Νεότερη εποχή

Ο ιστορικός όρος Νεώτερη Εποχή ή Νεώτεροι Χρόνοι αναφέρεται στην ιστορία της ανθρωπότητας μετά την Πτώση της Κωνσταντινούπολης ή την Ανακάλυψη της Αμερικής μέχρι σήμερα. Οι άλλες δύο μεγάλες χρονικές περίοδοι είναι η Αρχαιότητα και ο Μεσαίωνας.

Ενδιαφέρουσες περίοδοι:

Αναγέννηση

Κατάκτηση της Αμερικής

Μεταρυθμιστικό Κίνημα 1517-1555

Παρισινή Κομμούνα

Γάλλο-Πρωσικός Πόλεμος 1870-1871 [[Ιστορία Παγκόσμια και (ιδιαίτερα) Ελληνική κατά τον 20ό αιώνα]

                           Εισαγωγή

Α΄ Κληρονομιά γενική (της Ανθρωπότητας) από το 19ο αιώνα προς τον 20ό.

Επειδή ο χρόνος έχει νόημα συμβατικό στη χρονολόγηση – περιοδολόγηση της ιστορικής ζωής, διευκρινίζουμε ότι ο όρος 20ός αιώνας δεν μπορεί να είναι ακριβολογικός και δεν υποδηλώνει ότι αρχίζουμε με αφήγηση γεγονότων που έλαβαν χώρα το 1901. Είναι πολύ πιθανό, έως βέβαιο, ότι γι’ αυτά που εκδηλώθηκαν το 1901 ή το 1912 ή το 1914 θα αναζητήσουμε τα αίτιά τους και θα τα βρούμε σε προγενέστερους καιρούς. Με αυτό τα νόημα επιχειρούμε, ως Προοίμιο για την κατανόηση των ιστορικών εξελίξεων του 20ού αιώνα, να καταγράψουμε τις δυνάμεις ή εξελίξεις ή εκκρεμότητες, που είχαν διαμορφωθεί προγενέστερα και λειτούργησαν ως αίτια για τα ιστορικά δρώμενα τα οποία εκδηλώθηκαν κατά τον 20ό αι., τόσο στην Παγκόσμια Ιστορία όσο και στην Ελληνική (η οποία βέβαια ως προς την ιδιορρυθμία της μόνο κατανοείται ως Ελληνική, εντάσσεται όμως και ερμηνεύεται και αυτή στα πλαίσια της Παγκόσμιας). Κληρονομιές που ανάγονται στην εξέλιξη της Παγκόσμιας Ιστορίας. Η Βιομηχανική Επανάσταση ήταν σε εξέλιξη και είχε συνέπειες ορατές, που αποτελούσαν δύναμη εκρηκτική για το μέλλον της Ανθρωπότητας κατά τον 20 αιώνα: Η μηχανή, στην υπηρεσία των βιομηχανικών δυνάμεων, παράγει αγαθά πολλά για χρήση στο εσωτερικό της βιομηχανικής χώρας και για εξαγωγή, απαιτεί πρώτες ύλες, συγκεντρώνει βιομηχανικούς εργάτες σε τρώγλες (slums) γύρω από τα εργοστάσια και ανατρέπει άρδην την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή. Επιπλέον, η Επιστήμη και η Τεχνολογία εντάσσονται μοιραία στην οικονομική πολιτική των βιομηχανικών χωρών, οι οποίες αναζητούν με βουλιμία αποικίες (για πρώτες ύλες) και χώρες υπανάπτυκτες ως αγορές για προώθηση βιομηχανικών προϊόντων. Για να μπορούν να υπάρχουν οι βιομηχανικές χώρες, υπηρετούν την Αποικιοκρατία και επιδιώκουν οικονομική διείσδυση σε χώρες μη βιομηχανικές (π.