Snoezelen
Το Snoezelen ή ελεγχόμενο πολυαισθητηριακό περιβάλλον (αγγλιστί controlled multisensory environment, MSE) είναι μια θεραπεία για άτομα με αυτισμό και άλλες αναπτυξιακές αναπηρίες, άνοια ή εγκεφαλική βλάβη. Συνίσταται στην τοποθέτηση του ατόμου σε ένα καταπραϋντικό περιβάλλον με ερεθίσματα, που ονομάζεται «δωμάτιο Snoezelen». Αυτά τα δωμάτια είναι ειδικά σχεδιασμένα για να προσφέρουν ερεθίσματα σε διάφορες αισθήσεις, χρησιμοποιώντας εφέ φωτισμού, χρώμα, ήχους, μουσική, αρώματα κ.λπ.. Ο συνδυασμός διαφορετικών υλικών σε έναν τοίχο μπορεί να εξερευνηθεί χρησιμοποιώντας την απτική αίσθηση και το δάπεδο μπορεί να προσαρμοστεί για να τονώσει την αίσθηση της ισορροπίας. Το άτομο συνοδεύεται συνήθως από βοηθό ή θεραπευτή.
Αναπτυγμένα στην Ολλανδία τη δεκαετία του 1970, τα δωμάτια Snoezelen (snoezelroom) έχουν καθιερωθεί σε ιδρύματα σε όλο τον κόσμο και είναι ευρέως διαδεδομένα ιδιαίτερα στη Γερμανία, όπου υπάρχουν περισσότερα από 1.200.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το Snoezelen είναι αποτελεσματικό για τη θεραπεία της άνοιας. [1]
Όρος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο όρος "Snoezelen" (προφέρεται [ˈsnuzələ(n)] ) είναι ένας νεολογισμός ο οποίος σχηματίζεται από ένα μείγμα των ολλανδικών λέξεων "snuffelen" ('χουχουλιάζω, μυρίζω') και "doezelen" ('γλαρώνω, λαγοκοιμάμαι'). [2]
Προσέγγιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ιδανικά, το Snoezelen είναι μια μη κατευθυντική θεραπεία, που ελέγχεται από τον εξυπηρετούμενο και όχι από τον θεραπευτή. Μπορεί να προγραμματιστεί για να παρέχει μια πολυαισθητηριακή εμπειρία ή μία μοναδική αισθητηριακή εστίαση, απλώς προσαρμόζοντας τον φωτισμό, την ατμόσφαιρα, τους ήχους και τις υφές στις συγκεκριμένες ανάγκες του ατόμου τη στιγμή της χρήσης. Δεν υπάρχει επίσημη εστίαση στο θεραπευτικό αποτέλεσμα—η εστίαση είναι να βοηθηθούν οι χρήστες να αποκομίσουν τη μέγιστη ευχαρίστηση από τη δραστηριότητα στην οποία εμπλέκονται αυτοί και ο διευκολυντής. Ένα πλεονέκτημα της θεραπείας Snoezelen είναι ότι δεν βασίζεται στη λεκτική επικοινωνία και μπορεί να είναι ευεργετική για άτομα με αυτισμό χαμηλής λειτουργικότητας, καθώς μπορεί να παρέχει ερεθίσματα σε όσους διαφορετικά θα ήταν σχεδόν αδύνατο να προσεγγιστούν.
Η θεραπεία Snoezelen σχετίζεται με την αλληλεξάρτηση τόσο του χώρου (το φυσικό περιβάλλον) όσο και της «πελατο-κεντρικής» προσέγγισης του ασκούμενου (το ανθρώπινο περιβάλλον). Το ειδικά σχεδιασμένο αισθητηριακό φυσικό περιβάλλον μαζί με τη συμβολή του «επαγγελματία που παρέχει τη δυνατότητα» προκαλεί αλλαγές στη διέγερση επηρεάζοντας τη διαδικασία χαλάρωσης, μειώνοντας το άγχος/πόνο (τόσο σωματικό όσο και συναισθηματικό). [3] Στοχεύει στη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων ενός ατόμου να επικεντρωθεί στην ελεύθερη βούλησή του και να εμπλακεί σε ένα κινητήριο ερέθισμα (αντικείμενο, δραστηριότητα ή άτομο) και ως εκ τούτου να βελτιώσει την επικοινωνία και τη λειτουργία.
