Πρωτεύς Ι (υποβρύχιο)
_-1_Historisches_Institut_der_griechischen_Kriegsmarine.jpg) Το Β.Π. Υ/Β Πρωτεύς (Υ3) | |
| Καριέρα (Ελλάδα) |  |
|---|---|
| Όνομα: | Υ/Β Πρωτεύς Ι (Υ3) |
| Παραγγέλθηκε: | Ελληνική κυβέρνηση το 1927 |
| Κατασκευαστής: | Ateliers & Chantiers de la Loire, Ναντ, Γαλλία |
| Αρχή ναυπήγησης: | 1927 |
| Καθελκύστηκε: | 1927 |
| Τέθηκε σε υπηρεσία: | 31 Αυγούστου 1929 |
| Μοίρα: | Εμβολίστηκε και βυθίστηκε αύτανδρο στην Αδριατική στις 29 Δεκεμβρίου 1940 40 ν.μ. (ναυτικά μίλια) ανατολικά του Μπρίντιζι της Ιταλίας από το Ιταλικό τορπιλοβόλο Antares |
| Γενικά χαρακτηριστικά | |
| Τύπος: | Πρωτεύς |
| Εκτόπισμα: | 790 τόνων (ή 960 τόνων εν καταδύσει) |
| Μήκος: | 68,6 μέτρα |
| Πλάτος: | 5,7 μέτρα |
| Βύθισμα: | 4,1 μέτρα |
| Εγκατεστημένη ισχύς: | 2 κινητήρες Diesel, τύπου Sulzer, ισχύος 1.420 nhp για κίνηση στην επιφάνεια και 2 ηλεκτροκινητήρες ισχύος 1.200 nhp για κίνηση εν καταδύσει |
| Ταχύτητα: | 14 κόμβοι στην επιφάνεια και 8,5 κόμβοι εν καταδύσει |
| Εμβέλεια: | 4.000 ν.μ. (ναυτικά μίλια) |
| Πλήρωμα: | 41 άνδρες |
| Οπλισμός: |
8 τορπιλοσωλήνες των 533 χιλ. (6 στην πλώρη, 2 στην πρύμνη), 1 πυροβόλο των 100 χιλ. και 1 πολυβόλο των 40 χιλ. |
Το υποβρύχιο Πρωτεύς Ι (Υ3) (τύπου Πρωτεύς[1]) παραγγέλθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση στη Γαλλία το 1927 μαζί με άλλα τρία όμοιου τύπου υποβρύχια, τα Γλαύκος ΙΙ, Νηρεύς Ι και Τρίτων. Το Πρωτεύς Ι ναυπηγήθηκε μεταξύ 1927–1929 στα ναυπηγεία Ateliers & Chantiers de la Loire στη Ναντ, το 1928 ύψωσε την Ελληνική σημαία και στις 31 Αυγούστου 1929 παραλήφθηκε και εντάχθηκε στο Ελληνικό βασιλικό πολεμικό ναυτικό με τον κωδικό "Y3".
Χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το σκάφος είχε διαστάσεις 68,6 x 5,7 x 4,1 μέτρα και εκτόπισμα 790 τόνων (ή 960 τόνων εν καταδύσει) και κινείτο με δυο έλικες. Το σύστημα πρόωσης αποτελείτο από 2 κινητήρες ντίζελ, τύπου Sulzer, ισχύος 1.420 nhp για κίνηση στην επιφάνεια και 2 ηλεκτροκινητήρες ισχύος 1.200 nhp για κίνηση εν καταδύσει. Το σκάφος επανδρωνόταν από πλήρωμα 41 ανδρών. Ο οπλισμός του αποτελείτο από 8 τορπιλοσωλήνες των 533 χιλ. (6 στην πλώρη και 2 στην πρύμνη), 1 πυροβόλο των 100 χιλ. και 1 πολυβόλο των 40 χιλ.[2] Το ΠΡΩΤΕΥΣ, όπως και τα υπόλοιπα πέντε υποβρύχια του στόλου, είχε υπερβεί το όριο της επιχειρησιακής του δράσης, τα 10 έτη σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, παρέμενε όμως σε υπηρεσία λόγω του ότι ο παροπλισμός του είχε κριθεί αδύνατος καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα προμήθειας νέων σκαφών.[3][4]
Δράση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Πρωτεύς Ι πραγματοποίησε την πρώτη του πολεμική περιπολία στο Ιόνιο, με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Μιχαήλ Χατζηκωνσταντή, από την 30ή Οκτωβρίου έως και την 5η Νοεμβρίου 1940.[5][6] Κατά την περιπολία αυτή κατέπλευσε στις 31.10.40 στην Πάτρα όπου διεξήγετο αεροπορική επίθεση με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να παραμείνει εν καταδύσει μέχρι το τέλος του συναγερμού. Στις 2.11.40 το πλοίο εξήλθε στο Ιόνιο και κατευθύνθηκε στην περιοχή της περιπολίας του. Στις 6.11.40 και ενώ το Υ/Β βρισκόταν στην περιοχή των Παξών παρατηρήθηκε σφήνωση του πρωραίου πηδαλίου. Λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών ο κυβερνήτης του κατευθύνθηκε σε υπήνεμη περιοχή των Παξών όπου πραγματοποιήθηκε πρόχειρη επισκευή του πηδαλίου. Στην συνέχεια και αφού έλαβε διαταγή του αρχηγού στόλου να επιστρέψει στον ναύσταθμο ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής φθάνοντας στον ναύσταθμο της Σαλαμίνας την 5η Νοεμβρίου 1940.[7]
Στις 15 Νοεμβρίου 1940 το ΠΡΩΤΕΥΣ ξεκίνησε για την δεύτερη πολεμική του περιπολία στο Ιόνιο, με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Μ. Χατζηκωνσταντή, η οποία διήρκησε μέχρι την 24η Νοεμβρίου.[8] Την 19η Νοεμβρίου έλαβε σήμα το οποίο πληροφορούσε για την μεταφορά ιταλικής μεραρχίας από την Τεργέστη στην Αλβανία. Φτάνοντας το Υ/Β στην περιοχή του Κάταρο, Μαυροβούνιο, παρέμεινε περιπολώντας καθ΄ όλη την διάρκεια της 20ής Νοεμβρίου χωρίς όμως να συναντήσει κανένα πλωτό μέσο, με αποτέλεσμα να επιστρέψει στον ναύσταθμο όπου και έφθασε την 24η Νοεμβρίου 1940.[9]
Στις 26 Δεκεμβρίου 1940 το ΠΡΩΤΕΥΣ ξεκίνησε για την τρίτη και τελευταία πολεμική του περιπολία, υπό τον πλωτάρχη Μ. Χατζηκωνσταντή, η οποία έμελλε να τελειώσει με την βύθισή του στις 29 Δεκεμβρίου 1940. Έχοντας φθάσει στην περιοχή περιπολίας του εντόπισε στις 29.12.40 στο στίγμα 40° 31´ Β / 19° 02´ Α εχθρική νηοπομπή, αποτελούμενη από τα ιταλικά μεταγωγικά πλοία SARDEGNA (11.452 ΚΟΧ[Σημ. 1]), ITALIA (5.018 ΚΟΧ) και PIEMONTE (15.209 ΚΟΧ), τα οποία συνοδεύονταν από το ιταλικό τορπιλοβόλο ANTARES (κλάση Spica),[10] 630 τόνων, κυβερνήτης υποπλοίαρχος Nicolo Nicolini), ερχόμενη από την Αυλώνα της Αλβανίας με τελικό προορισμό το Μπρίντιζι της Ιταλίας.[11] Το υποβρύχιο επιτέθηκε με τορπίλες εναντίον της νηοπομπής καταφέρνοντας να βυθίσει το οπλιταγωγό SARDEGNA. Μετά την εξαπόλυση των τορπιλών το ΠΡΩΤΕΥΣ έχασε το καταδυτικό του βάθος με αποτέλεσμα να ανέλθει στην επιφάνεια, να γίνει αντιληπτό και να βυθιστεί αύτανδρο στην συνέχεια με εμβολισμό από το τορπιλοβόλο ANTARES.[12][13][14][15] Η βύθιση του ΠΡΩΤΕΥΣ έγινε γνωστή στην Ελλάδα την 10η Ιανουαρίου 1941 από ανακοινωθέν του ιταλικού ραδιοφωνικού σταθμού.
Απώλειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά την τελευταία πολεμική περιπολία του Πρωτεύς Ι επέβαιναν στο σκάφος 48 άτομα:[16]
01. Μιχαήλ Χατζηκωνσταντής (Πλωτάρχης - Κυβερνήτης)
02. Γεώργιος Μαριδάκης (Υποπλοίαρχος)
03. Θεόδωρος Κονίδης (Υποπλοίαρχος)
04. Ανδρέας Τουρνάς (Υποπλοίαρχος)
05. Κυριάκος Νικολαράκος (Αρχικελευστής μηχανικός)
06. Διονύσιος Τηλέμαχος (Αρχικελευστής μηχανικός)
07. Αντώνιος Καφετζής (Κελευστής ηλεκτρολόγος)
08. Ιωάννης Κυριαζής (Κελευστής μηχανικός)
09. Θρασύβουλος Τσάτσας (Υποκελευστής Α΄ τηλεγραφητής)
10. Αναστάσιος Ντόντος (Υποκελευστής Α΄ τορπιλητής)
11. Βασίλης Γεωργίου (Υποκελευστής Α΄ μηχανικός)
12. Αχιλλέας Τούλης (Υποκελευστής Α΄ μηχανικός)
13. Θεόδωρος Σανούδος (Υποκελευστής Α΄ μηχανικός)
14. Δημήτριος Γιανέλλης (Υποκελευστής Α΄ πυροβολητής)
15. Αναστάσιος Αναστασόπουλος (Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος)
16. Γεώργιος Τσαλίκης (Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος)
17. Παναγιώτης Σκλάβος (Υποκελευστής Β΄ τορπιλητής)
18. Ηλίας Κατσουράνης (Υποκελευστής Β΄ τορπιλητής)
19. Ναπολέων Άνθης (Δίοπος ηλεκτρολόγος)
20. Διονύσιος Άννινος (Δίοπος ηλεκτρολόγος)
21. Νικόλαος Αρμένης (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)
22. Σπυρίδων Βλάχος (Ναύτης μηχανικός)
23. Παντελής Βουτσινάς (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)
24. Σπυρίδων Γιαλυψός (Ναύτης εθελοντής εσχαρεύς)
25. Σταμάτιος Γιατράκος (Δίοπος μηχανικός)
26. Χαράλαμπος Δελής (Ναύτης εθελοντής πυροβολητής)
27. Κωνσταντίνος Δημητρακόπουλος (Δίοπος σηματωρός)
28. Χρήστος Ζαφείρης (Δίοπος μηχανικός)
29. Παναγιώτης Θεοδώσης (Δίοπος τορπιλητής)
30. Γεώργιος Κάψος (Ναύτης εθελοντής τηλεγραφητής)
31. Εμμανουήλ Λεβαντής (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)
32. Γεώργιος Λιάτσης (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)
33. Παναγιώτης Μηνάς (Ναύτης εθελοντής μηχανικός)
34. Γεώργιος Μοριανός (Ναύτης μηχανικός)
35. Σταύρος Μουσούλης (Ναύτης εθελοντής σηματωρός)
36. Δημήτριος Ορφανός (Ναύτης εθελοντής αρμενιστής)
37. Ζαχαρίας Πανταλέων (Δίοπος αρμενιστής)
38. Μιχαήλ Παπαπαναγής (Δίοπος μηχανικός)
39. Παναγιώτης Παράσχης (Δίοπος σηματωρός)
40. Ελευθέριος Περδικούρης (Δίοπος μηχανικός)
41. Απόστολος Σκαράκης (Δίοπος τορπιλητής)
42. Γεώργιος Τηλέμαχος (Ναύτης εθελοντής μηχανικός)
43. Αριστείδης Τούσσας (Δίοπος μηχανικός)
44. Παναγιώτης Φουρίκης (Δίοπος τορπιλητής)
45. Πέτρος Χατζηδημητρίου (Ναύτης τορπιλητής)
46. Κωνσταντίνος Χελιώτης (Δίοπος αρμενιστής)
47. Γεώργιος Χρυσανθόπουλος (Ναύτης νοσοκόμος)
48. Πέτρος Ψυλλάς (Δίοπος τηλεγραφητής)
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ ΚΟΧ = Κόροι Ολικής Χωρητικότητας, δείτε στο Χωρητικότητα πλοίου
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Proteus class, uboat.net
- ↑ «Φακάλου» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2013.
