Έμιλι Σαρτέιν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Έμιλι Σαρτέιν
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Emily Sartain (Αγγλικά)
Γέννηση17  Μαρτίου 1841[1][2][3]
Φιλαδέλφεια[3]
Θάνατος17  Ιουνίου 1927[2]
Φιλαδέλφεια
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Ιδιότηταζωγράφος[4], χαράκτης και καλλιτέχνης[5]
ΓονείςJohn Sartain
ΑδέλφιαSamuel Sartain
William Sartain[6]
Henry Sartain
Είδος τέχνηςπροσωπογραφία
ΒραβεύσειςMary Smith Prize
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Έμιλι Σαρτέιν (17 Μαρτίου, 1841 – 17 Ιουνίου, 1927) ήταν Αμερικανίδα ζωγράφος και χαράκτρια. Ήταν η πρώτη γυναίκα στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής που εφάρμοσε την τέχνη εγχάραξης μετζοτίντο και η μόνη γυναίκα που κέρδισε χρυσό μετάλλιο στην Παγκόσμια Έκθεση στη Φιλαδέλφεια το 1876. Η Σαρτέιν αναγνωρίστηκε σε εθνικό επίπεδο ως εκπαιδευτικός τέχνης και έγινε διευθύντρια της Σχολής Σχεδίου για Γυναίκες στη Φιλαδέλφεια την περίοδο 1866-1919 ή το 1920. Ο πατέρας της Τζον Σαρτέιν και τα τρία από τα αδέλφια της, Γουίλιαμ, Χένρι και Σάμιουελ ήταν καλλιτέχνες. Πριν φοιτήσει στην ακαδημία Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνια σπούδασε στο εξωτερικό και έκανε το Grand Tour της Ευρώπης με τον πατέρα της. Βοήθησε στην ίδρυση της Λέσχης του Νέου Αιώνα για τις εργαζόμενες και επαγγελματίες γυναίκες, καθώς και τις λέσχες τέχνης των επαγγελματιών γυναικών The Plastic Club και The Three Arts Club.

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Έμιλι Σαρτέιν γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια στις 17 Μαρτίου του 1841.[7] Ήταν το πέμπτο από τα οχτώ παιδιά[8] του Τζόν Σαρτέιν, αρχιτυπογράφου και εκδότη του περιοδικού Sartain's Magazine της Φιλαδέλφεια[9] και της Σουζάνας Λονγκμέιτ Σγουέιν Σαρτέιν.[7]

Το 1858, η Σαρτέιν αποφοίτησε από το Κανονικό σχολείο της Φιλαδέλφειας και στη συνέχεια δίδαξε μέχρι το καλοκαίρι του 1862.[10] Ο Τζον Σαρτέιν δίδαξε στην κόρη του την τέχνη του,[7] συμπεριλαμβανομένης της τεχνικής χαρακτικής mezzotint[10] που αναβίωσε και ήταν στην Αγγλία η αγαπημένη τεχνική δημιουργίας εκτυπώσεων έργων ζωγραφικής υψηλής ποιότητας.[11] Ο Τζον Σαρτέιν πίστευε στην ισότητα των ευκαιριών για τις γυναίκες και ενθάρρυνε την κόρη του να ακολουθήσει μια καριέρα.[8] Υποθήκευσε το σπίτι του[10] και της έδωσε «μόρφωση κυρίων» στις καλές τέχνες, πηγαίνοντάς την στο Grand Tour της Ευρώπης στις αρχές του καλοκαιριού του 1862.[12] Άρχισαν το ταξίδι τους στο Μόντρεαλ και το Κεμπέκ και στη συνέχεια ταξίδεψαν με πλοίο για την Ευρώπη. Στην Έμιλι άρεσε η αγγλική ύπαιθρος, οι παλιές πόλεις παγκοσμίως και ειδικά η Φλωρεντία και το Εδιμβούργο, το Λούβρο, η Ιταλική ζωγραφική της Αναγέννησης και καλλιτέχνες όπως ο Δάντης και η χαράκτης Έλενα Περφέτι.[12] Ταξίδεψαν στη Βενετία για να επισκεφθούν τον William Dean Howells και τη σύζυγό του Elinor Mead Howells, που ήταν ζωγράφος. Η Σαρτέιν αποφάσισε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού πως ήθελε να γίνει καλλιτέχνης.[12] Τότε οι Σαρτέινς έμαθαν ότι ο Γουίλιαμ Σαρτέιν είχε στρατολογηθεί κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (1861-1865) και επέστρεψαν βιαστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου πληροφορήθηκαν ότι ο στρατός των κρατών της Συνομοσπονδίας είχε διασχίσει το Τσάμπερσμπουργκ, της Πενσυλβάνια,[12] η οποία είναι 158 μίλια δυτικά της Φιλαδέλφειας.[13] Τα παιδιά της οικογένειας, Σάμιουελ (1830-1906), Χένρυ (1833-1895), Γουίλιαμ (1843-1925) και Έμιλι[14][15] ήταν ζωγράφοι και χαράκτες,[16] ξεκινώντας την κληρονομιά της οικογένειας Σαρτέιν σε καλλιτέχνες και χαράκτες.[11] Η Σαρτέιν επιζητούσε τη γνώμη του πατέρα της καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας της και επωφελήθηκε από την υποστήριξή του και τις γνωριμίες του. Συνέχισε την τεχνική της χαρακτικής mezzatint που της δίδαξε. Η Σαρτέιν έζησε με τους γονείς της στην ενήλικη ζωή της,[11][17] φροντίζοντάς τους τα επόμενα χρόνια της ζωής τους. Το 1886, οι γονείς της μετακόμισαν μαζί της στα διαμερίσματά της στη Σχολή Σχεδίου για Γυναίκες της Φιλαδέλφεια.[18]


