Αναθηματικός πίνακας της Νιννίου (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)

Αναθηματικός πίνακας της Νιννίου
Αναπαράσταση των Ελευσίνιων Μυστηρίων
Ονομασία	Αναθηματικός πίνακας της Νιννίου
Έτος δημιουργίας	4ος αι. π.Χ
Διαστάσεις	ύψος 44,5 εκ., πλάτος 33 εκ.
Μουσείο	Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο αναθηματικός πίνακας της Νιννίου είναι σπάνιο αρχαίο έργο τέχνης. Βρέθηκε το 1895 στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας υπό την διεύθυνση του καθηγητή Ανδρέα Σκιά και εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ενώ πιστό αντίγραφό του φιλοξενείται στο Μουσείο της Ελευσίνας. Ο πίνακας είναι σπάνιος αν όχι μοναδικός στο θέμα του και έχει απασχολήσει εκτενώς τους ειδικούς από τότε που βρέθηκε μέχρι σήμερα.

Περιγραφή

Είναι πήλινος ερυθρόμορφος πίνακας. Σώζεται σχεδόν ακέραιος και σε καλή κατάσταση.

Η ερυθρόμορφη αγγειογραφία περιβάλλεται από προεξέχον οριζόντιο επιστύλιο που υποστηρίζεται από δύο πλάγιες λεπτές παραστάδες. Φέρει επίσης προεξέχον τριγωνικό αέτωμα που καταλήγει σε κεντρικό ακρωτήριο. Στο εσωτερικό του αετώματος βρίσκεται επίσης ερυθρόμορφη αγγειογραφία. Στο κάτω μέρος του πίνακα είναι χαραγμένη η επιγραφή «ΝΙΝΝΙΟΝ ΤΟΙΝ ΘΕΟΙΝ ΑΝΕΘΗΚΕ», δηλαδή «η Νίννιον ανέθεσε τον πίνακα αυτό στις δύο θεές».

Ερμηνεία

Ο πινακογράφος διαιρεί τα πρόσωπα σε θεούς και θνητούς, εικονίζοντας κατά την μέθοδο των αναθηματικών αναγλύφων τους θεούς κατά πολύ μεγαλύτερους στο μέγεθος από τους θνητούς.

Η αγγειογραφία ανάμεσα στους παραστάδες μας μεταφέρει κάποιο στιγμιότυπο από τα Μυστήρια. Τρεις σκηνές παρουσιάζονται, στις οποίες παίρνει μέρος η Νίννιον με κάποιον άνδρα που τη συνοδεύει.

Αέτωμα

Η αγγειογραφία του αετώματος παριστάνει ένα στιγμιότυπο από την παννυχίδα. Ο νεανίας συμβολίζει τον Κηφισό ποταμό ή τον γεφυριστή.

Κεντρική σκηνή

Σημαντική λεπτομέρεια για την ερμηνεία είναι το ιονικό κιονόκρανο στην αριστερή πάνω γωνία, το οποίο συμβολίζει το ναό της Ελευσίνας. Η κερνοφόρος Νίννιον φοράει βαρύ, χειμερινό ρουχισμό, ενώ παίρνει μέρος στα μεγάλα μυστήρια του μήνα Βοηδρομιών. Βλέπουμε την θεά Δήμητρα καθήμενη δεξιά, δύο δαδοφόρους, τη Νίννιον και τον γενειοφόρο συνοδό της.

Κάτω σκηνή

Χαρακτηριστικό ερμηνευτικό σύμβολο του τόπου όπου διαδραματίζεται το στιγμιότυπο είναι η ομφαλοειδής πέτρα της Άγρας στην μέση της σκηνής. Χρονικά τοποθετείται στο μήνα Ανθεστηριών, όπως συμπεραίνουμε από τα άνθη που είναι κατεσπαρμένα σε όλο το πεδίο της πομπής, και από την λεπτή εαρινή χλαμύδα της Νιννίου. Δεξιά του ομφαλού είναι καθιστή η Περσεφόνη, και αριστερά του τρεις μύστες που προσέρχονται κατά την διάρκεια των μικρών μυστηρίων.

Πηγές

• Καλλιόπη Παπαγγελή: Ελευσίνα: Ο Αρχαιολογικός Χώρος και το Μουσείο, σελ. 256, Αθήνα, Εκδόσεις Ολκός, 2002, ISBN 960-86743-2-8
• Ιωάννης Σβορώνος: Και πάλιν περί του πίνακος της Ναννίου. Αθήνα, Beck und Barth, 1902