Ανάγλυφο από τα Χρύσαφα (Αρχαιολογικό Μουσείο Βερολίνου, αρ. 731)

Ανάγλυφο από τα Χρύσαφα
ανάγλυφη επιτύμβια στήλη
Ονομασία	Ανάγλυφο από τα Χρύσαφα
Έτος δημιουργίας	5ος αι. π.Χ.
Διαστάσεις	87 x 55 - 65 x 10 - 13 εκ.
Μουσείο	Αρχαιολογικό Μουσείο Βερολίνου
Αριθμός καταλόγου	731
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Στην συλλογή του παλαιού αρχαιολογικού Μουσείου του Βερολίνου εκτίθεται με αριθμό ευρετηρίου 731 ανάγλυφο που βρέθηκε στην περιοχή Πικρομυγδαλιά στα Χρύσαφα κοντά στην Σπάρτη.

Περιγραφή

Είναι λαξευμένο πάνω σε γκριζογάλαζη πέτρα της περιοχής. Είναι ακέραιο και διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Έχει σχήμα τετράγωνο, με ακανόνιστες γραμμές στα άκρα. Η όπισθεν άποψη είναι ακατέργαστη. Παρουσιάζει δύο θεότητες σε θρόνο, και δύο πιστούς μπροστά από τις θεότητες. Ο θρόνος είναι πολυτελέστατος με διακοσμητικούς φοίνικες και πόδια σε απομίμηση λιονταριού. Στον θρόνο κάθονται μια ανδρική και μια γυναικεία θεότητα. Ο άνδρας έχει στραμμένο το πρόσωπο στον παρατηρητή. Φοράει μακρύ χιτώνα και ιμάτιο. Στο δεξί του χέρι κρατάει έναν κάνθαρο, ενώ έχει υψωμένο το αριστερό χέρι με την παλάμη στραμμένη στον παρατηρητή. Στα πόδια φοράει σανδάλια. Πίσω από τον άνδρα είναι καθιστή μια γυναίκα. Φοράει παπούτσια και μακρύ χιτώνα. Το δεξί της χέρι ακουμπάει στο γόνατο και κρατάει ένα ρόδι. Έχει στραμμένο το πρόσωπο σε προφίλ προς τα δεξιά. Μπροστά από τις δύο θεότητες, και ακριβώς κάτω από το σημείο που βρίσκεται ο κάνθαρος, εικονίζονται δύο πιστοί, ένας άνδρας και μία γυναίκα. Ο άνδρας κρατεί στο δεξί χέρι έναν πετεινό, και στο αριστερό χέρι ένα αντικείμενο ωοειδούς σχήματος. Η γυναίκα κρατεί έναν ανθό με κοντό μίσχο στο δεξί χέρι και ένα ρόδι στο αριστερό. Πίσω από τον θρόνο ορθώνεται ένα φίδι.

Ερμηνεία και ιστορική τοποθέτηση

Το ανάγλυφο είναι αριστουργηματικό έργο αρχαίου καλλιτέχνη από την Σπάρτη. Η απόδοση των γραμμών και σχημάτων είναι τέλεια. Η σύνθεση της εικόνας είναι γεμάτη δύναμη και διαφέρει πολύ από τις στατικές εικόνες προγενέστερων καλλιτεχνημάτων. Το θέμα που παρουσιάζει το ανάγλυφο είναι αρχαιότατο, και η απόδοσή του είναι προϊόν συνεχούς εξέλιξης στην πάροδο των αιώνων. Το ανάγλυφο ήταν ανάθημα ιδιωτικού τάφου, και βρισκόταν τοποθετημένο στην γη. Τα σύμβολα που περιέχει, το φίδι, ο πετεινός, το αυγό, ο ανθός και το ρόδι είναι διονυσιακά και χθόνια θρησκευτικά σύμβολα. Ο κάνθαρος συμβολίζει την γονιμότητα της γης. Οι δύο θεότητες είναι ο Άδης με την Δήμητρα. Είναι έργο του πρώτου ημίσεος του 5ου αιώνα π.Χ.

Πηγές

• Sparta Museum; Marcus Niebuhr Tod (1878–1974); Alan John Bayard Wace (1879-1957) (1906). A catalogue of the Sparta Museum. Oxford: Clarendon Press. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2011. 
• Χάινριχ Ντρέσελ, Άρτουρ Μιλχόφερ (1878). Die antiken kunstwerke aus Sparta und umgebung beschrieben. K. Wilberg. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2011.