Μιθριδάτης Δ΄ του Πόντου

Μιθριδάτης Δ΄ Φιλοπάτωρ Φιλάδελφος
Ηγεμόνας του Βασιλείου του Πόντου
Περίοδος	β' τέταρτο 2ου αιώνα π.Χ.
Προκάτοχος	Φαρνάκης Α΄
Διάδοχος	Μιθριδάτης Ε΄
Οίκος	Δυναστεία των Μιθριδατιδών
Πατέρας	Μιθριδάτης Γ΄ (;)
Μητέρα	άγνωστη
δεδομένα ()

Ο Μιθριδάτης Δ', ο επονομαζόμενος Φιλοπάτωρ και Φιλάδελφος, (β' μισό 3ου αιώνα π.Χ. - α' μισό 2ου αιώνα π.Χ.) ήταν ηγεμόνας του Βασιλείου του Πόντου κατά την ελληνιστική περίοδο (170 π.Χ.–150 π.Χ.), μέλος της Δυναστείας των Μιθριδατιδών. Παραδοσιακά θεωρείται γιος και διάδοχος του βασιλιά Μιθριδάτη Γ', αν και οι πληροφορίες μας για την πρώιμη ποντική ιστορία είναι περιορισμένες με αποτέλεσμα η πατρότητά του να στηρίζεται σε υποθέσεις. Κατά τη διάρκεια της ολιγόχρονης βασιλείας του είναι γνωστό πως άσκησε φιλορωμαϊκή πολιτική, κληροδότημα της πολιτικής του αδελφού και προκατόχου του, Φαρνάκη Α'.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Φαρνάκης Α' άσκησε έντονη επεκτατική πολιτική σε βάρος των γειτονικών του κρατών, με κυριότερο αντίπαλο τους αδελφούς βασιλείς της Περγάμου, Ευμένη Β' και Άτταλο Β'. Κάτω από το βλέμμα της Ρώμης, τα βασίλεια αυτά ήρθαν σε σύγκρουση την περίοδο 183 – 179 π.Χ., στον οποίο ενεπλάκη και η Καππαδοκία. Το τέλος του πολέμου βρήκε τον Πόντο εξαντλημένο οικονομικά και στρατιωτικά, με αποτέλεσμα την υπογραφή συνθήκης ανάμεσα στους βασιλείς Ευμένη Β' της Περγάμου, Προυσία Β' της Βιθυνίας και Αριαράθη Δ' της Καππαδοκίας από τη μία πλευρά και το ποντικό κράτος από την άλλη. Στη συνθήκη ειρήνης αναφέρονται από κοινού τα ονόματα των Φαρνάκη Α' και Μιθριδάτη Δ', αφήνοντας υπόνοιες πως τα αδέλφια συμβασίλευαν εκείνη την εποχή ή έστω μοιράζονταν την επίβλεψη των πολεμικών επιχειρήσεων. Αυτή είναι και η πρώτη από τις αναφορές που διαθέτουμε αναφορικά με τον Μιθριδάτη Δ', η οποία απαντάται στο έργο του ιστορικού Πολύβιου. Το ίδιο απόσπασμα αναφέρεται στην πολεμική αποζημίωση που κατέβαλε ένας σατράπης της Αρμενίας, υπό το όνομα Μιθριδάτης, αν και παραμένει άγνωστο αν ταυτίζεται με τον υπό εξέταση αδελφό του Φαρνάκη.

Το τέλος του πολέμου βρήκε τον Πόντο εξασθενημένο οικονομικά, κατάσταση από την οποία κατάφερε ωστόσο να ανακάμψει. Έκτοτε ο Φαρνάκης δεν πραγματοποίησε περαιτέρω κατακτητικούς πολέμους, ωστόσο αύξησε την επιρροή του στην ευρύτερη περιοχή του Πόντου μέσω διπλωματικών ελιγμών. Ο Φαρνάκης απεβίωσε τελικά σε άγνωστη ημερομηνία, που με επιφύλαξη προσεγγίζει το 172 π.Χ. Στον θρόνο τον διαδέχτηκε ο αδελφός του, Μιθριδάτης Δ', ο οποίος παρέμεινε πιστός στη συνθήκη του 179 π.Χ., ασκώντας κατ’ επέκταση φιλορωμαϊκή πολιτική (η Πέργαμος ανήκε στους ένθερμους συμμάχους της Ρώμης).

