Σφαιρική αστρονομία

Η Σφαιρική Αστρονομία είναι ο κλάδος της αστρονομίας που χρησιμοποιείται για την εύρεση της θέσεως των ουράνιων σωμάτων στην Ουράνια σφαίρα σε ορισμένη ημερομηνία, χρόνο, και γεωγραφικό σημείο πάνω στη Γη. Πρόκειται για ένα από τους αρχαιότερους κλάδους της Αστρονομίας. Βασίζεται πάνω στις μαθηματικές μεθόδους της σφαιρικής γεωμετρίας και της σφαιρικής τριγωνομετρίας, καθώς και στις μετρήσεις της αστρομετρίας.

Οι ρίζες της Σφαιρικής Αστρονομίας χρονολογούνται από την αρχαιότητα, καθώς παρατηρήσεις ουράνιων σωμάτων ήταν σημαντικές για θρησκευτικούς και αστρολογικούς σκοπούς, καθώς και για τη μέτρηση του χρόνου. Επίσης, οι μέθοδοί της χρησιμοποιούνται στην αστρονομική ναυτιλία.

Τα βασικά στοιχεία της Σφαιρικής Αστρονομίας είναι τα συστήματα συντεταγμένων και ο χρόνος. Η μεταφορά από το σύστημα των ουράνιων συντεταγμένων σε εκείνο των οριζόντιων για ορισμένο χρόνο και γεωγραφικών συντεταγμένων είναι η σημαντικότερη μετατροπή. Η απόσταση εξάλλου μεταξύ δύο ουράνιων σωμάτων πάνω στην Ουράνια Σφαίρα, που μπορεί να μεταβάλλεται γρήγορα με την πάροδο του χρόνου, όπως π.χ. στην περίπτωση ενός κομήτη, είναι ένας άλλος υπολογισμός, που επιτυγχάνεται με τη χρήση της Σφαιρικής Τριγωνομετρίας.

Οι ακριβείς ουράνιες συντεταγμένες σωμάτων όπως των αστέρων, πλανητών και οι γαλαξιών δίνονται από καταλόγους, πάντα για συγκεκριμένο έτος. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα της μετάπτωσης και της κλόνισης του γήινου άξονα, οι συντεταγμένες αυτές μεταβάλλονται αργά με την πάροδο των ετών. Η Σφαιρική Αστρονομία χρησιμεύει στην κατάρτιση νέων, αναθεωρημένων καταλόγων. Τα όρια των αστερισμών καθορίζονται επίσης από τη Σφαιρική Αστρονομία.

Αντιστοίχως, η θέση του Ηλίου, της Σελήνης, των πλανητών και άλλων σωμάτων του Ηλιακού Συστήματος δίνεται από τις λεγόμενες αστρονομικές εφημερίδες. Στην Σφαιρική Αστρονομία βασίζεται και η λειτουργία του πλανηταρίου. Τα σύγχρονα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών τύπου «πλανηταρίου» χρησιμοποιούν επίσης τους υπολογισμούς της Σφαιρικής Αστρονομίας.

Παρά τη μεγάλη χρησιμότητα της Σφαιρικής Αστρονομίας, είναι ένας κλάδος στον οποίο ελάχιστη επιστημονική έρευνα γίνεται πλέον, αφού όλα τα πρωταρχικά σχετικά με αυτή στοιχεία είναι πλέον γνωστά.