Φιλική Εταιρεία (Αντιμεταξική οργάνωση)

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Φιλική Εταιρεία ήταν αντικαθεστωτική κίνηση που δημιουργήθηκε και έδρασε στα χρόνια της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου.

Ίδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Φιλική Εταιρεία δημιουργήθηκε τον Νοέμβριο του 1937, σύμφωνα με την κατάθεση του Νίκου Κολυβά, ενώ κατά τη μαρτυρία του Μιχάλη Κύρκου, στις αρχές του 1938. Οι Κολυβάς και Κύρκος ήταν από τον παλαιοκομματικό χώρο: ο πρώτος είχε διατελέσει αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας[1] και τρεις φορές βουλευτής. Ο δεύτερος, ήταν βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος και Υπουργός Πρόνοιας της Κυβέρνησης Αλέξανδρου Ζαΐμη το 1926 και στη Κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη, από την οποία, τον Ιούνιο του 1935, αντικαταστάθηκε επειδή διαφώνησε με την επιστροφή του Βασιλιά[2]. Οι στόχοι της Οργάνωσης ήταν: α) η καταπολέμησις της εγκαθίδρυσης υπό του Βασιλέως Γεωργίου Δικτατορίας, β) η διάδοσις των αρχών της Δημοκρατίας, γ) η Ένωσις του πολιτικού κόσμου[3]

Οι πρώτες κινήσεις διερευνητικού χαρακτήρα, πραγματοποιούνται το φθινόπωρο του 1937, όταν ο Μιχαήλ Κύρκος έρχεται σε επαφή με τον Γεώργιο Παπανδρέου, Πέτρο Ράλλη, και Στέφανο Στεφανόπουλο, ενώ έκανε επαφές και με τον γιατρό Ν. Σμπαρούνη στο σπίτι του στην Εκάλη[4]

Η δράση της[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δράση της Φιλικής Εταιρείας διακρίνεται σε δύο φάσεις: στην πρώτη δίνεται έμφαση στη θεμελίωση ενός εκδοτικού μηχανισμού και στη διαμόρφωση του ευρύτερου σχεδίου δράσης. Στη δεύτερη επικεντρώνονται στη διενέργεια επαφών και διαπραγματεύσεων για τη δημιουργία αντίστασης.[5] Τον Μάρτιο του 1938 βολιδοσκοπήθηκε ο Καφαντάρης, εκτοπισμένος στη Ζάκυνθο, αλλά άγνωστο αν απάντησε και τι, ενώ τον Μάιο του ίδιου έτους προτείνεται στον Γεώργιο Παπανδρέου, να εγκαταλείψει τον τόπο εξορίας του, την Άνδρο. Πραγματοποιούνται περιοδείες στην επαρχία με σκοπό τη στρατολόγηση μελών[6] Τέλος απόπειρες συνεργασίας με Επιτροπή Πρωτοβουλίας των κομμάτων (Φιλελεύθεροι και Λαϊκό) αποτυγχάνουν καθώς αρνούνται τη συμμετοχή του Κ.Κ.Ε. Όταν οι Ν. Κολύβας και Μ. Κύρκος συλλαμβάνονται στις 30 Ιουνίου του 1938, η δράση αλλάζει χαρακτήρα: ο πρώτος εξορίζεται μετά από σύντομη νοσηλεία στον Ευαγγελισμό, στην Ύδρα και παρακολουθεί από μακριά τις εξελίξεις μέσω αλληλογραφίας και συνδέσμων.Ο Μ.Κύρκος μετά από δεκαπενθήμερη κράτηση αποφυλακίζεται και πραγματοποιεί επαφές με άλλες οργανώσεις: την Πανυπαλληλική, την ΕΜΕΟ, ενώ ενίσχυσε τη Λαϊκή Πρόνοια της Μιράντας Μυράτ.[7]

