Πλατεία Αγίου Γεωργίου
Η Πλατεία Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στην Πάτρα, στην Άνω Πόλη, δίπλα στο Αρχαίο Ωδείο και πήρε το όνομά της από την ομώνυμη εκκλησία που υπήρχε εκεί προεπαναστατικά. Σήμερα είναι μία όμορφη καταπράσινη πλατεία, τριγωνικού σχήματος με νεοκλασσικά κτίσματα και αρχαιολογικούς χώρους να την πλαισιώνουν, ενώ πλησίον βρίσκονται οι Σκάλες Γεροκωστοπούλου και Πατρέως.
Από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου σήμερα έχει απομείνει μόνο ένα μαρμαροθέτημα από το δάπεδο του ναού, μέσα στον περίβολο του Ρωμαϊκού Ωδείου Πατρών, καθώς και ένα κομμάτι μάρμαρο με έναν εγχάρακτο σταυρό. Στο κέντρο της πλατείας υπάρχει από το 1956 μνημείο με τα πρόσωπα των αρχηγών που ορκίστηκαν εκεί και διακήρυξαν την Επανάσταση στην πόλη, καθώς και μαρμάρινη στήλη πάνω στην οποία αναγράφεται η διακοίνωση που επιδόθηκε στους προξένους της Πάτρας στις 26 Μαρτίου 1821 από το Αχαϊκό Διευθυντήριο. Τα τελευταία χρόνια, επί της πλατείας πραγματοποιείται κάθε Μάρτιο γιορτινή εκδήλωση και η αναπαράσταση της Ορκωμοσίας των Αγωνιστών της Πάτρας από το Λαογραφικό Σύλλογο «Μωραΐτες εν Χορώ».
Πλατεία Αγίου Γεωργίου και Επανάσταση 1821[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η θέση της πλατείας αυτής το 1821 ήταν κεντρική, καθώς επί Τουρκοκρατίας εκεί βρισκόταν η αγορά των Χριστιανών, το Σταροπάζαρο ή σύμφωνα με άλλους, Σταυροπάζαρο γιατί εκεί διασταυρώνονταν δύο δρόμοι. Οι Τούρκοι το ονόμαζαν Χατζή Ιμπραήμ Παζάρ. Στην πλατεία ή αλώνι μάλλον, γινόταν το ελληνικό παζάρι. Γύρω από την πλατεία ήταν συγκεντρωμένα και τα προξενεία Ρωσίας, Αγγλίας, Γαλλίας, Ολλανδίας και άλλων χωρών τα οποία διατηρούσαν κυρίως Έλληνες έμποροι της Πάτρας. Το μοναδικό προξενείο που λειτουργούσε επί τούτο, ήταν αυτό της Γαλλίας που βρισκόταν στην σημερινή οδό Σισίνη λίγο πιο κάτω από τη πλατεία. Από τη πλατεία και προς το ναό της Παντάνασσας ξεκινούσε η συνοικία των Επτανησίων που ζούσαν στην Πάτρα. Πριν την Επανάσταση του 1821 υπήρχε εκεί ο χριστιανικός ναός του Αγιου Γεωργίου, ο οποίος όμως, σύμφωνα με το «Ιστορικό Λεξικό των Πατρών» του Τριανταφύλλου ήδη από το 1818 δεν λειτουργούσε κανονικά, αφού είχε ενωθεί με την ενορία Παντανάσσης. Παρόλο που μιλάμε για ναό δεν θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας τις σημερινές εκκλησίες αλλά ένα μικρό εκκλησάκι από αυτά που ήταν γεμάτη η Πάτρα προεπαναστατικά σε όλα τα κατοικημένα σημεία της. Ο ναός είχε και κοιμητήριο πράγμα παράδοξο για τα σημερινά δεδομένα, αλλά τότε ήταν συνηθισμένο να θάβονται οι νεκροί γύρω από το ναό της ενορίας τους. Ο ναός ήταν ένα από τα αξιοθέατα της πόλης κατά την Τουρκοκρατία και σύμφωνα με τον περιηγητή Ουέλερ «ήτο πολύ αρχαίος και είχε πολλάς τοξοστοιχίας (καμάρες)»[1] Κοντά στο ναό βρέθηκε σαρκοφάγος που έλεγαν ότι ήταν του Αιγεάτη και πέτρα δύσοσμη στην οποία η παράδοση αναφέρει ότι εκεί καθόταν αυτός που δίκασε τον Πολιούχο Αγ. Ανδρέα. Στην πλατεία Αγ. Γεωργίου σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς την 22 ή 23 Μαρτίου 1821[2] έγινε η επίσημη τελετή έναρξης της Επανάστασης. Κατά άλλους συμπεριλαμβανομένων του Πουκεβίλ και των υπόλοιπων προξένων στην Πάτρα οι οποίοι ήταν και αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων η τελετή έγινε στις 25 ή 26 Μαρτίου[3]. Σύμφωνα με τον Τριανταφύλλου, ο οποίος υποστηρίζει ότι η τελετή έγινε στις 23 Μαρτίου, ένοπλοι Έλληνες τόσο από τις γύρω περιοχές όσο και Πατρινοί, αλλά και προεστοί