Το 159 π.Χ., ο Άτταλος Β' διαθέχθηκε τον αδελφό του Ευμένη Β', έχοντας πρωταγωνιστήσει στις πολιτικές εξελίξεις του παρελθόντος ως στρατιωτικός και διπλωμάτης της Περγάμου. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ήρθε σε σύγκρουση (156 – 154 π.Χ.) με τον Προυσία Β' τον Κυνηγό, ηγεμόνα της Βιθυνίας. Ο Πολύβιος μας μεταφέρει την πληροφορία ότι ο Μιθριδάτης, τηρώντας τη συνθήκη του 179 π.Χ. με το περγαμινό βασίλειο, απέστειλε στον Άτταλο στρατιωτική βοήθεια. Η έκβαση του πολέμου υπήρξε ευνοϊκή για τους συμμάχους.

Δεν έχει καθοριστεί η ημερομηνία θανάτου του Μιθριδάτη, ούτε είναι γνωστές άλλες πληροφορίες αναφορικά με απογόνους του. Στον θρόνο τον διαδέχτηκε ο Μιθριδάτης Ε' ο Ευεργέτης, ο οποίος πιθανολογείται πως υπήρξε ανηψιός του, ως γιος του Φαρνάκη Α'.

Χρονολόγιο

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός
	Γέννηση του Μιθριδάτη Δ', μελλοντικού Βασιλιά του Πόντου.
183 π.Χ.	Προσάρτηση της ελληνικής πόλης, Σινώπης, στο Βασίλειο του Πόντου. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Φαρνάκη Α' στον θρόνο η πόλη εξελίχθηκε σε πρωτεύουσα του κράτους, όπου και μεταφέρθηκε και η βασιλική κατοικία.
	Άσκηση από τον βασιλιά Φαρνάκη Α' έντονης επεκτατικής πολιτικής σε βάρος της Περγάμου, της Βιθυνίας και της Καππαδοκίας. Ξέσπασμα πολέμου ανάμεσα σε αυτές και τον Πόντο. Στα γεγονότα συμμετέχει ενεργά κι ο Μιθριδάτης.
179 π.Χ.	Υπογραφή συνθήκης του Φαρνάκη με τους αντιπάλους του για λήξη των εχθροπραξιών. Οι όροι βαραίνουν τον Πόντο ο οποίος οδηγείται σε δυσχερή οικονομική κατάσταση.
	Ανάκαμψη του Πόντου ο οποίος ασκεί επεκτατική πολιτική πλέον δια μέσου της διπλωματικής οδού.
	Σε προχωρημένη ηλικία ο Φαρνάκης συμβασιλεύει με τα αδέλφια του.
	Θάνατος του Φαρνάκη Α'. Στον θρόνο ανεβαίνει ο Μιθριδάτης Δ', αδελφός του αποθανόντος βασιλιά.
156 π.Χ.	Ξεσπά πόλεμος ανάμεσα στα ελληνιστικά κράτη της Βιθυνίας και της Περγάμου. Ο Μιθριδάτης συσστρατεύεται στο πλευρό του Αττάλου Β' της Περγάμου.
154 π.Χ.	Τέλος των εχθροπραξιών.
	Θάνατος του Μιθριδάτη Δ' σε άγνωστη ημερομηνία. Τον διαδέχεται ο ανηψιός του, Μιθριδάτης Ε' ο Ευεργέτης.

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Μιθριδατιδών
• Πόντος
• Ελληνιστική περίοδος

Βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές (Έλληνες και Ρωμαίοι)

• Πολύβιος, «Ιστορίες», Αγγλικά

Δευτερογενείς πηγές

• Bosworth A.B., Wheatley P.V., «The Origins of the Pontic House», JHS, 188, 1998, 155-164
• McGing B.C., «The Kings of Pontus. Some Problems of Identity and Date», RhMus, 129, 1986, 248-259
• Meyer Ε., «Geschichte des Königreichs Pontos», Chicago 1968
• Molev E.A., «On the Origin of the Mithridates Dynasty in Pontus», VDI, 1983, 131-139
• Panitschek P., «Zu den genealogischen Konstruktionen der Dynastien von Pontos und Kappadokien», RSA, 17-18, 1987, 73-95

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Βέρα Στεφανίδου (2002). ««Δυναστεία των Μιθριδατιδών»». Encyclopedia of the Hellenic World, Asia Minor. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2009. 
• Βέρα Στεφανίδου (2001). ««Φαρνάκης Α'»». Encyclopedia of the Hellenic World, Asia Minor. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2009.