χ. η Γερμανία προς την τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία, κατασκευάζοντας με όρους αποικιοκρατικούς τη σιδηροδρομική γραμμή από την Προύσα ως τη Βαγδάτη, συμβολικά γνωστή ως γραμμή Β(ερολίνου) – Β(αγδάτης)). Κορύφωση της βουλιμίας εκδηλώνεται με την οσμή ορυκτού πλούτου γενικά, πετρελαίου ειδικά, γιατί αυτό είναι το οξυγόνο της μηχανής, η οποία είναι πνεύμονας ζωής για τη βιομηχανική κοινωνία. Το ότι η Γαλλία ζει με το όνειρο της ρεβάνς (=εκδίκησης) κατά της Γερμανίας, το ότι η Γερμανία νιώθει εγκλωβισμένη στον ευρωπαϊκό χώρο και ως προς τις αποικίες αδικημένη και εκ των πραγμάτων «υποχρεωμένη» να κατασκευάζει σε ξένα εδάφη σιδηροδρομική γραμμή για να φτάσει προς τον Περσικό Κόλπο, το ότι η Βρετανία εποπτεύει κυριαρχικά τις θάλασσες και αποκλείει σε άλλους το δικαίωμα να αποκτήσουν ισχυρό στόλο, το ότι η Ιαπωνία εποφθαλμιά ηπειρωτικά εδάφη στην Άπω Ανατολή και θεωρεί απειλή την άφιξη των Ρώσων στο Βλαδιβοστόκ, το ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες νιώθουν την ανάγκη να εγκαταλείψουν τον Απομονωτισμό (Δόγμα Μονρόε) και να επωμιστούν «αποστολή» για τη σωτηρία του κόσμου , το ότι η αφρικανική ήπειρος όλη και η Κίνα και η Ινδοκίνα κατακλύζονται από στρατούς και «ιεραποστόλους» των αποικιοκρατών, όλα αυτά τα συμπτώματα είναι παράγωγα των πρώτων, που τα καταγράψαμε στην πρώτη παράγραφο, (δηλ. αναζήτηση πρώτων υλών για τη βιομηχανία και νέων αγορών) και θα λειτουργήσουν επικουρικά, ως τοπικά, περιφερειακά, ίσως και εθνικά κίνητρα ή προφάσεις ή αφορμές στην υπηρεσία των βασικών, των πρωταρχικών αιτίων . Οι βιομηχανικές χώρες, που φλέγονται από βουλιμία για οικονομική διείσδυση και αποικιοκρατικό ζήλο, «λογικό» είναι να οπλίζονται να «διαδώσουν τον πολιτισμό» τους με κανόνια και συγκροτούν κατά περίπτωση «συμμαχίες», για να μοιραστούν με άλλους τα βάρη του «εκπολιτισμού» και τα κέρδη της λεηλασίας. «Λογικό» είναι, επίσης, να οργανώνουν επίδειξη των εξοπλισμών τους (ξηράς και θάλασσας τότε) και των διπλωματικών υπηρεσιών τους και των εθνικών αρετών τους, ώστε να ενθουσιάζουν τους υπηκόους τους και να εκφοβίζουν τους πιθανούς ή δηλωμένους και ορατούς αντιπάλους τους. Με τέτοια εφόδια και τέτοιες προετοιμασίες έμπαιναν στον 20ό αιώνα οι βιομηχανικές χώρες, που είχαν την πρωτοβουλία κινήσεων, ενώ άλλες μικρότερες αντιμετώπιζαν μικρότερης εμβέλειας τοπικές διαφορές. Και οι κάτοικοι όλου του πλανήτη ζούσαν με το αιώνιο πρόβλημα της επιβίωσης ή του περιστασιακού αγώνα για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στο εσωτερικό της πατρίδας τους ή της χώρας που τους φιλοξενούσε ως μετανάστες. Για πολλούς λαούς – κυρίως της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής – υπήρχε και ένα κοινό κοινωνικό- ιδεολογικό ζήτημα: αν μπορούσαν οι εργαζόμενοι όλων των χωρών να αποτελέσουν ενιαία δύναμη – πέρα από σύνορα κρατών / διαφορές εθνών - κοινό μέτωπο έναντι των οιωνδήποτε εκμεταλλευτών της εργασίας: βιομηχάνων, εμπόρων, γαιοκτημόνων, εφοπλιστών. Με ιδεολογικά εφόδια παρμένα από τα βιβλία των K.Marx – Fr. Engels και οργανωτική πρωτοβουλία ποικίλων κατά χώρες ηγετών το εργατικό προλεταριάτο πάλευε και ταλαντευόταν ανάμεσα στην ιδεολογία του διεθνισμού και την εθνική ιδεολογία του χώρου καταγωγής.