Οι καθοριστικές αρχές του ελεγχόμενου πολυαισθητηριακού περιβάλλοντος (MSE) βοηθούν τον επαγγελματία να εστιάσει την προσοχή στα βασικά στοιχεία αυτής της προσέγγισης. Αυτές οι αρχές είναι οι εξής:
- Η εμπειρία λαμβάνει χώρα σε ένα συγκεκριμένο φυσικό περιβάλλον.
- Η στάση των επαγγελματιών είναι «πελατο-κεντρική».
- Τα ερεθίσματα πρέπει να ελέγχονται σύμφωνα με τις ανάγκες του "πελάτη".
- Το ελεγχόμενο πολυαισθητηριακό περιβάλλον (MSE) είναι ένα μέσο επικοινωνίας.
- Το αισθητηριακό περιβάλλον δεν είναι ούτε θετικό ούτε αρνητικό.
- Ο ασκών την παρέμβαση βασίζεται στην άποψη του "πελάτη". (Shapiro, 2010)
Έρευνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η έρευνα σχετικά με τα οφέλη της θεραπείας Snoezelen είναι σπάνια, με ποικίλα σχέδια μελέτης.[1][4]
Μια μικρή ερευνητική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες συνέκρινε τη συμπεριφορά εννέα ενηλίκων πελατών με αυτισμό χαμηλής λειτουργικότητας τόσο στο περιβάλλον της τάξης όσο και του δωματίου Snoezelen. Αν και τα μεμονωμένα αποτελέσματα διέφεραν, η μελέτη υποστήριξε μια κατά 50% μείωση της αγωνίας και της στερεοτυπικής συμπεριφοράς και μια κατά 75% λιγότερη επιθετικότητα και αυτοτραυματισμό στο περιβάλλον του Snoezelen.
Χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 2021, άνοιξαν πολλά δωμάτια Snoezelen στην Πορτογαλία. Το πρώτο δωμάτιο Snoezelen άνοιξε για το κοινό στην περιοχή του Αλγκάρβε. Δημιουργήθηκε από τον φιλανθρωπικό οργανισμό Espiral de Vontades που το 2017 ξεκίνησε τη θεραπευτική αγωγή για ηλικιωμένους. Το δωμάτιο έτυχε θετικής υποδοχής. [5] Το επόμενο δωμάτιο δημιουργήθηκε στο Póvoa de Santa Iria από το Senior Club. Το δοκίμασαν για ένα μήνα πριν το αποκαλύψουν στο κοινό, και επίσης έτυχε καλής υποδοχής από τους ασθενείς. Χρησιμοποιείται για να ηρεμήσει ασθενείς με άνοια, καθώς και για την απελευθέρωση του άγχους από τους ασθενείς ως αποτέλεσμα των περιορισμών (lockdown) λόγω COVID-19 . [6]
Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Chung JCC, Lai CKY. Snoezelen for dementia. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2002, Issue 4. Art. No.: CD003152[νεκρός σύνδεσμος]. doi:10.1002/14651858.CD003152.
- ↑ Bohain, Olivier (27 Σεπτεμβρίου 2021). «Snoezelen: la nouvelle approche thérapeutique via les sens primaires !». www.telesambre.be (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ Shapiro et al., 1997; 2009a; 2009b; Fornes, Messbauer, Pagliano & Verheul, 2009
- ↑ Lancioni GE, Cuvo AJ, O'Reilly MF. Snoezelen: an overview of research with people with developmental disabilities and dementia. Disabil Rehabil. 2002; 24: 175-84. PubMed
- ↑ «Espiral de Vontades unveils "sensory room" in Monchique – the only one open to the general public in Algarve». Portugal Resident. 10 Σεπτεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ «Sala Snoezelen: Sénior Club na Póvoa de Santa Iria com equipamento de vanguarda no combate às demências». Valor Local (στα Πορτογαλικά). 5 Οκτωβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Έκθεση σχετικά με τη χρήση ενός δωματίου snoezelen στο Jackson Memorial Hospital, φθινόπωρο 2004