Το εκδοτικό-δημοσιογραφικό της έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχικά εκδίδουν την εφημερίδα Ελευθερία, η οποία πρωτοκυκλοφόρησε στις 20 Μαρτίου 1938, από τον Όμιλο Φιλικών, με υπότιτλο Όργανον του αγώνος διά την κατάλυσιν της τυραννίας. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους εκδίδει το Σύνταγμα αφού απέκτησε και δεύτερο τυπογραφείο[8] Τα θέματα της εφημερίδος Ελευθερία είναι τα εθνικά και οι συνέπειες της δράσης της μεταξικής δικτατορίας σε αυτά, η πολεμική σε βάρος της Μοναρχίας, η οποία θεωρείται πρωταίτιος της Δικτατορίας, ενώ τη μέμφονται για πλουτισμό, υπερβολική χλιδή και κατασπατάληση της περιουσίας του λαού. Τέλος στηλιτεύεται η παρέμβαση της Δικτατορίας στα πράγματα της Εκκλησίας με αποτέλεσμα τη στρέβλωση του θρησκευτικού συναισθήματος.[9] Ως κέντρα διανομής χρησιμοποιήθηκαν οικίες και μεταφέρονταν τα φύλλα από το Κεντρικό σπίτι-τυπογραφείο. Τα πρόσωπα που έκανα αυτή τη δουλειά δεν γνωρίζονταν, σκοπίμως μεταξύ τους. Το τιράζ της εφημερίδας έφτανε τα 3.000 φύλλα και σε 3 με 4 ημέρες είχαν διανεμηθεί σε Αθήνα και Πειραιά.[10]

Το τέλος της οργάνωσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ιωάννης Μεταξάς στο ημερολόγιό του σημειώνει με ημερομηνία Σάββατο, 17 Δεκεμβρίου, την ανακάλυψη και την κατάσχεση του τυπογραφείου της Οργάνωσης στις 15 Δεκεμβρίου του 1938.Ο Κύρκος εξορίστηκε στην Οία της Σαντορίνης, και ο Ν. Θεοφανόπουλος, στα Αντικύθηρα.[11]

Αποτίμηση της δράσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προερχόμενη από τον παλαιοκομματικό κόσμο, η οργάνωση Φιλική Εταιρεία, ήταν η πιο σημαντική σε επίπεδο προπαγάνδας[12] Υπήρξε βραχύβια και ολιγομελής, επειδή έτσι την όριζαν στην παρανομία οι κανόνες της συνωμοτικότητας, δεν κατόρθωσε να αποτελέσει σε καμία περίπτωση σοβαρή απειλή για τη Μεταξική δικτατορία. Σε αυτό συνέβαλαν, «οι αμφίσημες στρατηγικές των παραδοσιακών κομμάτων και η απουσία κοινωνικής δυναμικής»[13] Ο ίδιος ο Μεταξάς στο Ημερολόγιο του, όταν πρωτοανακαλύφθηκε η οργάνωση, σχολίασε με ημερομηνία 7 Ιουλίου 1938, «[...]Εκ παραλλήλου απεκαλύφθη η Φιλική Εταιρεία και συνελήφθη Πρόεδρός της Κολυβάς (!) [κίνηση] άνευ σημασίας.»[14]

Ομώνυμη οργάνωση, Φιλική Εταιρεία αντιμεταξική, είχε συσταθεί και στην Κρήτη.[15]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Βαγγελής Αγγελής, Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει πατέρα... Μαθήματα Εθνικής Αγωγής και νεολαιίστικη προπαγάνδα στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2006, σελ.289
  2. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.24, 26
  3. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.18
  4. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.30
  5. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.28
  6. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.31,33
  7. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.28, 34
  8. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ. 26, 29
  9. ↑ Βαγγήλης Αγγελής, Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει πατέρα... Μαθήματα Εθνικής Αγωγής και νεολαιίστικη προπαγάνδα στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2006, σελ.255
  10. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.30
  11. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.19, 36
  12. ↑ Βαγγέλης Αγγελής, Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει πατέρα... Μαθήματα Εθνικής Αγωγής και νεολαιίστικη προπαγάνδα στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2006, σελ.255
  13. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.36
  14. ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.18
  15. ↑ Σπύρος Λιναρδάτος, 4η Αυγούστου, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα, 1988, σελ.325, υπό.1

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Βαγγέλης Αγγελής, Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει πατέρα... Μαθήματα Εθνικής Αγωγής και νεολαιίστικη προπαγάνδα στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2006
  • Ιωάννα Παπαθανασίου, «Αντικαθεστωτικές κινήσεις στη μεταξική δικτατορία: η περίπτωση της Φιλικής Εταιρείας», Αρχειατάξιο, τ/χ.3 (Μάιος 2001), σελ.17-36
  • Σπύρος Λιναρδάτος, 4η Αυγούστου, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα, 1988,
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φιλική_Εταιρεία_(Αντιμεταξική_οργάνωση)&oldid=10072586"