- ↑ Στεφανάδης (2005) σ. 60
- ↑ Ιωαννίδου, Κρίστυ (2021). Η ζωή στα υποβρύχια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αθήνα: Historical Quest. σελ. 21-36. ISBN 978-6185088-65-1.
- ↑ Φωκάς (1953) Α΄ σ. 85
- ↑ Δαμβέργης (1995) σ. 13
- ↑ Φωκάς (1953) Α΄ σ. 85, 86
- ↑ Φωκάς (1953) Α΄ σ. 102
- ↑ Φωκάς (1953) Α΄ σ. 137
- ↑ «Torpediniere Classe Spica». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2013.
- ↑ Lupinacci, P.F. e Tornelli, V.E.
- ↑ Database delle Unità minori della Regia Marina
- ↑ Φωκάς (1953) Α΄ σ. 203-206
- ↑ Alliierte U-Boot-Angriffe in Europa, Das Historische Marinearchiv
- ↑ Verluste der griechischen Marine im Zweiten Weltkrieg
- ↑ Δαμβέργης (1995) σ. 114, 115
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δαμβέργης, Νικόλαος: (1995) Ο Σιωπηλός Πόλεμος - Η δράση των Ελληνικών Υποβρυχίων 1940-1944, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα
- Alliierte U-Boot-Angriffe in Europa, Das Historische Marinearchiv
- Verluste der griechischen Marine im Zweiten Weltkrieg
- Ιωαννίδου Κ.Ε. (2021): Η ζωή στα ελληνικά υποβρύχια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εκδόσεις Historical Quest, Αθήνα.
- Παΐζης–Παραδέλλης, Κωνσταντίνος: (1980) Τα Πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού 1830 - 1979, Εκδόσεις ΓΕΝ, Αθήνα
- Στεφανάδης Αδάμ (2005). "Υ6 ΓΛΑΥΚΟΣ. Η ιστορία του ατυχέστερου ελληνικού υποβρυχίου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο", περιοδικό Πόλεμος και Ιστορία, τεύχος 84, Μάιος 2005, σσ. 60-69, εκδ. Επικοινωνίες α.ε.
- Φακάλου, Αικατερίνη: Τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού 1828-2000, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, Τμήμα Ιστορικού Αρχείου
- Φωκάς, Δημήτριος: (1953) Έκθεσις επί της δράσεως του Β. Ναυτικού κατά τον πόλεμον 1940-1944, Τόμος Α΄: Από της προπολεμικής περιόδου μέχρι της καταλήψεως της Ελλάδος (27 Απριλίου 1941), Εκδόσεις Ιστορικής Υπηρεσίας του Β.Ν.
- Lupinacci, Pier Filippo (compilatore), Tornelli, Vittorio E. (revisore): (1965) La difesa del traffico con l'Albania, la Grecia e l'Egeo, Ufficio Storico della Marina Militare
- Les Chantiers Naval
- Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό - Υ-3 "Πρωτεύς"[νεκρός σύνδεσμος]
- Database delle Unità minori della Regia Marina
- Torpediniere Classe Spica
- Ακρόπολις (εφημερίδα), φύλλο 3ης Οκτωβρίου 1929.