Σαβόγιας Ρούσμελης

Ο Σαβόγιας Ρούσμελης (ή Σουρμελής ή Σουμερλής) ήταν ένας από τους πρώτους δραματουργούς της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς γεννήθηκε ούτε πότε πέθανε, είναι γνωστό όμως ότι ανέπτυξε λογοτεχνική και θεατρική δραστηριότητα στη Ζάκυνθο τον 18ο αιώνα. Καταγόταν από οικογένεια που απαντά στο νησί το 1632 και προέρχεται από την Κρήτη. Στα έργα του εμπνεύστηκε από την κοινωνική ζωή του νησιού και χρησιμοποίησε τη δημοτική γλώσσα με πολλούς ζακυνθινούς ιδιωματισμούς.

Το έργο του

Έργα του που χάθηκαν

• Συμβουλή πατρός προς υιόν
• Το τσάκωμα των κηπουρών
• Φιορέντσα (επικό ποίημα με σαφή επίδραση από τον Ερωτόκριτο)
• Μοραΐται (κωμωδία κοινωνικού χαρακτήρα από την οποία γνωρίζουμε μόνο την υπόθεση)

Σωζόμενα κείμενα

• Κυρα Λια

που αποτελείται από 455 τροχαϊκούς οκτασύλλαβους και επτασύλλαβους στίχους σε πεντάστιχες στροφές και έχει ηθικοδιδακτικό χαρακτήρα. Περιγράφει την αποτυχημένη προσπάθεια της προαγωγού Κυρά Λιας να παρασύρει στην αμαρτία την νεαρή παρθένα Μηλιά. Ορισμένοι στίχοι παρουσιάζουν αντιστοιχία με το βουκολικό δράμα Γύπαρις ή Πανώρια.

• Κωμωδία των ψευτογιατρών η πιο παλιά, σωζόμενη, κωμωδία της νεοελληνικής δραματουργίας

Το χειρόγραφο της κωμωδίας το είχε στη κατοχή του ένας απόγονος του Ρούσμελη, ο Ιωάννης Λιογαράς και κατόπιν πέρασε στα χέρια του ζακυνθινού ιερέα, Περδίκη Σακκελάριου. Το ανακάλυψε και το τύπωσε ο παλιός ερευνητής Λ.Χ.Ζώης.

Στο τέλος του χειρόγραφου βρίσκουμε τη πληροφορία:

Ετελειώθη 'ς τους 1745, Μαρτίου 9, παρ'εμού Σαβόγια Ρούσμελη. Είναι βέρσα 706.

που σημαίνει ότι είναι 706 δίστιχοι ομοιοκατάληκτοι στίχοι, δηλαδή 1412 στίχοι, εκτός από τους 66 στίχους του Πρόλογου, Σύνολο 1.478 ιαμβικοί ομοικατάληκτοι δεκαπεντασύλλαβοι στίχοι.

Το έργο χωρίζεται σε 5 πράξεις και 24 σκηνές. Διακωμωδεί εμπειρικούς γιατρούς, τους κομπογιαννίτες που λυμαίνονταν την εποχή εκείνη τον ελληνικό χώρο και καυτηριάζει τη ζακυνθινή κοινωνία, την αμάθεια, την ξενομανία, την ανηθικότητα γυναικών του νησιού και τη γενικότερη διαφθορά των ηθών. Συγχρόνως όμως στο έργο αυτό ο Ρούσμελης κάνει αναφορά σε διαπρεπείς επιστήμονες της Ζακύνθου που σεβόταν. Η Κωμωδία των ψευτογιατρών ανέβηκε στη Ζάκυνθο το 1982 από το θέατρο τση Ζάκυνθος με τον τίτλο οι Γιαννιώτες. Το έργο έχει 17 κύρια πρόσωπα, 3 βοηθητικά και τον Πρόλογο. Αναλυτικά: 4 Γιαννιώτες ψευτογιατροί, 12 Ζακυνθινοί εκ των οποίων οι 5 γυναίκες και 4 Κεφαλλωνίτες καμπούρηδες(σγόμποι).

Υπόθεση του έργου: Οι ψευτογιατροί έρχονται στη Ζάκυνθο και βρίσκοντας εύπιστους και αφελείς τους ζακυνθινούς αποφασίζουν να τους εξαπατήσουν μοιράζοντας παντού ψευτοβοτάνια και μαγγανείες. Θύματά τους ο Μενέγος, ο «τιχτικιασμένος» σύζυγος της Μπάρμπαρα, ο Σπήλιος, ο «σπασμένος» που γυρεύει γιατριά γιατί «επέσα τ'άντερά του», ο Βασίλης ο τυφλός, άντρας της Λουίζας που πιστεύει ότι μπορεί να ξαναβρεί το φως του. Ο Βιττόρος, όμως, ένας καμπούρης από τη Κεφαλλονιά, ενώ πηγαίνει στους γιατρούς για να του ισιώσουν τη καμπούρα, τους ακούει να κοροϊδεύουν τους ζακυνθινούς και να ετοιμάζονται να μοιραστούν τη λεία τους και να το σκάσουν. Έτσι και αυτός, μαζεύοντας τους άλλους 3 συντοπίτες του, επιτίθενται και τρομοκρατούν τους γιατρούς και τους αναγκάζουν να φύγουν κακήν κακώς από το νησί, κλέβοντάς τους και τη λεία τους. Στο τέλος, ο Βιττόρος, ξεγελάει και τους τρεις άλλους Κεφαλλονίτες, παίρνει αυτός όλα «τ'αρπαγμένα» και γυρίζει στο νησί του.

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα,τ.42
• Μήτσος Λυγίζος: Το νεοελληνικό πλάι στο Παγκόσμιο Θέατρο, εκδ.Δωδώνη, 1958

Βιβλιογραφία

• Βάλτερ Πούχνερ ,2006, ΄΄Κωμωδία των ψευτογιατρών΄΄, στο: Ανθολογία νεοελληνικής δραματουργίας Τόμος Α΄: Από την Κρητική Αναγέννηση ώς την Επανάσταση του 1821, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,σελ.231-237