Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Δέλτα

{{Α-Ω|letter=Delta uc lc|image=Delta letter, Mega Etymologikon, 1499.svg|caption=Καλλιτεχνική γραφή<br/>[[Μέγα Ετυμολογικόν]], 1499}}

:''Για άλλες χρήσεις της λέξης δέλτα δείτε [[Δέλτα (αποσαφήνιση)]]''
Το γράμμα '''δέλτα''' (κεφαλαίο '''Δ''', πεζό '''δ''') είναι το τέταρτο γράμμα του [[Ελληνικό αλφάβητο|ελληνικού αλφαβήτου]]. Στην νέα ελληνική αναπαριστά το ηχηρό τριβόμενο οδοντικό σύμφωνο [[Ηχηρό οδοντικό τριβόμενο σύμφωνο|/ð/]] και το αντίστοιχο αλλόφωνο ενώ στην [[Αρχαία ελληνική γλώσσα|αρχαία ελληνική]] αναπαριστούσε το κλειστό [[Ηχηρό οδοντικό κλειστό σύμφωνο|/d/]].<ref>Μποτίνης, Α. (2011): ''Φωνητική της ελληνικής''. ISEL. σελ. 89.</ref> 

Προήλθε από το [[φοινικικό αλφάβητο|φοινικικό]] γράμμα ''ντάλεθ'' ([[Αρχείο:Phoenician daleth.svg|20px]]), που στα [[Φοινίκη|φοινικικά]] σήμαινε ''πόρτα''. Το γράμμα '''[[D]]''','''[[d]]''' του λατινικού αλφαβήτου προήλθε από το παρόμοιο γράφημα του χαλκιδικού αλφαβήτου,<ref>Μπαμπινιώτης, Γ. (2005): ''Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας''. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. ''s.v.'' «Δ».</ref> με το '''[[Д]]''', '''[[д]]''' του κυριλλικού να αποτελεί επίσης προσαρμογή του. 

Στο [[ελληνικό σύστημα αρίθμησης]] έχει αριθμητική αξία δ´=4.
==Ως διεθνές σύμβολο==
Το κεφαλαίο Δ ως σύμβολο το συναντούμε σε διάφορες περιπτώσεις:
* Συμβολίζει μια [[μακροσκοπική μεταβολή]] μιας τιμής ή μεταβλητής στη [[φυσική]] ή στα [[μαθηματικά]], όπως για παράδειγμα
::<math>{y_2-y_1\over x_2-x_1} = {\Delta y \over \Delta x}</math>
* Συμβολίζει τη [[διακρίνουσα]] [[εξίσωση|εξίσωσης]] (συνήθως) [[Δευτεροβάθμια εξίσωση|δευτέρου βαθμού]]. Για μια εξίσωση γενικού τύπου <math>\alpha x^2 + \beta x + \gamma = 0</math>, είναι <math>\Delta = \beta^2 - 4\alpha\gamma</math>. Ανάλογα με το [[πρόσημο|πρόσημό]] της, διακρίνει την ύπαρξη και τον αριθμό των [[πραγματικός αριθμός|πραγματικών λύσεων]] της εξίσωσης.
* Συμβολίζει τα [[σωμάτιδια Δέλτα]] στη [[σωματιδιακή φυσική]]
* Παριστάνει μερικές φορές τον [[τελεστής Λαπλάς|τελεστή Λαπλάς]]: 
::<math>\Delta f = \sum_{i=1}^n {\frac{\partial^2 f}{\partial x_i^2}}</math>, 
:αν και πιο συχνά παριστάνεται με [[ανάδελτα]] στο τετράγωνο (<math>\nabla^2</math>). Είναι <math>\Delta f =  \nabla^2 f = \nabla \cdot \nabla f</math>. 
* Στην [[θεωρία γράφων]], το <math>\Delta(G)</math> συμβολίζει τον μέγιστο [[βαθμός (θεωρία γράφων)|βαθμό]] κάποιου κόμβου στον γράφου <math>G</math>.
* Στην [[θεωρία συνόλων]], το <math>A \vartriangle B</math>, συμβολίζει τη [[συμμετρική διαφορά]] των δύο συνόλων <math>A</math> και <math>B</math>.

Το πεζό δ χρησιμοποιείται ως:
* Σύμβολο της [[μικροσκοπικής μεταβολής]] μιας τιμής ή μεταβολής στη [[φυσική]] ή στα [[μαθηματικά]] είτε ως ένδειξη ότι μια τιμή είναι μικροσκοπικής κλίμακας.
* Στατιστικό [[ηλεκτρικό φορτίο]] μικρότερο κατά [[απόλυτη τιμή]] από αυτό του ενός [[ηλεκτρόνιο|ηλεκτρονίου]] στη [[Χημεία]]. Χρησιμοποιείται για να δείξει την κατανομή στατιστικού φορτίου σε πολωμένους [[ομοιοπολικός δεσμός|ομοιοπολικούς δεσμούς]]. Π.χ. το [[υδροφθόριο]] παριστάνεται μερικές φορές έτσι: H<sup>δ+</sup>-F<sup>δ-</sup>. 
* Το [[δέλτα του Κρόνεκερ]] στα μαθηματικά.
* Το [[δέλτα του Ντιράκ]] στα μαθηματικά.
* Στην [[θεωρία γράφων]], το <math>\delta(G)</math> συμβολίζει τον μικρότερο [[βαθμός (θεωρία γράφων)|βαθμό]] κάποιου κόμβου στον γράφου <math>G</math>.

Το Δ επίσης συμβόλιζε το δέκα σε ένα αρχαιότερο ελληνικό σύστημα αρίθμησης το [[ακροφωνικό σύστημα αρίθμησης]].

== Παραπομπές ==
<references />

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* {{βικιλεξικό-σύντομο}}
* {{commonscat2}}


[[Κατηγορία:Γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου|δ]]