Ενδεικτική βιβλιογραφία γενική

1. Η Μεγάλη Ιστορία του 20ού Αιώνα από ομάδα ιστορικών, πολιτικών επιστημόνων και άλλων ειδικών με την επιστημονική επιμέλεια του Γιώργου Αναστασιάδη, καθηγητή του Α.Π.Θ. (εκδ. της εφημερίδας «Τα Νέα», 2002-2003, σε 11 τόμους, περίπου 2.800 σελίδες). 2. Β. Σκουλάτου – Ν. Δημακόπουλου – Σ. Κόνδη, Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία τ. 3ος, για την γ΄ τάξη Λυκείου, έκδοση ΟΕΔΒ (1983-2002), ως τις αρχές τις δεκαετίας του 1980. 3. Eric Hobsbawm, Η Εποχή των Άκρων: Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991 (μετ. Βασίλης Καπετανγιάννης, εκδ. «Θεμέλιο», 1997). 4. Denis Richards, Ιστορία της Σύγχρονης Ευρώπης (1789-2000), μετ. Φ. Κ. Βώρος, εκδ. «Παπαδήμας», 2001. 5. E. Burns, Ευρωπαϊκή Ιστορία: Εισαγωγή στον Πολιτισμό της Νεότερης Ευρώπης, τ. 2ος (20ός αι.), μετ. Τάσος Δαρβέρης, εκδ. «Παρατηρητής», Θεσσαλονίκη 1988. 6. F. G. Dreyfus – R. Marx – Raymond Poidevin, Η Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα (δεκαετία 1970), μετ. Τάκης Θεοδωρόπουλος, Πέτρος Παπαδόπουλος, εκδ. «Παπαζήση», 1985. 7. Martin Roberts, A Portrait of Europe 1900-1973: The New Barbarism (Oxford University Press, 1975). 8. Kerry Davidson, Twentieth - century Civilization, The A. Barnes &Noble Outline series,1976. 9. William R. Keylor, The Twentieth- Century World: an International History, Oxford University Press, 2001. 10. Richard Vinen, A History in Fragments: (published by Little, Brown and Company in Britain, 2000A.D.) 11. Mark Mazower, Dark Continent: Europe’s Twentieth Century (Penguin Books). 12. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Εισαγωγή στην Ιστορία του Mεταπολεμικού Κόσμου, εκδόσεις «Πατάκη», 2001. 13. V.G.Kiernan, European Empires from Conquest to Collapse, 1815-1960 , Fontana paperbacks. 14. Dick Geary, Το Ευρωπαϊκό Εργατικό Κίνημα, 1848-1939, (Μετάφραση – επιμέλεια: Τάσος Δαρβέρης), εκδ. «Παρατηρητής», Θεσσαλονίκη, 1988. 15. Ιωάννη Καταπόδη, Τέσσερις αιώνες διπλωματικής δραστηριότητας στον Ευρωπαϊκό χώρο (1648-1959)

  Β΄.  Κληρονομιά ειδική (των Ελλήνων)  από το 19ο προς τον 20ό αιώνα. 

