Ζαν-Πιερ Σοβάζ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ζαν-Πιερ Σοβάζ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Jean-Pierre Sauvage (Γαλλικά)
Γέννηση21 Οκτωβρίου 1944
Παρίσι
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[1]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Στρασβούργου
Louis Pasteur University
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταχημικός
διδάσκων πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Στρασβούργου
Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης
Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας[2]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΙππότης της Λεγεώνας της Τιμής (13  Ιουλίου 1999)[3]
χάλκινο μετάλλιο του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (1978)
βραβείο Νόμπελ Χημείας (2016)[4][5]
αργυρό μετάλλιο του CNRS (1988 και 1987)[6]
Βραβείο Νεσίμ-Χαμπίφ (1995)
Prelog Medal (1994)
Βραβείο εκατονταετηρίδας της Βασιλικής Εταιρείας Χημείας (1999)
Μεγάλος Ταξιάρχης του Εθνικού Τάγματος της Τιμής (14  Νοεμβρίου 2016)[7]
The Order of the Rising Sun, Gold and Silver Star (2020)[8]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ζαν-Πιερ Σοβάζ (γαλλικά: Jean-Pierre Sauvage), γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1944 στο Παρίσι και είναι Γάλλος χημικός που εργάζεται στον τομέα της χημείας των συμπλόκων.

Αποφοίτησε από την Ανώτατη Εθνική Σχολή Χημείας του Στρασβούργου (σήμερα ECPM Στρασβούργου) το 1967. Συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη των μοριακών μηχανών. Βραβεύτηκε με το Νόμπελ Χημείας του 2016 μαζί με τους Φρέιζερ Στόνταρτ και Μπέρναρντ Λ. Φερινγκά [9][10].

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κρυσταλλική δομή ενός κατενανίου (μοριακή αλυσίδα) που περιγράφηκε από τον Ζαν-Πιερ Σοβάζ και τους συνεργάτες του.
Κρυσταλλική δομή ενός μοριακού κόμβου (Knotane) που περιγράφηκε από τον Ζαν-Πιερ Σοβάζ και τους συνεργάτες του.

Ο Ζαν-Πιερ Σοβάζ γεννήθηκε στο Παρίσι το 1944 [11]. Αποφοίτησε από την Εθνική Ανώτατη Σχολή Χημείας του Στρασβούργου (σήμερα ECPM Στρασβούργου[12]) το 1967. Είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου Λουί-Παστέρ (Στρασβούργο Ι) υπό την επίβλεψη του Ζαν-Μαρί-Λεν, ο οποίος το 1987 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Χημείας. Κατά τη διάρκεια της διδακτορικής του διατριβής, ανέπτυξε την πρώτη σύνθεση συνδέσμων cryptand[13]. Μετά από μια μεταδιδακτορική υποτροφία με τον Μάλκολμ Λ. Χ. Γκριν (en) στην Οξφόρδη από το 1973 έως το 1974, διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου το 2016, αφού προηγουμένως διεξήγαγε έρευνες στο CNRS από το 1971 έως το 2014[14].

Το επιστημονικό έργο του Ζαν-Πιερ Σοβάζ επικεντρώνεται στη δημιουργία μορίων που μιμούνται τις λειτουργίες συσκευών, αλλάζοντας τη διαμόρφωσή τους ως απόκριση σε ένα εξωτερικό σήμα (προσθήκη ενέργειας)[15]. Οι λόγοι για τη βράβευσή του με το βραβείο Νόμπελ Χημείας 2016 εντοπίζονται στο 1983, όταν ήταν ο πρώτος που συνέθεσε ένα κατενάνιο[16], ένα μόριο που αποτελείται από δύο μοριακούς δακτυλίους που εμπλέκονται μεταξύ τους και είναι συνεπώς περισσότερο μηχανικά παρά χημικά συνδεδεμένοι. Καθώς τα δύο μέρη του δακτυλίου μπορούν να κινούνται το ένα συγκριτικά με το άλλο, το βραβείο Νόμπελ αναφέρει ότι πρόκειται για "μια ζωτικής σημασίας αρχική προσπάθεια για τη σύνθεση μοριακών συσκευών ". Οι άλλοι δύο αποδέκτες του βραβείου Νόμπελ Χημείας 2016, ο Μπέρναρντ Λούκας Φερινγκά και ο Τζέιμς Φρέιζερ Στόνταρτ, αξιοποίησαν αυτή την οδό δημιουργώντας αργότερα ένα ροταξάνιο και έναν μοριακό ρότορα, αντίστοιχα [17],[18].

Ένα άλλο ερευνητικό αντικείμενο του Ζαν-Πιερ Σοβάζ αφορά την ηλεκτροχημική μείωση του CO2 και τα πρότυπα του φωτοσυνθετικού κέντρου αντίδρασης[19] . Ένα μεγάλο μέρος της εργασίας του σχετίζεται με τη μοριακή τοπολογία και ειδικότερα με τις μηχανικά διεμπλεκόμενες μοριακές αρχιτεκτονικές. Έχει επίσης περιγράψει συνθέσεις κατενανών και μοριακών κόμβων που βασίζονται σε σύνθετα συστήματα συντονισμού [20].

Εξελέγη τακτικό μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών στις 28 Μαρτίου 1990 και τακτικό μέλος στις 24 Νοεμβρίου 1997.

