Σωληνόδοντας της Ισπανιόλας
| Σωληνόδοντας της Ισπανιόλας | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
 Γεωγραφική κατανομή του σωληνόδοντα της Ισπανιόλας
|
Ο σωληνόδοντας της Ισπανιόλας ή αγκούτα ή αλμικούι (επιστημονική-λατινική ονομασία Solenodon paradoxus) είναι ενδημικό στη νήσο Ισπανιόλα είδος μικρού θηλαστικού ζώου με πυκνό τρίχωμα. Ζει σε λαγούμια, κοιμάται την ημέρα και τρέφεται με έντομα τη νύκτα. Είναι ντροπαλό ζώο και περιγράφηκε για πρώτη φορά επιστημονικά το 1833. Ο πληθυσμός του είναι σταθερός σε προστατευόμενα δάση, πάντως παραμένει αντικείμενο προσπαθειών για τη διατήρησή του, δεδομένου ότι τα άλλα δύο είδη του γένους του και της οικογένειάς του εξαλείφθηκαν μετά την άφιξη του ανθρώπου στο νησί.
Το αλμικούι και το παρόμοιο με αρουραίο τρωκτικό Plagiodontia aedium ζουν στις ίδιες περιοχές και αποτελούν τα μοναδικά επιζώντα είδη θηλαστικών που είναι ενδημικά της Ισπανιόλας.
Ανακάλυψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1833 στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών έφθασε ένα δείγμα νέου ζώου από την Αϊτή. Παραξενεμένος από το ζώο, ο έφορος Γιόχαν Φρήντριχ φον Μπραντ το ονόμασε Solenodon paradoxus. Η μόνη σχέση που ήταν «ορατή» έως το 1950 ήταν με την ατοπογαλή την κουβανική (Atopogale cubana), η οποία ανακαλύφθηκε το 1861, αλλά πιθανότατα σήμερα έχει εξαφανισθεί.[1]
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ζώο μοιάζει με μια υπερμεγέθη μυγαλή. Τα αρσενικά και τα θηλυκά έχουν σχεδόν το ίδιο μέγεθος, 49 έως 72 cm σε ολικό μήκος, από τα οποία τα 20 έως 25 cm αντιστοιχούν στην ουρά, ενώ ζυγίζουν λιγότερο από 1 κιλό (0,8 κατά μέσο όρο). Αυτό καθιστά τον σωληνόδοντα το μεγαλύτερο διασωζόμενο είδος της υποτάξεως σορικόμορφα. Εμφανίζουν μικρές μόνο διαφορές στο χρώμα και είναι γενικώς καφετιά στο μεγαλύτερο μέρος του σώματός τους, με ανοικτόχρωμο το κάτω μέρος και ερυθρωπό τρίχωμα στα πλάγια της κεφαλής, στον λαιμό και στο άνω μέρος του στήθους. Η ουρά, τα πόδια, το μακρύ ρύγχος και η περιοχή των βλεφάρων δεν έχουν τρίχωμα.[2]
Τα εμπρόσθια πόδια είναι πιο ανεπτυγμένα από τα πίσω, αλλά όλα είναι εφοδιασμένα με ισχυρά νύχια, χρήσιμα για σκάψιμο. Η κεφαλή είναι σχετικώς μεγάλη ως προς το σώμα, με μακρύ ρύγχος και πολύ μικρά μάτια και αυτιά, μερικώς κρυμμένα από το τρίχωμα. Τα ρουθούνια ανοίγουν προς τα πλάγια, ενώ το ρύγχος φέρει πάνω από δέκα μεγάλες τρίχες-«μουστάκια», με μήκος έως 7 cm, ενώ υπάρχουν και λίγες μικρότερες τέτοιες τρίχες πιο πίσω στην κεφαλή.[2] Μοναδικό χαρακτηριστικό είναι το os proboscidis, ένα οστό που εκτείνεται προς τα εμπρός από το ρινικό άνοιγμα, προκειμένου να στηρίζει τον χόνδρο του μακρού ρύγχους. Το οστό αυτό δεν υπήρχε ούτε στα άλλα (εξαφανισμένα) είδη σωληνόδοντα.[3]
