Συζήτηση:Καλό Χωριό Χερσονήσου Ηρακλείου

ΟΙ ΓΟΥΒΕΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΗΓΕΣ (ΗΛΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ)

1 5 Μαρτίου 1599. Με δήναμιν τοῦ παρόντος φανεροῦ ινστρουμέντου ομολογούσι ο Γεώργις Στριάνος καβος τον αγογιατό καί ο Μιχελής Στριάνος αδέλφια καί παιδιά τοῦ ποτέ Μανόλη από το χορίο Γούβες, ακομί ο Μιχελής Στριάνος ποτέ Ιωάννη και ο Μιχελύς Ροδίτης ποτἐ Φιλίππο καί ο Γεωργίς Βρετός ποτέ Κωνσταντί από το χορίο Κοξαρί ευρίσκομενη καἰ η πέντε εδὠ εις τον Χάνδακα τῆς Κρήτης… ἐπήρασι και επαραλάβασιν από τον ἐκλαμπρότατον ἄρχο αφέντι Ντζόρτζι Αβοναλ τζίκήνια πέντε χρυσά… να δουλευγουσί ὄλην τήν βεντέμαν…να του κουβαλοῦσι τα κρασά τοῦ μούστου.

(Γουβιανοί και Κοξαριανοί αγωγιάτες αναλαμβάνουν να μεταφέρουν στο Κάστρο για τον άρχοντα Αβοναλ το κρασί της βεντέμας του 1599 με 5 γαιδούρια. Από το Il Miglior vino del Mondo. Το κρητικό κρασί στις αρχειακές πηγές της βενετοκρατίας, επιμέλεια Κ. Γ. Τσικνάκης, Γάζι 2005, σελ. 110--111).

2

Ὁ Χάνιαλης ἐμήνυσε ἀπό κάτω ἀπό τσί Γούβες Ἐλίγο-λίγο τὀ ψωμί καί χαχαλιές τσί βρούβες.

(Δίστιχο εξ αιτία της εφαρμογής του σουλτανικού φιρμανιού του 1787 που διέταζε τον φημισμένο αγά Χάνιαλη Ζαβέ Χατζή Αχμέτ, που κατείχε γαἰες (μαλικιανέδες) και στις Γούβες, να ναυπηγήσει πλοίο στο πλαίσιο του Ρωσοτουρκικού πολέμου, και o οποίος επέβαλε οικονομικούς καταναγκασμούς, Ν. Σταυρινιδης, Ὁ καπετάν Μιχάλης Κόρακας καί οἱ συμπολεμιστές του, τόμ 1 , Ηράκλειο 1971 σελ. 27))

3

Μάρτιος 1834. Περνώντας τον ποταμό των Γουρνών, λίγο μετά στρίψαμε δεξιά και γρήγορα άρχισαν να φαίνονται καλλιέργειες, σημάδι ότι φτάνομε σε ένα πολύ σπουδαίο χωριό με σπαρτά, ελιές και αμπέλια. Σε λιγότερο από μισή φτάσαμε στις Γούβες, ένα χωριό με σαράντα-πενήντα σπίτια, κυρίως με χριστιανούς κατοίκους. Υπάρχουν πολλές χαρουπιές στα τριγύρω. Συνάντησα κάποιον που απαντώντας στις ερωτήσεις μου, μού είπε πώς υπάρχει μια σπηλιά κοντά στην θάλασσα, κοντά στον Αποσελέμη ποταμό. Χάρηκα πολύ …και φεύγοντας από τις Γούβες ήλπιζα ότι θα μπορούσα να βρω το σπήλαιο της Ειλειθυίας, το μέρος που είχε αράξει ο Οδυσσέας… Ο ποταμός Αποσελέμης απέχει μόλις ένα μίλι από τις Γούβες. Πριν φτάσομε στον ποταμό, στα αριστερά μας περνούμε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που δίπλα της υπήρχαν άλλοτε κάποια σπίτια. Σήμερα είναι ερειπωμένα, όπως και αυτή η εκκλησία, στην οποία όμως ο παπάς των Γουβών έρχεται και ιερουργεί κάθε χρόνο στις 23 Απριλίου, την ημέρα της γιορτής του αγίου. Ακριβώς κάτω από την εκκλησία, στην παραλία βλέπομε το ναυάγιο μιας Αιγυπτιακής κορβέτας. Προσάραξε εδώ και καταστράφηκε τον περασμένο Δεκέμβριο: μετέφερε τις τελικές διαταγές του Μεχμέτ-Αλη , που είχαν ως συνέπεια την άμεση εκτέλεση τριάντα Κρητικών, χωρίς καν τα προσχήματα της δίκης και των νόμων. Είναι κρίμα που οι διαταγές δεν καταστράφηκαν μαζί με το καράβι. Μια φρουρά τριάντα Αράβων στρατιωτών είναι σταθμευμένη στην παραλία και το φυλάγει από τις κλοπές… Βρήκα το σπήλαιο, για το οποίο μού είχε μιλήσει ο αγαθός Γουβιανός που με συνόδευε, αλλά δεν ήταν τίποτε άλλο από μια τεχνητή στέρνα, κατά πάσα πιθανότητα κατασκευασμένη την εποχή των Βενετσιάνων.