Η Έμιλι Σαρτέιν, 1868
Ο Τζον Σαρτέιν με τον Χένρι, τον Γουίλιαμ και την Έμιλι, 1868
Τζον Σαρτέιν, ο πατέρας της Έμιλι

Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένας ζωγράφος πορτρέτων και ένας χαράκτης με τους οποίους η Έμιλι μελετούσε μαζί στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνια ήταν ο Christian Schussele και ο πατέρας της Τζον Σαρτέιν. [19][20] Συνάντησε τον Τόμας Ίκινς στην ακαδημία [20] και υπήρξε σύμφωνα με τον βιογράφο Χένρι Άνταμς «το πρώτο γνωστό ρομάντζο" του. Η ρομαντική σχέση τους τελείωσε όταν ο Ίκινς πήγε στο Παρίσι για να σπουδάσει τέχνη και υπέκυψε σε αυτό που η Σαρτέιν περιέγραψε ως «πειρασμούς της μεγάλης πόλης» [21], καθώς και λόγω του ενδιαφέρον της για τα δικαιώματα των γυναικών.[22] Οι δύο τους παρέμειναν δια βίου φίλοι.[9]

Τόμας Ίκινς, περίπου το 1882
Τόμας Ίκινς, Μελέτη του πορτρέτου της δις Έμιλι Σαρτέιν, 1895


Το 1870, η Σαρτέιν συνάντησε την Μαίρη Κασάτ στη Φιλαδέλφεια και το επόμενο έτος έφυγαν για το Παρίσι, το Λονδίνο, την Πάρμα και το Τορίνο για να σπουδάσουν ζωγραφική.[23] Οι γυναίκες πέρασαν τον πρώτο χειμώνα στην Ιταλία[15] και σπούδασαν χαρακτική με τον Carlo Raimondi, ο οποίος δίδασκε χαρακτική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πάρμα.[23] Η Σαρτέιν πέρασε το υπόλοιπο της τετραετούς διαμονή της στο Παρίσι[15] και σπούδασε με δάσκαλο τον Évariste Vital Luminais.[7] Μοιράστηκε ένα στούντιο με την Τζίνι Ρόνγκιερ. Η Φλώρενς Εστέ, φίλη της Σαρτέιν, εργάστηκε επίσης περιστασιακά στο στούντιο. Οι γυναίκες αντέγραφαν η μια τη δουλειά της άλλης και παρείχαν κριτική και ενθάρρυνση μεταξύ τους.[24] Δύο από τα έργα της Σαρτέιν, η Le Piece de Conviction (Η επίπληξη) και το πορτρέτο του Mlle. Del Sarte,, έγιναν δεκτά στο Σαλόνι του Παρισιού το 1875.[23][25] Η Σαρτέιν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες εκείνη τη χρονιά[23][α] όταν ξέμεινε από χρήματα. Η Χάριετ (Χάτι) Τζούντ Σαρτέιν, η οποία ήταν η σύζυγος του αδελφού της Σάμιουελ και μια επιτυχημένη γιατρός της ομοιοπαθητικής είχε δανείσει στην Έμιλι χρήματα για τις σπουδές της. Η Έμιλι πίστευε πως η Χάτι ήταν πιθανό να συνέχιζε να τη βοηθά με τα έξοδα των σπουδών της στη Φιλαδέλφεια όπου τα έξοδα ήταν χαμηλότερα και όπου ήταν πιθανότερο πως θα μπορούσε να πουλήσει έργα της.[27]

Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώιμη καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σαρτέιν έφτιαξε ένα στούντιο στη Φιλαδέλφεια το 1875, όπου δημιούργησε έργα ζωγραφικής και χαρακτικής.[28] Κατά τη διάρκεια της καριέρας της έκανε αντίγραφα έργων ζωγραφικής για ισπανικές και ιταλικές γκαλερί, πορτρέτα, ηθογραφίες,[25] και ήταν η πρώτη γυναίκα που ασκούσε την τέχνη της χαρακτικής mezzotint στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.[7][9][29] Ανάμεσα στα έργα της υπήρχαν παραστάσεις που απεικονίζεται υποτακτικές γυναίκες με χαμηλωμένα τα μάτια όπως στους πίνακες Italian Woman and The Reproof.[30] Η Σαρτέιν παρουσίασε τα έργα της σε πόλεις κατά μήκος της ανατολικής ακτής των Ηνωμένων Πολιτειών[18] και ήταν η μόνη γυναίκα που κέρδισε ένα χρυσό μετάλλιο στην Παγκόσμια Έκθεση του 1876 στη Φιλαδέλφεια[9] για τον πίνακά της Η επίπληξη (The Reproof).[7] Κέρδισε το βραβείο Μέρι Σμιθ για την καλύτερη εικόνα από γυναίκα καλλιτέχνη το 1881 και 1883 στα εκθέματα της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνια.[25] Η Σαρτέιν εργάστηκε ως συντάκτρια τέχνης για την εφημερίδα Our Continent από το 1881 έως το 1883.[7][31] Υπήρξε η συντάκτρια τέχνης για το New England Bygones (1883 ) της Ellen CH Rollins.[7] Η Joseph M. Pennell είπε ότι η Σαρτέιν ήταν «η μόνη εκπαιδευμένη γυναίκα συντάκτρια τέχνης που ήξερε».[31]

Η Σαρτέιν ήταν μια προοδευτική Νέα Γυναίκα,[30] ο οποία με την νύφη της Χάτι Τζουντ Σαρτέιν ίδρυσαν τον γυναικείο οργανισμό New Century Club. Πιστεύεται πως η Χάτι τη βοήθησε να κλείσει τις προμήθειες των πορτρέτων των τοπικών γιατρών Constantin Hering και James Caleb Jackson.[32] Εκτός του γεγονότος ότι χρηματοδότησε τις σπουδές της και ότι υπήρξε σύμμαχος και μέντοράς της, η Χάτι πόζαρε ως μοντέλο για τη Σαρτέιν.[17] [β]

The Reproof (Η επίπληξη), χρυσό μετάλλιο στην Παγκόσμια Έκθεση της Φιλαδέλφεια
Μελέτη, Γυναικείο κεφάλι, 1878, λάδι σε καμβά, Συλλογή The Neville-Strass Collection, Φλόριδα[34]
Πορτρέτο νεαρού κοριτσιού, το 1893

Τελευταία χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σαρτέιν αποσύρθηκε στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της η Σαρτέιν ταξίδεψε στην Ευρώπη τα περισσότερα καλοκαίρια και συνέχισε να ταξιδεύει στο εξωτερικό κάθε χρόνο αφού αποσύρθηκε. Πέθανε στις 17 Ιουνίου του 1927, ενώ ήταν στην Φιλαδέλφεια.[15][18]

Συλλογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Franklin Institute Of Science, Philadelphia, Pennsylvania
  • Pennsylvania Academy of the Fine Arts:[36]
    • Christ Walking on the Sea, Emily Sartain after Henry Richter, 1865, mezzotint, etching and stipple
    • Christ Walking on the Water, Emily Sartain after Charles Jalabert, 1867, engraving with roulette
    • Ralph Waldo Emerson, Emily Sartain after William Henry Furness, Jr., 1871, mezzotint, etching, engraving and stipple
    • Untitled, 1887, oil on wood
    • Welcome News, 1888, etching on chine collé
    • I. S. Hentchin, etching, engraving, mezzotint, stipple and photomechanical texture
    • S. C. Huntington, etching, engraving, mezzotint and stipple
    • President Lincoln and Son, mezzotint, etching, engraving, stipple and photomechanical ground
    • His Excellency Baron Lisgar, mezzotint, etching, stipple and photomechanical ground
    • Samuel Partridge, mezzotint, etching, engraving and stipple
    • Alexander Thomson, Emily Sartain after J. C. Darley, etching, engraving, mezzotint and photomechanical ground
    • J. W. Weir, Etching, engraving and photomechanical ground

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Όταν η Σαρτέιν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Κασάτ παρέμεινε στο Παρίσι[23] Σύμφωνα με την Φίλις Πιτ, η φιλία της Σαρτέιν με την Κασάτ τελείωσε όταν η φίλη της αποφάσισε να γίνει ζωγράφος του Ιμπρεσιονισμού.[26]
  2. Η Έμιλι επίσης υποστήριξε τη νύφη της. Είπε ότι η Χάριετ ήταν «μία από τις πιο επιτυχημένες γιατρούς στη Φιλαδέλφεια, ανεξαρτήτως φύλου" και ότι "υπήρξε πρωτοπόρος στις γυναίκες γιατρούς, -και ο χαρακτήρας της είναι τόσο λεπτός και οι επιστημονικές κατακτήσεις της τόσο αδιαφιλονίκητες, που στον αγώνα να γίνουν αποδεκτές οι γυναίκες γιατροί σε μια διαφορετική πολιτεία, χώρα και κοινωνίες των Η.Π.Α, το όνομά της πάντα επιλεγόταν εμβόλιμα. Ο αγώνας γινόταν γιατί δεν υπήρχε καμία άλλη εξαίρεση παρά μόνο βάση του φύλου».[33]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Benezit Dictionary of Artists» (Αγγλικά) Oxford University Press. 2006. B00161038. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
  2. 2,0 2,1 «Sartain, Emily (17 March 1841–17 June 1927), art educator and painter/printmaker» 29  Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. 3,0 3,1 en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Emily_Sartain.
  4. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 1  Νοεμβρίου 2017. 500092505. Ανακτήθηκε στις 14  Μαΐου 2019.
  5. Eleanor Tufts: «American Women Artists, Past and Present» 1984. ISBN-10 0-8240-9070-5.
  6. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 1  Νοεμβρίου 2017. 500092505. Ανακτήθηκε στις 21  Μαΐου 2021.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 M. Jane Dowd (1978). John F. Ohles, επιμ. Biographical Dictionary of American Educators. 3. Westport, Connecticut: Greenwood Press. σελίδες 1148–1149 – μέσω Questia. (Απαιτείται συνδρομή (help)). 
  8. 8,0 8,1 Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 120. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 Hoffmann, Mott, Sharon, Amanda (2008). Moore College of Art & Design. Arcadia Publishing. ISBN 0-7385-5659-9. 
  10. 10,0 10,1 10,2 Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 18. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  11. 11,0 11,1 11,2 «Mezzotints by John Sartain: Philadelphia Printmaker, 1808–1897 – January 18, 1997 – April 20, 1997». Philadelphia Museum of Art. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2014. 
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελίδες 120–123. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  13. «Distance between Chambersburg and Philadelphia Pennsylvania». Google maps. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2014. 
  14. «The Sartain family: PAFA's most famous artistic dynasty». Pennsylvania Academy of the Fine Arts. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2014. 