Τα συμπτώματα που καταγράψαμε ως κληρονομιά για τους άλλους λαούς διαπιστώνονται και στην περίπτωση της ελληνικής κοινωνίας, με τις ιδιαιτερότητες που επιχειρούμε να καταχωρίσουμε εδώ. Συγκεκριμένα: .α΄ Η Ελληνική κοινωνία εκείνης της περιόδου (ενδεικτικά σημειώνω από 1860-1910) περνούσε αργά από τη φάση της γεωργικής οικονομίας προς την πρώτη εκβιομηχάνιση και την αστική οικονομία με συχνά δάνεια από το εξωτερικό (συνήθως με όρους επαχθείς), με εισαγωγή κεφαλαίων από Έλληνες του Εξωτερικού (περίπτωση Ανδρέα Συγγρού λ.χ.), με κάποια βήματα πραγματοποίησης δημόσιων έργων (π.χ. σιδηροδρομικού δικτύου), με μια οδυνηρή για τη χώρα χρεοκοπία (1892), με αναγκαστική ύστερα αποδοχή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (Δ.Ο.Ε. 1898), ενώ : .β΄. Παράλληλα ζούσε ο Ελληνισμός έντονα την προώθηση ή ανάσχεση ή νόθευση της τότε εθνικής ιδεολογίας του, της Μεγάλης Ιδέας, η οποία εκφραζόταν ως Αλυτρωτισμός (επιθυμία ή προσπάθεια λύτρωσης αδελφών που ζούσαν υπό ξενικό ζυγό). Τα βήματα που είχαν συντελεστεί κατά το τελευταίο τρίτο του 19ου αιώνα περιείχαν τόσα στοιχεία αρνητικά, που προβλημάτιζαν πολύ και τους πρωταγωνιστές των θετικών κινήσεων. Αυτά ήταν: (1) Ήταν Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα αυτό που έγινε το 1864 ή ήταν μετακίνηση της βρετανικής Προστασίας από την Επτάνησο στην Ελλάδα διαμέσου βασιλιά, που υπηρετούσε τη βρετανική πολιτική ; (2) Πόσο ήταν η προσάρτηση της Θεσσαλίας – Άρτας (το 1878-81) στην Ελλάδα απελευθέρωση των καλλιεργητών του κάμπου ή επιδείνωση της οικονομικής τους εξάρτησης, ώστε να γεμίζουν στον Αλμυρό τα καράβια με φυγάδες, μετανάστες για την Αμερική (αφού ένιωθαν δούλοι στον τόπο τους); (3) Έπειτα ο «ατυχής»πόλεμος του 1897 αποκάλυπτε κοινωνία με ιδεολογία και οργάνωση ή αστραφτερά γαλόνια σε ώμους ανίκανους να βαστάξουν άλλο από κολακείες και ντροπή; (Ο «ιδιοφυής» στρατηλάτης Κωνσταντίνος, διάδοχος του θρόνου, και το Επιτελείο του τι εκπροσωπούσαν); (4) Επιπλέον, έμενε σε εκκρεμότητα και δεινή αβεβαιότητα το γνωστό Μακεδονικό Ζήτημα. Όταν έληγε ο 19ος αιώνας, η Οθωμανική Αυτοκρατορία κρατούσε ακόμη υπό ζυγό μια τεράστια έκταση της Βαλκανικής, που εκτεινόταν από την Κωνσταντινούπολη ως τη νότια Αδριατική και το βόρειο Ιόνιο και περιλάμβανε: τη Θράκη τη Μακεδονία, την Ήπειρο (πλην Άρτας), την Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο. Εδαφικές βλέψεις, για απελευθέρωση αλύτρωτων αδερφών, που ζούσαν μέσα σ’ αυτή τη ζώνη, είχαν όλα τα βαλκανικά κράτη που γειτνίαζαν προς αυτήν: η Ελλάδα από το νότο, η Βουλγαρία και η Σερβία από βορρά, το Μαυροβούνιο από δυτικά. (Η Αλβανία δεν είχε ακόμη ανεξάρτητου Κράτους υπόσταση). Και οι βλέψεις τους διασταυρώνονταν με αδιευκρίνιστα όρια ειδικά γύρω από τη Μακεδονία, όπου ζούσαν πληθυσμοί δίγλωσσοι λόγω μακραίωνης συμβίωσης μέσα στα όρια της Οθωμανικής Επικράτειας. Ιδιαίτερα συγκρούονταν οι βλέψεις Ελλήνων – Βουλγάρων, σχεδόν για όλο το Μακεδονικό χώρο, ιδιαίτερα μετά την εκ μέρους των Βουλγάρων προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας (1885). Η σύγκρουση επιδιώξεων, γνωστή ως Μακεδονικός Αγώνας, επρόκειτο να επιδεινωθεί στις αρχές του 20ού αιώνα (1904-1908).

.γ΄. Κληρονομούσε ακόμη η ελληνική κοινωνία από το 19ο αιώνα μερικά πολιτισμικά προβλήματα όχι άλυτα, αλλά σε κατάσταση σύγχυσης: Ποια γλωσσική μορφή ταιριάζει στους Έλληνες: η μοναδική και θαυμαστή γλώσσα των αρχαίων προγόνων, που είναι τυπολογικά νεκρή και ακινητοποιεί το μαθησιακό ζήλο των παιδιών στο σχολείο ή η δημώδης γλώσσα των Νέων Ελλήνων, που μπορεί να είναι όργανο σκέψης και έκφρασης ζωντανών ανθρώπων του καιρού μας; Το Κίνημα του Δημοτικισμού, γνήσιο και ρωμαλέο, κάποτε και με ακρότητες («Ψυχαρισμός»), συναντούσε το πείσμα των «αρχαιολατρών» και του «λογιωτατισμού» . Και, όπως είναι ευνόητο, η εκκρεμότητα ή η σύγχυση αυτή επηρέαζε πολύ αρνητικά την εκπαιδευτική πολιτική και την παιδαγωγική διαδικασία στο σχολείο και γενικότερα στην πολιτισμική ζωή.

