Ολλανδός (μηχανή)

Ο Ολλανδός ήταν μια από τις σημαντικότερες επινοήσεις του 17ου αιώνα στο χώρο παραγωγής χαρτιού. Ο μηχανισμός αυτός έπαιξε σημαντικό ρόλο τόσο στην παραγωγή χαρτιού όσο και στην τυπογραφία, ενώ με το πέρασμα των χρόνων βελτιωνόταν.

Γενικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόκειται για έναν μηχανισμό τεμαχισμού των ρακών που αντικατέστησε τις σφύρες των παλαιών χαρτόμυλων που μετέτρεπαν τα ράκη σε πολτό. Ο "Ολλανδός" ή αλλιώς Hollander επινοήθηκε στην Ολλανδία το 1673. Αποτέλεσε μια σημαντική εφεύρεση στην βιομηχανική παραγωγή. Ο "Ολλανδός" με διάφορες βελτιώσεις χρησιμοποιήθηκε ως τον 20ό αιώνα και μία εξελιγμένη μορφή του χρησιμοποιείται ακόμα στα εργοστάσια χαρτοποιίας για την επεξεργασία του πολτού που φτάνει σε ξηρά μορφή από άλλα εργοστάσια κατεργασίας ξύλου. Κατά το πέρασμα των χρόνων όμως και γύρω στο 1720 στη Γερμανία άρχισε να χρησιμοποιείται μία συσκευή που έμοιαζε με εκείνες που έκοβαν το άχυρο, και τεμάχιζε τα ράκη με μία μεγάλη λεπίδα που ανεβοκατέβαινε. Αργότερα αυτός ο τρόπος βελτιώθηκε με την χρήση περιστρεφόμενων λεπίδων.

Περιγραφή μηχανής και λειτουργία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο "Ολλανδός" αποτελείτο από μία οβάλ ξύλινη ή πέτρινη σκάφη, στη μέση της οποίας υπήρχε ένα χώρισμα. Από τη μία πλευρά, πάνω από μαχαίρια στερεωμένα στη βάση της σκάφης, περιστρεφόταν ένας κύλινδρος με λεπίδες στην επιφάνειά του. Τα ευρισκόμενα σε κατάσταση αποσύνθεσης ράκη αλέθονταν περνώντας ανάμεσα στις λεπίδες του περιστρεφόμενου κυλίνδρου και τα μαχαίρια της βάσης και μετατρεπόταν σε πολτό.

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την προβιομηχανική περίοδο, δηλαδή στα μέσα του 15ου αιώνα και πριν την καινοτομία του "Ολλανδού", η διαδικασία παραγωγής του χαρτιού ήταν διαφορετική. Η πρώτη ύλη, δηλαδή τα ράκη, συνήθως και κατά προτίμηση γίνονταν από λινά υφάσματα, καθαρίζονταν και βρεγμένα στοιβάζονταν για 4-5 μέρες ώστε να αρχίσει μια διαδικασία αποσύνθεσης. Στη συνέχεια τεμαχίζονταν και τοποθετούνταν σε μια σειρά ξύλινων "γουδιών" για να πολτοποιηθούν από ξύλινες σφύρες οι οποίες ανεβοκατέβαιναν με έναν υδροκινούμενο μηχανισμό και τα χτυπούσαν αδιάκοπα. Η πολτοποίηση αυτή χωριζόταν σε δύο ή τρεις φάσεις με ενδιάμεσα διαλείμματα, ώστε να προχωρεί η αποσύνθεση.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Robert Bringhurst, Στοιχεία της Τυπογραφικής Τέχνης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Frederic Barbier, Ιστορία του Βιβλίου, Μεταίχμιο.