Ο Ζαν-Πιερ Σοβάζ τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Χημείας του 2016 για το σχεδιασμό και τη σύνθεση μοριακών συσκευών μαζί με τους σερ J. Φρέιζερ Στόνταρτ και Μπέρναρντ Λ. Φερινγκά[21].

Δημοσίευσε την αυτοβιογραφία του το 2022 [22].

Παράσημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βραβεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1978: Χάλκινο μετάλλιο του CNRS.
  • 1988: Αργυρό μετάλλιο του CNRS.
  • 1991: Βραβείο Ιζάττ-Κρίστενσεν.
  • 1994: Χρυσό μετάλλιο Πρελόγκ του ETH Ζυρίχης.
  • 1995: Βραβείο Νεσίμ Χαμπίφ του Πανεπιστημίου της Γενεύης.
  • 2005: Μεγάλο Βραβείο Pierre Süe της Γαλλικής Χημικής Εταιρείας.
  • 2005: Καταλανικό βραβείο Σαμπατιέ της Ισπανικής Βασιλικής Εταιρείας Χημείας.
  • 2008: Βραβείο RB Γούντγουαρντ στη Χημεία των πορφυρινών.
  • 2010: Επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης.
  • 2016: Νόμπελ Χημείας

Επίτιμα διδακτορικά διπλώματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12553681j. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ www.radiofrance.fr/personnes/jean-pierre-sauvage.
  3. ↑ PREX9903628D.
  4. ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 2016». (Αγγλικά) 5  Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5  Οκτωβρίου 2016.
  5. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
  6. ↑ comihistocnrs.hypotheses.org/2706.
  7. ↑ PREX1631886D.
  8. ↑ www.fr.emb-japan.go.jp/itpr_ja/11_000001_00104.html. Ανακτήθηκε στις 19  Ιανουαρίου 2022.
  9. ↑ David Larousserie, «  », Le Monde.fr,‎ 6 octobre 2016 (ISSN 1950-6244, lire en ligne [archive], consulté le 11 octobre 2016).
  10. ↑ «Le Français Jean-Pierre Sauvage reçoit le prix Nobel de chimie» (στα γαλλικά). Le Monde.fr. 2016-10-06. https://www.lemonde.fr/sciences/article/2016/10/06/le-francais-jean-pierre-sauvage-recoit-le-prix-nobel-de-chimie_5008910_1650684.html. Ανακτήθηκε στις 2022-09-21. 
  11. ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 2016». NobelPrize.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  12. ↑ «Accueil - ECPM - École européenne de Chimie, Polymères et Matériaux - Université de Strasbourg». ecpm.unistra.fr. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  13. ↑ Dietrich, B.; Lehn, J.M.; Sauvage, J.P. (1969-01). «Les Cryptates» (στα γαλλικά). Tetrahedron Letters 10 (34): 2889–2892. doi:10.1016/S0040-4039(01)88300-3. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0040403901883003. 
  14. ↑ «Laboratoire de Chimie Organo-Minérale (Jean-Pierre SAUVAGE) | Institut de Science et d'Ingénierie Supramoléculaires» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  15. ↑ «Jean-Pierre Sauvage, University of Strasbourg, Nobel laureate for chemistry - LERU : League of European Research Universities». archive.wikiwix.com. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  16. ↑ «Catenane - an overview | ScienceDirect Topics». www.sciencedirect.com. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  17. ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 2016». NobelPrize.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  18. ↑ Van Noorden, Richard; Castelvecchi, Davide (2016-10-01). «World’s tiniest machines win chemistry Nobel» (στα αγγλικά). Nature 538 (7624): 152–153. doi:10.1038/nature.2016.20734. ISSN 1476-4687. https://www.nature.com/articles/nature.2016.20734. 
  19. ↑ Collin, J (1989-03). «Electrochemical reduction of carbon dioxide mediated by molecular catalysts». Coordination Chemistry Reviews 93 (2): 245–268. doi:10.1016/0010-8545(89)80018-9. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0010854589800189. 
  20. ↑ Dietrich-Buchecker, C. O.; Jimenez-Molero, M. C.; Sartor, V.; Sauvage, J.-P. (2003-01-01). «Rotaxanes and catenanes as prototypes of molecular machines and motors». Pure and Applied Chemistry 75 (10): 1383–1393. doi:10.1351/pac200375101383. ISSN 1365-3075. https://www.degruyter.com/document/doi/10.1351/pac200375101383/html. 
  21. ↑ «Jean-Pierre Sauvage, un Nobel pour les machines moléculaires». CNRS Le journal (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. 
  22. ↑ «Les molécules, ces belles machines vivantes» (στα γαλλικά). Le Monde.fr. 2022-04-27. https://www.lemonde.fr/sciences/article/2022/04/27/les-molecules-ces-belles-machines-vivantes_6123883_1650684.html. Ανακτήθηκε στις 2022-09-22. 
  23. ↑ Journal Officiel de la République Française du 15 novembre 2016, n° 265, texte n° 6.
  24. ↑ http://www.academie-alsace.fr/comit%C3%A9/comit%C3%A9-d-honneur/jean-pierre-sauvage/[νεκρός σύνδεσμος]
  25. ↑ «Former University of Birmingham professor awarded 2016 Nobel Prize in Chemistry». University of Birmingham (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2022. 
  26. ↑ «Invisten honoris causa a Jean-Pierre Sauvage». Las Provincias (στα Ισπανικά). 11 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2022. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζαν-Πιερ_Σοβάζ&oldid=10478303"