Ενδεικτική βιβλιογραφία γενική για την Ελληνική Ιστορία κατά τον 20ό αιώνα. 1. (της) Εκδοτικής Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ. ΙΓ, ΙΔ΄, ΙΕ΄, ΙΣΤ΄ (έργο συλλογικό με πολλές αρετές και ένα ορατό μειονέκτημα: δεν προσφέρουν οι συνεργάτες της συγγραφής ειδική τεκμηρίωση με υποσελίδιες σημειώσεις). 2. Ν. Σβορώνου, Ανάλεκτα Νεοελληνικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας. 3. Γεωργίου Ρούσου, Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας (1828-1974), οι τόμοι 5,6,7 αναφέρονται στον 20ό αιώνα. 4. Τάσου Βουρνά, Ιστορία της Νεότερης και Σύγχρονης Ελλάδας (ο α΄ τόμος καλύπτει την περίοδο ως το 1909, οι επόμενοι 6 την περίοδο ως το 1974). 5. Σπύρου Μαρκεζίνη, Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος (1828-1924), τόμοι 4. (Για την παρούσα αφήγηση χρήσιμοι είναι οι τόμοι 2,3,4). Του ίδιου, Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος (1936-1975), τόμοι 3. 6. Γιώργου Αναστασιάδη, Ελληνική Πολιτική και Συνταγματική Ιστορία (σε 2 τόμους: ως το 1940 και 1940-86), εκδ. «Σάκκουλα». Του ίδιου: Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος (1974-1992), εκδ. «Μαλλιάρης». 7. Γιάννη Κορδάτου, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, (ή Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας). Για την παρούσα αφήγηση μας ενδιαφέρουν οι δυο τελευταίοι τόμοι (1864-1900, 1900-1925). 8. Πάυλου Πετρίδη, Σύγχρονη Ελληνική Πολιτική ιστορία, τ. Α΄, Β΄, Γ΄, εκδ. «Γκοβόστη».

Προοιμιακή καταγραφή ενοτήτων της Παγκόσμιας και ιδιαίτερα της Ελληνικής Ιστορίας κατά τον 20ό αιώνα.

(Ο όρος προοιμιακή καταγραφή υποδηλώνει και ενδεχόμενες τροποποιήσεις / αναλύσεις στα υποκεφάλαια των 10 κύριων ενοτήτων που ακολουθούν) 1. Κορύφωση του Αγώνα για Αποικίες και οικονομική διείσδυση των Βιομηχανικών Δυνάμεων σε μη βιομηχανικές περιοχές. Συγκρότηση Συμμαχιών (ως το 1914). 2. Η Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα: Από το 1900 ως την Αναθεώρηση του Συντάγματος (1911). Γλωσσικό, αγροτικό, πολιτειακό ζήτημα. Είσοδος του Βενιζέλου στην πολιτική ζωή της χώρας. Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-13). 3. Α΄ Μεγάλος Πόλεμος (1914-18) και Οι Συνθήκες «Ειρήνης» (1919-20) Ρωσική Επανάσταση (1917-21). Επέμβαση στη Ρωσία (αποτυχία). 4. Εμπλοκή της χώρας μας στον Α΄ Μεγάλο Πόλεμο: Δίλημμα – Διχασμός. Δυο Κυβερνήσεις. Συμμετοχή με την Entente 1917-18. Συνθήκη των Σεβρών(1920). Εκλογές. Μικρασιατική Περιπέτεια (1919-22) και Συνθήκη της Λοζάννης. 5. Μεσοπόλεμος (1919-39): Κριτική των Συνθηκών «Ειρήνης» Οικονομικά – Κοινωνικά – Πολιτικά ζητήματα Οικονομική Κρίση (1929-33). Ιαπωνία – Κίνα – Ινδία κατά το Μεσοπόλεμο. Πορεία προς Δικτατορίες. Νέος Πόλεμος κυοφορείται. Πορεία προς τον Β΄ Μεγάλο Πόλεμο (1939-45) Αβέβαια βήματα της Κ.τ.Ε. Πορεία του Σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.

