Σφηνόλιθος
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο σφηνόλιθος είναι κομμάτι από πέτρα, σφηνοειδούς ή τριγωνικού σχήματος, που χρησιμοποιείται ως δομικό υλικό στις κτηριακές κατασκευές, και ειδικότερα στο κορυφαίο μέρος της αψίδας. Κατά την κατασκευή της αψίδας ο σφηνόλιθος τοποθετείται τελευταίος και «κλειδώνει» τα υπόλοιπα κομμάτια στη θέση τους, επιτρέποντας έτσι την ομοιόμορφη κατανομή του βάρους της ίδιας της αψίδας. Η χρήση του είναι κυρίως εμφανής στη ναοδομία και στη γεφυροδομία, τόσο της Δύσης όσο και της Ανατολής, αλλά και σε απλούστερες μορφές αψίδων, όπως αψιδωτά παράθυρα, πύλες, κόγχες κλπ.
Το μέγεθος του σφηνόλιθου είναι συνήθως μεγαλύτερο από τις υπόλοιπες πέτρες και συχνά φέρει ανάγλυφο διάκοσμο, ή και ζωγραφική παράσταση, εραλδικής θεματολογίας ή άλλης. Ο ανάγλυφος διάκοσμος συχνά προεξέχει σημαντικά, ενώ στην αρχική του μορφή δεν είναι παρά μια μεγάλη προεξοχή που χρησιμεύει για την διευκόλυνση της μεταφοράς του· αφού τοποθετηθεί, ο λιθοξόος μπορεί να σχηματίσει τον διάκοσμο σμιλεύοντας την προεξοχή με καλέμι και σφυρί.