Ο οδοντικός τύπος του είδους είναι 3.1.3.3 στο καθένα από τα τέσσερα τόξα, συνολικά 40 δόντια. Ο δεύτερος κάτω κοπτήρας έχει μία στενή σωληνοειδή αύλακα, σχεδόν εντελώς περιτειχισμένη, δια της οποίας ρέει ένα δηλητηριώδες σάλιο που εκκρίνεται από τον υπογνάθιο σιελογόνο αδένα.[4] Αν και η ακριβής χημική σύσταση του δηλητηρίου είναι άγνωστη[5], η ένεση 380 έως 550 mg ανά χιλιόγραμμο μάζας σώματος έχει αποδειχθεί θανατηφόρα σε ποντίκια μέσα σε 2 έως 6 λεπτά.[2]
Γεωγραφική κατανομή και ενδιαίτημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο σωληνόδοντας της Ισπανιόλας συναντάται μόνο στη νήσο Ισπανιόλα, τόσο στη Δομινικανή Δημοκρατία, όσο και σε μέρη της νότιας Αϊτής. Το ενδιαίτημά τους είναι συνήθως παρθένα υγρά δάση σε υψόμετρα κάτω των 1000 μέτρων, μολονότι κάποιες φορές βρίσκονται υψηλότερα ή κοντά σε γεωργικές εκτάσεις γης.[6][2] Υπάρχουν δύο αναγνωρισμένα υποείδη, τα εξής:
- Solenodon paradoxus paradoxus – βόρεια Δομινικανή Δημοκρατία
- Solenodon paradoxus woodi – νότιο άκρο της Δομινικανής Δημοκρατίας και νότια Αϊτή (χερσόνησος Τιμπυρόν)
Πληθυσμοί έχουν βρεθεί τόσο μέσα, όσο και έξω από προστατευόμενες φυσικές περιοχές όπως τα Εθνικά Πάρκα Χαράγουα (Jaragua), Δελ Έστε και Σιέρρα δε Μπαορούκο.[7]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ley, Willy (Δεκέμβριος 1964). «The rarest animals». Galaxy Science Fiction: 94-103. https://archive.org/stream/Galaxy_v23n02_1964-12#page/n93/mode/2up.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Derbridge, J.J. (Δεκέμβριος 2015). «Solenodon paradoxus (Soricomorpha: Solenodontidae)». Mammalian Species 47 (927): 100-106. doi:.
- ↑ Wible, J.R. (Δεκέμβριος 2008). «On the cranial osteology of the Hispaniolan solenodon, Solenodon paradoxus, Brandt, 1833 (Mammalia, Lipotyphla, Solenodontidae)». Annals of Carnegie Museum 77 (3): 321-402. doi:.
- ↑ Folinsbee, K.A.; Müller, J.; Reisz, R.R. (2007). «Canine grooves: Morphology, function, and relevance to venom». Journal of Vertebrate Paleontology 27 (2): 547-551. doi:.
- ↑ Dutton, M.J. (1992). «Venomous Mammals». Pharmacology & Therapeutics 53 (2): 199-215. doi:. PMID 1641406. https://archive.org/details/sim_pharmacology-therapeutics_1992-02_53_2/page/199.
- ↑ Kennerley, R.; Turvey, S.T.; Young, R. (2020). Solenodon paradoxus. 2020, σελ. e.T20321A22327218. doi:.
- ↑ Turvey, Samuel T.; Meredith, Helen M.R.; Scofield, R. Paul (2008). «Continued survival of Hispaniolan solenodon Solenodon paradoxus in Haiti». Oryx 42 (4): 611-614. doi:.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Hispaniolan solenodon». EDGE of Existence. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2014.
- Fernández, Eladio M. «Caribbean Nature Photography».