σε όλα τα [[Βαλκάνια]] ([[Βουλγαρία]], [[Ρουμανία]]), σε χώρες της [[Ανατολική_Μεσόγειος|Ανατολικής Μεσογείου]] και της [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]] ([[Αίγυπτος]], [[Λίβανος]]), στην [[Τουρκία]] και στην [[Κεντρική Ευρώπη]].

==Ετυμολογία==
Η λέξη μουσακάς προέρχεται από το [[Αραβική γλώσσα|αραβικό]] "''musaqqa‘a''", το οποίο σημαίνει [[κρύο]]. Η ρίζα  "''saqqa‘a''"  (θηλυκή παθητική μετοχή του ρήματος παγώνω) προέρχεται από τη λέξη "''sa’a''" που σημαίνει  παγωμένο, η οποία με τη σειρά της προέρχεται από τη λέξη "''saqi’a''" που μεταφράζεται ως άσπρο <ref> http://www.thefreedictionary.com/mousakas, τελευταία επίσκεψη: 02/10/2010 </ref>. Όμως, αυτή δεν είναι η μοναδική ετυμολογική εξήγηση της λέξης μουσακάς. Ο [[Άλαν Ντέιβιντσον|'Αλαν Ντέιβιντσον]] στο "''Oxford Companion to Food''" παραπέμπει μεν στην αραβική λέξη ''musaqqa'' (με την έννοια του υγραίνω), επισημαίνοντας παράλληλα ότι το όνομα αυτό χρησιμοποιήθηκε στην [[Τουρκία]] πρώτα και ότι δεν είναι βέβαιο ότι το πιάτο προέρχεται από την αραβική παράδοση. Ακόμη, σύμφωνα με τον [[Κλίφορντ Ράιτ]], ετυμολογικά ο μουσακάς μπορεί να βασίζεται στο [[Παλαιστίνη|παλαιστινιακό]] ''musakhkhan'' ("αυτό που έχει ζεσταθεί"), το οποίο ουσιαστικά είναι ένα [[πιάτο]] από ψιλοκομμένο [[κοτόπουλο]] μαγειρεμένο με [[κρεμμύδι]], τυλιγμένο σε ειδικό [[ψωμί]] και ψημένο στο φούρνο. Τέλος, ο [[Αλέξανδρος Γιώτης]], στο "Ιστορία μαγειρικής και διατροφής", γράφει για τη λέξη "μουχάσα", η οποία στα [[Αραβική γλώσσα|αραβικά]] παραπέμπει σε τεχνική παρά σε συνταγή.<ref> http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=117960, τελευταία επίσκεψη: 02/10/2010 </ref>

==Ιστορία==
Η προέλευση του μουσακά δεν είναι ιστορικά κατοχυρωμένη, πολλοί όμως υποστηρίζουν ότι το πιάτο προέρχεται από τον [[Περσική γλώσσα|περσικό]] ''maguma'', ένα φαγητό που αποτελεί συνδυασμό αρνιού και μελιτζάνας. Η ελληνική εκδοχή του μουσακά, όπως είναι ευρέως γνωστή σήμερα, εμφανίστηκε  το 1910 με την κυκλοφορία των συνταγών του αρχιμάγειρα [[Νικόλαος Τσελεμεντές|Νικολάου Τσελεμεντέ]].<ref>{{Cite news|url=https://www.thespruce.com/tselementes-effect-greek-cooking-1705419|title=The Tselementes Effect on Greek Cooking|newspaper=The Spruce|accessdate=2018-02-13}}{{Dead link|date=Σεπτεμβρίου 2024 }}</ref> Η διαφορά έγκειται στην προσθήκη της [[μπεσαμέλ]] και στην αφαίρεση των πολλών [[Μπαχαρικό|μπαχαρικών]] από την εκτέλεση της συνταγής.<ref>http://www.theatlantic.com/food/archive/2010/07/classic-greek-cuisine-not-so-classic/59600/ τελευταία επίσκεψη: 02/10/2010 </ref><ref>Aglaia Kremezi (1996). "Nikolas Tselementes". '''In''' Walker, Harlan (Ed.) (1996). [https://books.google.com/books?id=lpOqTUucwhUC&pg=PA162#v=onepage&q&f=false Cooks and Other People (Proceedings of the] Oxford Symposium on Food and Cookery, 1995). Dover: Prospect Books. <nowiki>ISBN 0907325726</nowiki>. pp 162-169 από https://en.wikipedia.org/wiki/Nikolaos_Tselementes </ref> Ο ελληνικός μουσακάς είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πιάτα της [[Ελληνική_κουζίνα|ελληνικής κουζίνας]] και διαφέρει αρκετά σε σχέση με την μορφή των υπόλοιπων ομώνυμων πιάτων που συναντάμε σε άλλες χώρες.