6. Η Ελλάδα κατά το Μεσοπόλεμο (1922-1940) Ιωνία: Συνθήκη Λοζάννης. Αλησμόνητες πατρίδες. Επανάσταση 1922. Δίκη των 6. Προσφυγικό. Πολιτειακό. Κοινωνικά – Πολιτικά Προβλήματα. Δίωξη του φρονήματος, Ιδιώνυμο. Πορεία της Αβασίλευτης Δημοκρατίας , 1924-35. Στρατιωτικό κίνημα 1935. «Το αποτακτικό» πρόβλημα και η ανακίνηση του Πολιτειακού. Πραξικόπημα Παλινόρθωσης (1935). Πορεία προς Δικτατορία. Η 4η Αυγούστου: πορεία του καθεστώτος ως τον πόλεμο (1936-40). 7. Ο Β΄ Μεγάλος Πόλεμος (1939-45): Εξόρμηση των χωρών του Άξονα (στην Ευρώπη και στον Ειρηνικό). Αλυσιδωτή εμπλοκή και άλλων χωρών στον πόλεμο. Κινήματα Εθνικής Αντίστασης. Νέα όπλα και τερματισμός του Πολέμου. Διασκέψεις των νικητών για τις Ζώνες επιρροής. Ψυχρός Πόλεμος και Αντιπαράθεση Ιδεολογιών.

8. Εμπλοκή της χώρας μας στον Πόλεμο: Ιταλική εισβολή διαμέσου αλβανικού εδάφους (1940). Γερμανοβουλγαρική εισβολή (1941, Απρίλιος). Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων. Η ώρα της Απελευθέρωσης εισαγωγή σε Εμφύλιο. Ο Εμφύλιος. Αμερικανική διείσδυση στην Ελλάδα. 9. Μεταπολεμικός κόσμος αντιπαράθεσης ιδεολογιών και συμφερόντων. Ψυχρός Πόλεμος.

    Ο Τρίτος Κόσμος.

Εντάσεις και υφέσεις του ψυχρού Πολέμου και θερμά επεισόδια.

         Στρατιωτικά Σύμφωνα (Μπλοκ) ΝΑΤΟ – Βαρσοβίας.
         Και διαστημικά ταξίδια στην υπηρεσία της ψυχροπολεμικής  
         Αντιπαράθεσης .

Πορεία της Ευρώπης προς Ενοποίηση: Οικονομική (ΕΟΚ)-

         Πολιτική (Maastricht – Amsterdam ως Ε.Ε)

Εσωτερικές Κρίσεις στα δυο στρατόπεδα.

         Συνεχείς  κρίσεις στη Μέση Ανατολή.

Κρίση των ιδεολογιών. Αυτοκατάρευση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού. Μονοκρατορία της Φιλελεύθερης Δημοκρατίας και Αλαζονεία της

         Δύναμης.

Μεταπολεμικά Προβλήματα της Ελληνικής Κοινωνίας «Αναμορφωτήριο» Μακρονήσου.

         Ανασυγκρότηση της χώρας.
         Κυπριακό Ζήτημα.
         Πορεία προς Ν.Α.Τ.Ο., ΕΟΚ. Ε.Ε. 
         Προσπάθεια Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης (1964-65).

Παρένθεση «Σωτηρίας» και Κυπριακή «Τραγωδία» (1967-74). Μεταπολίτευση Νέα προσπάθεια εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης (1976-79) Είσοδος στην Ε.Ο.Κ. (1981). Αλλαγή στο Πολιτικό Σκηνικό (1981- ): από την «εθνικοφροσύνη» (1945-74) και τη μετριοπαθή πορεία (1974-81) προς το «σοσιαλισμό» (αλλαγή – παραλλαγή). Νέα Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση χωρίς αξιολόγηση (1982-97) και Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση «Ανοιχτών Οριζόντων» και «Βελτίωσης», πορεία σύγχυσης (1997-2003). Πορεία στην ΟΝΕ – Νέα νομισματική μονάδα (Ευρώ). Κρίσιμη περίοδος κοινωνικών διαφοροποιήσεων και υπογεννητικότητας. Το πρόβλημα της μετανάστευσης (εισόδου μεταναστών). Εκποίηση της κρατικής περιουσίας για επιβίωση του Κράτους στο όνομα της Φιλελεύθερης Οικονομίας. 10. Κρίση Πολιτισμού ή επιστροφή στην Βαρβαρότητα; Το νόημα του Πολιτισμού και του Ανθρωπισμού. Τα συμπτώματα Αλαζονείας της Δύναμης και Τρομοκρατίας των ισχυρών. Η Τεχνολογία στην υπηρεσία του Ανθρωπισμού ή της Βαρβαρότητας;

Παγκόσμιοι Πόλεμοι στον 20ο αιώνα