Συζήτηση:Κώστας Καρυωτάκης/Ποίημα Πρέβεζα

Το ποίημα "Πρέβεζα"

Ο Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928) έγραψε το έτος 1928 τό ομώνυμο ποίημα «Πρέβεζα», το οποίο έγινε διάσημο πολύ αργότερα με την μελοποίησή του. Οι στίχοι του ποιήματος έχουν ως εξής:

«Θάνατος είναι οι κάργες που χτυπιούνται, στους μαύρους τοίχους και στα κεραμίδια.

θάνατος οι γυναίκες που αγαπιούνται , καθώς να καθαρίζουνε κρεμμύδια.

Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης. Την Κυριακή θ’ ακούσουμε τη μπάντα.

Επήρα ένα βιβλιάριο Τραπέζης, πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα.

Θάνατος οι λεροί και ασήμαντοι δρόμοι, με τα λαμπρά μεγάλα ονόματά τους,

Ο ελαιώνας, γύρω η θάλασσα, κι ακόμη, ο ήλιος, θάνατος μες τους θανάτους.

Θάνατος ο αστυνόμος που διπλώνει, για να ζυγίσει , μια «ελλιπή» μερίδα,

θάνατος τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι, κι’ ο δάσκαλος με την εφημερίδα.

Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης. Την Κυριακή θ’ ακούσουμε τη μπάντα.

Επήρα ένα βιβλιάριο Τραπέζης, πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα.

Περπατώντας αργά στην προκυμαία, «υπάρχω;» λές, κι ύστερα «δεν υπάρχεις!».

Φτάνει το πλοίο. Υψωμένη σημαία. Ισως έρχεται ο κύριος Νομάρχης.

Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους αυτούς, ένας πέθαινε από αηδία…

Σιωπηλοί , θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους, θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία».

Σημειώσεις επί του ποιήματος "Πρέβεζα"

Εχουν ανακοινωθεί σε συνέδριο οι εξής παρατηρήσεις: Κάργες: Είναι οι κουρούνες το γνωστό κακόηχο μαύρο πουλί. Με απόφαση του τότε Δημοτικού Συμβουλίου Πρέβεζας εξολοθρεύτηκαν μετά το ποίημα του Καρυωτάκη!!! Ελαιώνας: Πρόκειται για τεράστια έκταση στην Πρέβεζα με ελιές που φυτεύτηκαν επί Ενετοκρατίας. Αστυνόμος: Πρόκειται για τον αστυνόμο εκ Λευκάδας κ. Δευτεραίο. Δάσκαλος: Πρόκειται για επώνυμο δάσκαλο της εποχής πού περπατούσε παράλληλα με τον ποιητή αλλά διαβάζοντας εφημερίδα. Τραπέζης: Δεν εννοεί το υπέρλαμπρο και διατηρούμενο άριστα και σήμερα υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας επί της Παραλίας Πρέβεζας, διότι δεν είχε κτισθεί ακόμη (1931-1932). Πρόκειται για άλλο υποκατάστημα τράπεζας. Πλοίο: Δεν υπήρχε τότε οδική σύνδεση της Πρέβεζας. Μόνο με το πλοίο «Γλάρος» από τον Πειραιά. Διασκέδαση στην κηδεία: Ο Καρυωτάκης είναι πολύ προχωρημένος. Σάτιρα σε κηδεία είδαμε μόνο σε ταινία του 1976 «Οι εντιμότατοι φίλοι μου» με τον Ούγκο Τονιάτσι.

Η Μελοποίηση του ποιήματος "Πρέβεζα"

Ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη που έχουν μελοποιηθεί και τραγουδηθεί είναι τα εξής: (α) «Πρέβεζα» (Θανάσης Γκαϊφύλιας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, κλπ) (β) «Δημόσιοι Υπάλληλοι» (Αλέξια, 1998) (γ) «Τα Νηπενθή» (Κώστας Τελάκης). Ο Κώστας Καρυωτάκης έγραψε το 1928 τό ομώνυμο ποίημα «Πρέβεζα», που μελοποίησε ο Γιάννης Γλέζος το έτος 1970 και τραγούδησε πρώτος ο Θανάσης Γκαϊφύλιας το έτος 1975 (σήμερα μένει στην Κομοτηνή). Το τραγούδι υπήρχε στο δίσκο του «Η Ατέλειωτη Εκδρομή» μαζί με άλλα 17 τραγούδια βασισμένα σε ποίηση Κώστα Καρυωτάκη, αλλά προσέκρουσαν στην λογοκρισία της δικτατορίας. Αργότερα, το έτος 1982 σε μελοποίηση Γιάννη Γλέζου τραγούδησε ξανά το τραγούδι «Πρέβεζα» ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, σε διαφορετική ενορχήστρωση σε ρόκ στυλ και το έκανε πανελληνίως γνωστό. Αναλυτικότερα, η ιστορία της μελοποίησης έχει ως εξής με βάση τα αρχεία του περιοδικού Μουσικοί Ορίζοντες: Η «ατέλειωτη εκδρομή» είναι ο δίσκος που καθόρισε και καθιέρωσε καλλιτεχνικά τον Θανάση Γκαϊφύλλια. Τραγούδια όπως η «εκδρομή», το «άδοξο τέλος», το «οδοιπορικό» και η «γνωριμία», εξακολουθούν να δηλώνουν την παρουσία τους και σήμερα, 26 χρόνια μετά την κυκλοφορία τους στην δισκογραφία. Το χειμώνα του 1970 ο Κομοτηναίος Θανάσης Γκαϊφύλλιας τελείωσε το στρατιωτικό του και αποφάσισε να έρθει στην Αθήνα. Ήθελε να εκπληρώσει τα καλλιτεχνικά του όνειρα και εκείνη την εποχή μόνο στην πρωτεύουσα μπορούσε να έχει αυτή τη δυνατότητα. Ξένος στην πόλη, αυτό το δύσκολο χειμώνα, μέσα στην περίοδο της δικτατορίας, ξεκίνησε να δουλεύει στη μπουάτ «Εσπερίδες» του Γιάννη Αργύρη. Εκεί εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Αθηναϊκό κοινό, ερμηνεύοντας τα τραγούδια του.( Δεν ήταν η πρώτη φορά .Είχε προηγηθεί ένας μήνας εμφανίσεων δίπλα στο Γιώργο Ζωγράφο τον Ιούλιο του 1968). Τα πρωινά έκανε διάφορες δουλειές σε εργοστάσια, στα διυλιστήρια της ΕΛΒΥΝ και στον ΟΛΠ, όπου ξεφόρτωνε καράβια. Στις «Εσπερίδες» του δόθηκε η ευκαιρία να γνωριστεί με αρκετούς ανθρώπους του τραγουδιού. Ο Γκαϊφύλλιας θυμάται πως γνώρισε τον Γιάννη Γλέζο: «Ένα βράδυ ήρθε ένας νέος χλωμός κι αδύνατος κι ο Αργύρης φρόντισε να μας συστήσει. Ήταν ο Γιάννης Γλέζος και μου είπε πως ετοίμαζε μια δουλειά βασισμένη στην ποίηση τουΚώστα Καρυωτάκη. Ήθελε να κάνει ένα δίσκο που στη μία πλευρά θα είχε τρυφερά ποιήματα του Καρυωτάκη και στην άλλη, σκωπτικά και οργισμένα. Τα αισθαντικά τραγούδια είχε επιλέξει να τα ερμηνεύσει ο Λάκης Παπάς και τα άλλα εγώ, που του άρεσα πολύ. Τρελάθηκα από τη χαρά μου κι αμέσως ξεκινήσαμε τις πρόβες στο σπίτι του Γλέζου. Συναντιόμασταν κάθε μέρα και μάθαινα τα τραγούδια από τον Γιάννη που με συνόδευε με το πιάνο του. «Ο Μιχαλιός», «Οι δημόσιοι υπάλληλοι», «Διάκος», «Κανάρης», «Byron», «Υποθήκαι», «Πρέβεζα». Το όνειρο, όμως, αυτού του δίσκου, ματαιώθηκε. Από τα 18, ίσως και περισσότερα, τραγούδια, που είχε υποβάλει ο Γλέζος στην επιτροπή λογοκρισίας, δεν πέρασε κανένα. Τα κόψαν ΟΛΑ». O Θανάσης Γκαϊφύλλιας δισκογραφικά ξεκίνησε με ένα δισκάκι 45 στροφών το 1968 και το 1971 κυκλοφόρησε το πρώτο του LP. Ήταν το «Ώτο στοπ» στο οποίο συμμετείχε και το συγκρότημα «Ανάκαρα». Το 1972 τραγούδησε δύο τραγούδια στο δίσκο «Κήπος» του Λίνου Κόκοτου. Το 1975 ήρθε η «Ατέλειωτη Εκδρομή», ο πρώτος ουσιαστικά προσωπικός δίσκος του Γκαϊφύλλια. Σ΄αυτή τη δουλειά του συμπεριέλαβε και την «Πρέβεζα», ένα από τα τραγούδια του Γλέζου, σε ποίηση Καρυωτάκη, που είχε απαγορεύσει η δικτατορία. Την «Πρέβεζα» ξανατραγούδησε το 1982 και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Ο Γκαϊφύλλιας ανέφερε γι΄αυτό: «Λίγο πριν κυκλοφορήσει ο δίσκος του Παπακωνσταντίνου «Φοβάμαι», είχα κάνει ένα ταξίδι στην Αθήνα και με φιλοξενούσε ο Βασίλης στο σπίτι του στην πλατεία Αμερικής. «Σου έχω μια έκπληξη» μου είπε και έβαλε να ακούσουμε ένα δείγμα του ακυκλοφόρητου δίσκου του. Όταν άκουσα την «Πρέβεζα» έμεινα άφωνος. Του είπα πως δε μου άρεσε καθόλου η ενορχήστρωση του Κώστα Γανωσέλη με τα πνευστά στο τραγούδι. Προτιμώ την ατμόσφαιρα που είχαμε δώσει εμείς στην«Ατέλειωτη Εκδρομή». Το τραγούδι εκεί είναι πιο ατμοσφαιρικό, πιο σκωπτικό και ταυτόχρονα πιο τραγικό». Πρέπει να επισημανθεί ότι την ιδια χρονιά που κυκλοφόρησε η "Ατέλειωτη Εκδρομή" κυκλοφόρησε και η Τετραλογία του Δήμου Μούτση, στην οποια ειχε και αυτος μελοποιήσει την «Πρέβεζα» μαζι με ποιηματα πολλων αλλων. Ο δε Γλέζος ειχε τραγουδησει και ο ιδιος την "Πρεβεζα" το 1979.