και ιερείς, συγκεντρώθηκαν γύρω από τον μητροπολίτη Γερμανό ο οποίος φορούσε την αρχιερατική του στολή με σκοπό «να νομιμοποιήσουν τον απελευθερωτικό τους Αγώνα και να δώσουν σε αυτόν θρησκευτική χροιά»[4]. Μπροστά από «πλίνθινον βωμόν σκεπασμένου με δάφνας επί της πλατείας» κατά τον Πουκεβίλ [5], αφού έκανε τρισάγιο «υπέρ εκείνων οι οποίοι θα έπιπτον εις τον αγώνα, εν μέσω επιβλητικής σιγής»,[5] έδωσε συγχώρεση αμαρτιών, επέτρεψε την κατάλυση της νηστείας της σαρακοστής και ευχήθηκε υπέρ του αγώνα. Επίσης ο Γερμανός διέταξε να στηθεί σταυρός πάνω στην πλατεία τον οποίο ασπάστηκαν όλοι ορκιζόμενοι όρκο υπέρ πίστεως και πατρίδας. Οι αρχηγοί μοίρασαν και εθνόσημα «εξ ερυθρού υφάσματος φέροντα μέλανα σταυρόν».[5] Οι επαναστατημένοι Έλληνες έστησαν ένα μικρό αρχηγείο στο μανάβικο της πλατείας και ένα μικρό νοσοκομείο στο φαρμακοπωλείο του Γερακάρη. Από τις πρώτες ημέρες της επανάστασης ο Αγ. Γεώργιος μετατράπηκε σε ερείπια. Ουσιαστικά η Πάτρα όλη, μια πόλη 20000 κατοίκων είχε μετατραπεί σε ερείπια, αφού από τα 4000 σπίτια είχαν απομείνει 8-10 όρθια, οι χριστιανοί είχαν φύγει και οι Τούρκοι είχαν εγκατασταθεί στο Κάστρο της Πάτρας. Ακόμα και όταν επανήλθαν οι χριστιανοί στη πόλη μετά την απελευθέρωση, ο ναός -δεν ξαναχτίστηκε, ούτε ξαναλειτούργησε ποτέ. Είναι άγνωστοι οι λόγοι και ενδεχομένως σχετίζονται με το ψήφισμα του Καποδίστρια με το οποίο όλη « η άνω πόλις Πατρών (τα «οικόπεδα Πατρών») εκηρύχθησαν εθνικά αναπαλλοτρίωτα και απαράγραπτα κτήματα». [6] Προφανώς ήταν απόφαση της διοικήσεως του Καποδίστρια στη θέση του Αγ. Γεωργίου να χτιστεί και να λειτουργήσει σχολείο, το Πούπλικο, ένα από τα πρώτα που ιδρύθηκαν στην Ελληνική Επικράτεια. Το σχολείο λειτούργησε ως σχολείο αρρένων διαρκώς από το 1832 και για περίπου εκατό χρόνια, ενώ το 1923, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή χρησιμοποιήθηκε και ως προσφυγικός καταυλισμός. Κατεδαφίστηκε το 1938 λόγω παλαιότητας και επικινδυνότητας και αφού ο Δήμος Πατρέων αποφάσισε ότι έπρεπε να αναβαθμιστεί ο χώρος που «αρχαιολογικώς και αισθητικώς ανήκει εις το Αρχαίον Ωδείον»[7]
Η πλατεία κατά την απελευθέρωση της πόλης από Γερμανούς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πλατεία ήταν το όριο κατά τη διάρκεια της μάχης για την απελευθέρωση της πόλης από τους Γερμανούς στις 3 Οκτωβρίου 1944.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Τριανταφύλλου, Κώστας (1980). ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ. Πάτρα. σελ. 26.
- ↑ Χρυσάφη, Ανδρονίκη (2009). Το 21 και οι πρωταγωνιστές του. Ιερή Πόλη Μεσολογγίου: ΤΕΙ Μεσολογγίου. σελ. 12. ISBN 978-960-86811-3-2.
- ↑ Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμος Ε΄, Θεσσαλονίκη 1980, σελ. 333.
- ↑ Τόμπρος, Νίκος (2021). ΜΝΗΜΕΣ 1821 Δυτική Ελλάδα: Η γη της φλόγας. Πάτρα: Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. σελ. 116. ISBN 978-618-84128-2-8.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Κώστας Τριανταφύλλου, σ.128
- ↑ Τζανάκος, Νίκος (2010). Ιωάννης Καποδίστριας Ο ιδρυτής της Νέας Πάτρας. Πάτρα: Το Δόντι. σελ. 241. ISBN 978-960-98857-8-2.
- ↑ Τζανάκος,σ. 242
Βιβλιογραφικές Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Τριανταφύλλου, Κώστας (1980). Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών ( Β΄Αναθεωρημένη και Εικονογραφημένη έκδοση). Πάτρα: Κώστας Τριανταφύλλου.
- Τζανάκος, Νίκος (2010). Ιωάννης Καποδίστριας Ο ιδρυτής της Νέας Πάτρας. Πάτρα: Το Δόντι. ISBN 978-960-98857-8-2