==Διαφορετικές εκδοχές ανά χώρα==

=== Ελλάδα ===
[[Αρχείο:MussakasMeKolokithakiaKePatates.jpg|right|thumb|120px|Ελληνική παραλλαγή μουσακά με κολοκυθάκια (μερίδα).]]

Στην ελληνική εκδοχή του μουσακά, οι μελιτζάνες κόβονται σε λεπτές φέτες και τηγανίζονται ελαφρά σε [[ελαιόλαδο]]. Στη συνέχεια, στρώνονται σε ταψί με ένα μείγμα από αλεσμένο αρνίσιο ή μοσχαρίσιο κιμά, κρεμμύδια, σάλτσα ντομάτας και διάφορα καρυκεύματα.<ref> Μποκερίνι Λ. Ρ., Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 59, σελίδα 43, Εκδοτικός οίκος Πάπυρος σε συνεργασια με την Grande Encyclopedie Larousse& Encyclopedia Britanika, 1990- 1996 </ref> Στην κορυφή των στρώσεων απλώνεται η [[μπεσαμέλ]] και τρίμματα φρυγανιάς ή τυριού.

Γνωστή επίσης είναι και η ''[[Μακεδονία (ελληνικό γεωγραφικό διαμέρισμα)|μακεδονική]]'' παραλλαγή με την προσθήκη τηγανισμένης [[πατάτα]]ς αλλά και η ''νηστίσιμη'' εκδοχή, με την αντικατάσταση του κιμά από μαγειρεμένο [[χταπόδι]]. Άλλες παραλλαγές στη συνταγή αφορούν λιγότερο παραδοσιακές εκδοχές όπου η [[μελιτζάνα]] αντικαθίσταται με κολοκυθάκια ή ο ''χορτοφαγικός'' μουσακάς όπου η μπεσαμέλ και ο κιμάς παράγονται από [[σόγια]].

=== Αίγυπτος ===
[[Αρχείο:Mousakas.jpg|right|thumb|120px|Μουσακάς (αιγυπτιακή κουζίνα).]]

Η [[Αίγυπτος|αιγυπτιακή]] εκδοχή παρασκευάζεται με στρώσεις μελιτζάνας, [[Πιπεριά|πράσινης πιπεριάς]], κιμά και σάλτσας [[Τομάτα|ντομάτας]].

=== Λίβανος ===
Η λιβανέζικη παραλλαγή του μουσακά είναι ουσιαστικά ένα πιάτο από μελιτζάνες, [[ρεβύθια]], πατάτες, σάλτσα ντομάτας και μπαχαρικά ([[κύμινο]], [[σκόρδο]], μαύρο [[Πέπερι το μέλαν|πιπέρι]]). Σερβίρεται ζεστό με τη συνοδεία [[κους κους]].

=== Τουρκία ===
Ο τούρκικος τρόπος μαγειρέματος του μουσακά περιλαμβάνει το ψήσιμο ενός μείγματος από μελιτζάνες, κιμά (από κρέας αρνιού και μοσχαριού), [[Κρεμμύδι|κρεμμύδια]], πιπεριές και σάλτσα ντομάτας. Στο τέλος, συνοδεύεται από [[πιλάφι]].

=== Βουλγαρία ===
Στη Βουλγαρία βάζουν μελιτζάνα, πατάτα, κολοκύθι, τυρί λευκό, όλα ψιλοκομμένα και αντί για μπεσαμέλ βάζουν γιαούρτι.

== Παραπομπές ==
<references />

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{commonscat|Musaka}}
{{Βικιλεξικό}}
* http://egyptian-cuisine-recipes.com/recipes/vegetables/mesakaa-moussaka.html, τελευταία επίσκεψη: 02/10/2010
* http://www.turkishcookbook.com/2005/05/eggplant-moussaka.php {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101206201336/http://www.turkishcookbook.com/2005/05/eggplant-moussaka.php |date=2010-12-06 }}, τελευταία επίσκεψη: 02/10/2010
* http://www.mamakouzina.tv/gr_recipy.asp?rid=461&session-id=06e892e5e57ead7031dd07d5bf11148b{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}, τελευταία επίσκεψη: 02/10/2010
* https://web.archive.org/web/20090912051925/http://www.lovecooking.gr/index.php?option=com_rapidrecipe&page=viewrecipe&recipe_id=694&Itemid=54, τελευταία επίσκεψη 02/10/2010

[[Κατηγορία:Μαγειρεμένα φαγητά]]
[[Κατηγορία:Ελληνική κουζίνα]]
[[Κατηγορία:Τουρκική κουζίνα]]
[[Κατηγορία:Βουλγαρική κουζίνα]]
[[Κατηγορία:Βαλκανική κουζίνα]]