Οικονομικές ενώσεις

Πολλές φορές συμβαίνει διάφορες επιχειρήσεις, κατά κανόνα ομοειδών δραστηριοτήτων, να οδηγούνται σε συνεργασία μεταξύ τους με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της θέσης τους στην αγορά. Στις περιπτώσεις αυτές δημιουργούνται συνασπισμοί τεράστιας οικονομικής ισχύος με συνέπεια σχεδόν να κυριαρχούν στην οικονομική ζωή εντός της ίδιας της χώρας ή και ενίοτε εντός άλλων χωρών.

Τα αίτια που δημιουργούν αυτούς τους συνασπισμούς χαρακτηριζόμενοι Οικονομικές ενώσεις είναι: αφενός μεν «αμυντικού» χαρακτήρα, (για κατάπαυση του μεταξύ τους ανταγωνισμού), και αφετέρου «επιθετικού» χαρακτήρα, (για κυριαρχία στην αγορά με άσκηση ενιαίας τιμολογιακής πολιτικής).

Στην ελληνική οικονομία δεν απαντώνται γενικά σοβαροί τέτοιοι συνασπισμοί αφενός λόγω του περιορισμένου της εσωτερικής αγοράς, και αφετέρου λόγω της ιδιοσυγκρασίας των Ελλήνων που μεταφράζεται (καλώς ή κακώς), σε έλλειψη πνεύματος αλληλεγγύης, πίστεως και συνεταιρισμού.

Διακρίσεις συνασπισμών

Ένας συνασπισμός τέτοιων επιχειρήσεων προκύπτει με ένωση (συγχώνευση) περισσοτέρων της μιας επιχειρήσεων με στόχο τη χρηματοοικονομική τους βελτίωση Έτσι ανάλογα με την παραγωγική διάταξη που αναπτύσσουν, (στη συνέχεια οι συνασπισμένες επιχειρήσεις), ο συνασπισμός διακρίνεται:

1. Συνασπισμός οριζόντιας ή παράλληλης διάταξης. Στη περίπτωση αυτή οι συνασπισμένες επιχειρήσεις συνεχίζουν κανονικά την παραγωγή τους.
2. Συνασπισμός κάθετης διάταξης. Στη περίπτωση αυτή οι επιχειρήσεις συνδέονται μεταξύ τους οργανικά (δηλαδή στη παραγωγή των αγαθών), η καθεμιά σε ένα στάδιο παραγωγής, έτσι ώστε να προκύπτει το τελικό προϊόν μέσα από τον ίδιο τον συνασπισμό, και
3. Συνασπισμός συμπληρωματικός. Στη περίπτωση αυτή οι συνασπισμένες επιχειρήσεις δεν είναι ομοειδείς και ουδεμία παραγωγική ομοιότητα έχουν πλην όμως η μία βοηθά το έργο της άλλης, λ.χ. η ένωση μιας ξενοδοχειακής εταιρείας με μία συγκοινωνιακή για τη μεταφορά των πελατών της πρώτης, αποτελεί ένα απλό παράδειγμα συμπληρωματικού συνασπισμού.

Τύποι συνασπισμού

Κυριότεροι τύποι (μορφές) τέτοιων συνασπισμών (οικονομικών ενώσεων) που παρατηρούνται σήμερα διεθνώς, με διεθνή ονομασία, είναι:

1. Τα Καρτέλ.
2. Τα Κονσέρν.
3. Οι Συμφωνίες Κυρίων.
4. Τα Ριγκς και Κόρνερς.
5. Τα Πάουλς και
6. Τα Τραστ.

• Καθένας των παραπάνω τύπων διακρίνεται και σε επιμέρους κατηγορίες.

Πλεονεκτήματα ο.ε.

Τα πλεονεκτήματα των παντός τύπου οικονομικών ενώσεων διακρίνονται σε επιχειρηματικά και σε κοινωνικοοικονομικά.

Επιχειρηματικά πλεονεκτήματα

1. Άμεση κατάπαυση του εξαντλητικού ανταγωνισμού μεταξύ των συνασπισμένων ομοειδών επιχειρήσεων.
2. Ποιοτική βελτίωση των παραγομένων προϊόντων
3. Μείωση εξόδων (κόστους) παραγωγής, λόγω της επίτευξης μαζικής παραγωγής.
4. Μείωση γενικών διοικητικών εξόδων.

Κοινωνικοοικονομικά πλεονεκτήματα

1. Ευνοϊκή επίδραση στις εξαγωγές, λόγω της μείωσης του κόστους παραγωγής.
2. Ανακούφιση της κατανάλωσης από τις επιμέρους διαφημίσεις, έξοδα δημοσιότητας κ.λπ.
3. Εξασφάλιση μακροβιότερης απασχόλησης του εργατοτεχνικού προσωπικού.
4. Σταθερότερη και καλύτερη αμοιβή του προσωπικού.

Μειονεκτήματα ο.ε.

Και τα παρατηρούμενα μειονεκτήματα των ο.ε. διακρίνονται σε επιχειρηματικά και σε κοινωνικοοικονομικά.

Επιχειρηματικά μειονεκτήματα

Το μόνο μειονέκτημα επιχειρηματικής φύσης που μπορεί να εκδηλωθεί είναι η αύξηση των γενικών εξόδων σε περίπτωση υπέρμετρης επέκτασης του συναγωνισμού των συνασπισμένων επιχειρήσεων.

Κοινωνικοοικονομικά μειονεκτήματα

Αυτά είναι και τα σοβαρότερα που επέρχονται μέσα σε μια κοινωνία τα οποία και συνοψίζονται σε:

1. Μονοπώληση του είδους του παραγόμενου αγαθού ή υπηρεσίας, και η κατά βούληση αύξηση της τιμής του, ειδικότερα όταν αυτό τυγχάνει μικρής ελαστικής ζήτησης.
2. Εξόντωση άλλων μη συνασπισμένων ομοειδών επιχειρήσεων, που εκ των πραγμάτων καθίστανται μικρότερες.
3. Δημιουργία αντιοικονομικών μονοπωλίων που επιφέρουν οικονομική καταπίεση στις ευρύτερες λαϊκές μάζες που αποζούν κυρίως από την εργασία τους.

Αντιμετώπιση των μειονεκτημάτων των ο.ε.

Τα σοβαρά μειονεκτήματα των ο.ε. αντιμετωπίζονται κυρίως με τους ακόλουθους τρόπους:

1. Επέμβαση του κράτους, (κρατικός παρεμβατισμός), που θέτει νομοθετικούς φραγμούς προς περιορισμό του υπερβολικού κέρδους.
2. Κατάλληλη διαμόρφωση ή ενίσχυση της υφιστάμενης νομοθεσίας περί ελεύθερου ανταγωνισμού.
3. Ενθάρρυνση (από την Πολιτεία με κατάλληλη πολιτική) για δημιουργία νέων επιχειρήσεων, ή νέων συνασπισμών επιχειρήσεων.
4. Ανάπτυξη κατάλληλης ενημέρωσης και συμπεριφοράς των καταναλωτών, κυρίως από τους φορείς προστασίας καταναλωτών.

Πηγές

• Ελ. Γεωργαντόπουλου "Ναυτιλιακή Οικονομική και πολιτική" - Πειραιεύς 1966, σελ.76-103
• Α. Δασκαρόλη "Ναυτιλιακή Οικονομία" - Πειραιάς 1980, σελ. 48-52
• Ν. Κουρμπέλη "Λεξικόν Ναυτιλιακών Όρων.