Αθίγγανοι (θρησκειολογία)

Οι Αθίγγανοι (αναφέρονται και ως Καθαροί ή Καθάρειοι) ήταν χριστιανοί αιρετικοί του 8ου αιώνα μ.Χ. των οποίων οι ρίζες εντοπίζονται στους Παυλικιανούς. Η αίρεση αυτή είχε ισχύ όχι εξαιτίας τόσο από τον αριθμό των μελών της, αλλά από το γεγονός ότι τα μέλη της ήταν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, ακόμη και βυζαντινοί αυτοκράτορες. Σύμφωνα με το Μεγάλο Ετυμολογικό πήραν το όνομά τους επειδή δεν ήθελαν να τους προσεγγίζουν.

Ο Αθίγγανοι είχαν καταγωγή ελληνική ή ήταν ελληνίζοντες. Ήταν πολυάριθμοι. Τα μέλη της ήταν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, οι οποίοι ασκούσαν έλεγχο στην επιλογή αυτοκράτορα. Ο Γεώργιος Κεδρηνός αναφέρει ότι ο Μιχαήλ Β´ ήταν φιλικά προσκείμενος στους Αθίγγανους. Ο γιος του Θεόφιλος δεν κυνήγησε τους Παυλικιανούς. Ο Κωνσταντίνος Θεοφάνης λέει ότι εθλίβη όταν οι Άραβες κατέστρεψαν σε αιφνίδια επιδρομή το Αμόριο, πατρίδα του πατέρα του, επειδή εκεί κατοικούσε μεγάλος αριθμός Αθίγγανων. Αναφέρεται ότι ο Νικηφόρος Α´ συμβουλευόταν Μανιχαίους και Αθίγγανους. Πέρα από αυτούς τους αυτοκράτορες ως Αθίγγανοι αναφέρονται οι Λέων Γ´ ο Ίσαυρος, Κωνσταντίνος Ε΄ ο Κοπρώνυμος και άλλοι. Μέλη της αίρεσης ήταν επίσης πολλοί πρίγκιπες, στρατηγοί, βαθμούχοι και μεγιστάνες.

Επί Μιχαήλ Β΄ και Θεοφίλου οι διωγμοί εναντίον των Αθίγγανων και των Παυλικιανών σταμάτησαν, αλλά η Θεοδώρα, που επόπτευε το διάδοχο του θρόνου Μιχαήλ Γ' το Μέθυσο, άρχισε τις διώξεις εναντίον των Αθιγγάνων. Οι τρεις απεσταλμένοι της αυτοκράτειρας στη Μικρά Ασία, ο Λέων Αργυρός, ο Ανδρόνικος Δούκας και ο Σουδάλης, επέδειξαν πρωτοφανή σκληρότητα εναντίον των "αιρετικών". Περίπου εκατό χιλιάδες Παυλικιανοί και Αθίγγανοι θανατώθηκαν μετά από βασανιστήρια.

Πηγές

• Γ. Κ. Σκαλιέρης. «Αθίγγανοι». Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Β΄. Φοίνιξ, σσ. 301. 
• Πιζάνιας Πέτρος (2004). «Για τους γενικούς ιστορικούς μηχανισμούς αναπαραγωγής της περιθωριοποίησης των ελληνικών τσιγγάνικων πληθυσμών» (PDF). Ιωάννινα. σελ. 2. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2013.