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 Ann Lee Morgan Former Visiting Assistant Professor University of Illinois at Chicago (27 Ιουνίου 2007). The Oxford Dictionary of American Art and Artists. Oxford University Press. σελίδες 432–433. ISBN 978-0-19-802955-7. 
  16. Russell T. Clement· Annick Houzé· Christiane Erbolato-Ramsey (2000). «The Women Impressionists: A Sourcebook». Westport, Connecticut: Greenwood Press. σελ. 37 – μέσω Questia. (Απαιτείται συνδρομή (help)). 
  17. 17,0 17,1 Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 139. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  18. 18,0 18,1 18,2 Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 19. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  19. Russell T. Clement· Annick Houzé· Christiane Erbolato-Ramsey (2000). «The Women Impressionists: A Sourcebook». Westport, Connecticut: Greenwood Press. σελ. 32 – μέσω Questia. (Απαιτείται συνδρομή (help)). 
  20. 20,0 20,1 Ricci, Patricia Likos (2000). «Bella, Cara Emilia: The Italianate Romance of Emily Sartain and Thomas Eakins». Στο: Katherine Martinez and Page Talbott. Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Philadelphia: Temple University Press. σελίδες 120–137. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  21. Henry Adams (2005). Eakins Revealed: The Secret Life of an American Artist. New York: Oxford University Press. σελ. 89 – μέσω Questia. (Απαιτείται συνδρομή (help)). [νεκρός σύνδεσμος]
  22. Henry Adams (2005). Eakins Revealed: The Secret Life of an American Artist. New York: Oxford University Press. σελίδες 99–100 – μέσω Questia. (Απαιτείται συνδρομή (help)). [νεκρός σύνδεσμος]
  23. 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 Russell T. Clement· Annick Houzé· Christiane Erbolato-Ramsey (2000). «The Women Impressionists: A Sourcebook». Westport, Connecticut: Greenwood Press. σελίδες 23, 24 – μέσω Questia. (Απαιτείται συνδρομή (help)). 
  24. Kirsten Swinth (2001). Painting Professionals: Women Artists & the Development of Modern American Art, 1870–1930. UNC Press Books. σελ. 57. ISBN 978-0-8078-4971-2. 
  25. 25,0 25,1 25,2 Robert McHenry (1980). Famous American Women: A Biographical Dictionary from Colonial Times to the Present. Courier Dover Publications. σελ. 369. ISBN 978-0-486-24523-2. 
  26. Phyllis Peet (Spring–Summer 1990). «The Art Education of Emily Sartain». Woman's Art Journal 11 (1): 9–15. doi:102307/1358380. 
  27. Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 131. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  28. Jill P. May· Robert E. May· Howard Pyle (2011). Howard Pyle: Imagining an American School of Art. University of Illinois Press. σελ. 56. ISBN 978-0-252-03626-2. 
  29. Peet, Phyllis (Autumn 1984). «Emily Sartain: America's First Woman Mezzotint Engraver». Imprint (American Historical Print Collectors Society) 9 (2): 19–26. http://www.ahpcs.org/store/imprint-volume-9-2-autumn-1984. 
  30. 30,0 30,1 Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 130. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  31. 31,0 31,1 Joseph M. Pennell (1925). The Adventures of An Illustrator: Mostly in Following His Authors in America & Europe. Boston: Little, Brown, and Company. σελ. 102. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2014 – μέσω Questia. (Απαιτείται συνδρομή (help)). [νεκρός σύνδεσμος]
  32. Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 138. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  33. Katharine Martinez· Page Talbott· Elizabeth Johns (2000). Philadelphia's Cultural Landscape: The Sartain Family Legacy. Temple University Press. σελ. 142. ISBN 978-1-56639-791-9. 
  34. «Study, (painting). Emily Sartain». Smithsonian Institution Research Information System. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2014. 
  35. «Frederick Fraley, by Emily Sartain». Smithsonian Institution Research Information System. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2014. 
  36. «Collection List by Artist: Emily Sartain». Pennsylvania Academy of the Fine Arts. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2014. 

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]