(Robert Pashley, Travels in Crete, τόμ. 1, London 1837, σελ. 265-268 και ανατύπωση Amsterdam 1970. Βλ. και Robert Pashley, Ταξίδια στη Κρήτη, τόμ Α΄, μετφ. και επιμέλεια Δάφνη Γ. Γόντικα, Ηράκλειον 1994, σελ. 209-211)

4

Ὁπού΄χει θηλυκό παιδί στσί Γούβες νά τό δώσει

Γιατί ‘ναι ἡ Ἔδερη μπροστά κι άργεῖ νά ξημερώσει (Γουβιανό δημοτικό δίστιχο)

5

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Πές μου να ζεῖς, νά χαίρεσαι, εὔμορφο χελιδόνι,

ὅπου πετᾶς ψηλά ψηλά κ’ ἐξάφνου χαμηλώνεις μήν εἶδες τόν λιοντόκαρδο τῆς Κρήτης τόν Νταφώτη πού ΄τον ἀετός στήν Ἔδερη, λιοντάρι εἰς τό Γιούχτα κ’ εἰς τά ταμπούρια τῆς Τουρκιᾶς βροντή κι ἀστροπελέκι.

(Στίχοι από το ποίημα Ἡ Ἀθώωσις τοῦ ἥρωος Νταφώτη, του εκ Γουβών ποιητή Ιωάννη Κωνσταντινίδη, έκδ. Κ. Ι. Χιόνης, Ο ποιητής Ιωάννης Κωνσταντινίδης και το έργο του 1848-1917, Καβάλα 1978, αρ. 209 , σελ. 439). 6

Ἔλαβα τά λουκάνικα πού μοῦ στειλες πεσκέσι, Καί κάθε τι τοῦ τὀπου μας τοῦ Κρητικοῦ τ’ ἀρέσει. Γιατ’ ἔβλεπα στόν ὕπνον μου ὄνειρον ἀπό σπέρας Πώς μ’ ἔπηρε καί μ’ ἔριξε στήν Κρήτη ‘νας ἀέρας. Κ’ ἐξαφνικά εὑρέθηκα στοῦ τόπου μας τά μέρη Κ’ ἐτρώγαμε λουκάνικα μαζί μέ χοιρομέρι. Κ’ ἐτρώγαμε κ’ ἐπίναμε κ’ ἐπαῖζαν καί μιά λύρα Κι ὁ Θειός κατέχει μοναχά ἴντα χαράν ἐπῆρα.

(Στίχοι από το ποίημα του Κωνσταντινίδη, Τά Κρητικά Λουκάνικα, γραμμένο στην Σύρο στις 17 Ιανουαρίου 1870, έκδ. Χιόνη, ό.π., σελ.156).