Κινεζική οικονομική μεταρρύθμιση

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Κινεζική οικονομική μεταρρύθμιση, γνωστή στη Δύση ως το «Άνοιγμα της Κίνας», ήταν ένα εκτενές πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων οικονομικής φιλελευθεροποίησης που εκτέλεσε η Κίνα τις δεκαετίες του 80' και του 90'. Αυτή η οικονομική πολιτική είναι γνωστή εντός της Κίνας ως «Σοσιαλισμός με κινεζικά χαρακτηριστικά» και «σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς». Με επικεφαλής τον Ντενγκ Σιαοπίνγκ, που συχνά αποκαλείται και ως ο «Γενικός Αρχιτέκτονας», οι μεταρρυθμίσεις ξεκίνησαν από ρεφορμιστές εντός του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) στις 18 Δεκεμβρίου 1978, κατά την περίοδο του «Μπολουάν Φαντζένγκ».[1][2][3][4] Οι μεταρρυθμίσεις εισήλθαν σε στασιμότητα μετά τη στρατιωτική καταστολή των διαδηλώσεων της πλατείας Τιενανμέν το 1989, αλλά αναβίωσαν έπειτα από επέμβαση του Ντενγκ Σιαοπίνγκ το 1992. Το 2010, η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο από το ονομαστικό ΑΕΠ[5][6] ενώ το 2017 ξεπέρασε και τις Ηνωμένες Πολιτείες καθιστώντας την τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, κατά ΑΕΠ.[7]

Πριν από τις μεταρρυθμίσεις, η κινεζική οικονομία κυριαρχούνταν από την κρατική ιδιοκτησία των επιχειρήσεων και στηριζόταν στον κεντρικό σχεδιασμό. Από το 1950 έως το 1973, το κινεζικό πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξανόταν με ρυθμό 2,9% ετησίως κατά μέσο όρο, αν και υπήρχαν μεγάλες διακυμάνσεις κατά τις περιόδους του Μεγάλου Άλματος προς τα Εμπρός και της Πολιτιστικής Επανάστασης.[8] Αυτό, κατά την ίδια περίοδο, την τοποθετούσε στην κατάταξη των ασιατικών κρατών κοντά στη μέση,[9] με γειτονικές καπιταλιστικές χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη και «το αντίπαλον δέος», η Δημοκρατία της Κίνας του Τσιανγκ Κάι Σεκ, να ξεπερνούν κατά πολύ τον ρυθμό ανάπτυξης της Ηπειρωτικής Κίνας.[10] Έως το 1970, η οικονομία είχε εισέλθει σε μια περίοδο στασιμότητας,[9] και μετά το θάνατο του Μάο Τσε Τουνγκ, η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος αποφάσισε να εγκαταλείψει τον Μαοϊσμό και να στραφεί σε μεταρρυθμίσεις προσανατολισμένες στην οικονομία της αγοράς για να ενισχύσει την ανάπτυξη.[11]

Το Κομμουνιστικό Κόμμα πραγματοποίησε τις μεταρρυθμίσεις αυτές σε δύο στάδια. Το πρώτο στάδιο, που διήρκεσε από τέλη της δεκαετίας του 70' έως τις αρχές της δεκαετίας του 80, περιελάμβανε την απο-κολεκτιβοποίηση του αγροτικού τομέα, το άνοιγμα της χώρας στις ξένες επενδύσεις και την άδεια σε επιχειρηματίες να ιδρύσουν ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ένα μεγάλο ποσοστό των βιομηχανιών, όμως, παρέμεινε κρατικό. Το δεύτερο στάδιο της μεταρρύθμισης, από τα τέλη της δεκαετίας του 80' μέχρι τα τέλη αυτής του 90', περιελάμβανε την ιδιωτικοποίηση πολλών κρατικών βιομηχανιών και εταιριών. Η άρση των ελέγχων τιμών το 1985[12] ήταν μια σημαντική αλλαγή την οποία σύντομα ακολούθησε η εγκατάλειψη των πολιτικών προστατευτισμού, αν και παρέμειναν τα κρατικά μονοπώλια σε νευραλγικής σημασίας τομείς, όπως οι τράπεζες και το πετρέλαιο. Έπειτα από την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), το 2001, ο ιδιωτικός τομέας αναπτύχθηκε ραγδαία, αντιπροσωπεύοντας έως και το 70 τοις εκατό του ΑΕΠ της μέχρι το 2005.[13] Από το 1978 έως το 2013 σημειώθηκε πρωτοφανής ανάπτυξη, με την οικονομία να αυξάνεται κατά 9,5% ετησίως. Η διακυβέρνηση του συντηρητικού Χου Τζιντάο ρύθμισε και έλεγξε πιο έντονα την οικονομία μετά το 2005, ανατρέποντας ορισμένες μεταρρυθμίσεις.[14]

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι στην αρχή, παράλληλα με την οικονομική μεταρρύθμιση, ξεκίνησε και μία πολιτική φιλελευθεροποίηση από τον Ντενγκ το 1980, η οποία μάλιστα ενέπνευσε τη Γκλάσνοστ και την Περεστρόικα του Γκωρμπαστώφ στην Σοβιετική Ένωση, λίγα χρόνια αργότερα. Ωστόσο, η πολιτική αυτή μεταρρύθμιση έληξε πρόωρα το 1989, έπειτα από την βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων της πλατείας Τιενανμέν, αναστέλλοντας τον περαιτέρω εκδημοκρατισμό του συστήματος.

Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που συντελέστηκαν στην Κίνα το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα προκάλεσαν τεράστιες κοινωνικές αλλαγές. Ενδεικτικά, υπήρξε σημαντική μείωση της φτώχειας και αύξηση των εισοδημάτων, κατά μέσο όρο. Ταυτόχρονα, όμως, οι αλλαγές αυτές προξένησαν οξείες κοινωνικές ανισότητες, κάτι που οδήγησε στην δημιουργία ενός κινήματος αντίδρασης, γνωστό και ως Νέα Αριστερά. Στην ακαδημαϊκή κοινότητα, οι λόγοι της επιτυχίας του κινεζικού ανοίγματος προκαλούν ακόμα συζήτηση και έρευνα. Επιπλέον, αυτές οι σειρές μεταρρυθμίσεων είχαν σαν αποτέλεσμα την άνοδο της Κίνας ως παγκόσμιας υπερδύναμης και στη μετατόπιση των διεθνών γεωπολιτικών συμφερόντων, ιδίως σε θέματα που σχετίζονται με το πολιτικό καθεστώς της Ταϊβάν. Ωστόσο, ζητήματα όπως η διαφθορά, η ρύπανση και η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού παραμένουν σοβαρά, που πρέπει να αντιμετωπίσει η κινεζική κυβέρνηση.[15][16] Μερικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η εποχή των μεταρρυθμίσεων έχει ανασταλεί ή ακόμα και ότι έχει τελειώσει οριστικά με την διακυβέρνηση του Κινέζου Προέδρου, Σι Τζινπίνγκ (2012-σήμερα).[17][18][19] Οι ίδιοι αναφέρουν ότι ο Σι έχει επαναφέρει τον κρατικό έλεγχο σε πολλές πτυχές της κινεζικής κοινωνίας,[20] συμπεριλαμβανομένης της οικονομίας.[8][21][22]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Faison, Seth (1997-02-20). «DENG XIAOPING IS DEAD AT 92; ARCHITECT OF MODERN CHINA (Published 1997)» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/1997/02/20/world/deng-xiaoping-is-dead-at-92-architect-of-modern-china.html. Ανακτήθηκε στις 2021-01-12. 
  2. ↑ Eisenman, Joshua. «Analysis | What we really know about China's Reform and Opening Up» (στα αγγλικά). The Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2018/11/15/what-we-really-know-about-chinas-reform-and-opening-up/. Ανακτήθηκε στις 2021-01-12. 
  3. ↑ Ezra F. Vogel, Deng Xiaoping and the Transformation of China (2011).
  4. ↑ «关于"总设计师"称谓提法的来龙去脉--邓小平纪念网». Renmin Wang (στα Κινεζικά). 30 Ιουνίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021. 
  5. ↑ Barboza, David (2010-08-15). «China Passes Japan as Second-Largest Economy» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2010/08/16/business/global/16yuan.html. Ανακτήθηκε στις 2020-05-03. 
  6. ↑ «China overtakes Japan as world's second-largest economy» (στα αγγλικά). The Guardian. Associated Press. 2010-08-16. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/business/2010/aug/16/china-overtakes-japan-second-largest-economy. Ανακτήθηκε στις 2020-05-03. 
  7. ↑ «China's 2020 GDP means it will overtake U.S. as world's No. 1 economy sooner than expected». Fortune (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2022. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Naughton, Barry (2007). The Chinese economy : transitions and growth. Cambridge, Mass.: MIT Press. σελίδες 3–5. ISBN 978-0262640640. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Walder 2015.
  10. ↑ Brandt 2008, σελ. 8.
  11. ↑ Brandt 2008.
  12. ↑ Longworth, John William· Brown, Colin G. (2001). Beef in China: Agribusiness Opportunities and Challenges. University of Queensland Press. σελ. 248. ISBN 9780702232312. 
  13. ↑ Engardio, Peter (21 August 2005). «China Is a Private-Sector Economy». Bloomberg Businessweek. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 January 2014. https://web.archive.org/web/20140129143156/http://www.businessweek.com/stories/2005-08-21/online-extra-china-is-a-private-sector-economy. Ανακτήθηκε στις 30 September 2014. 
  14. ↑ Scissors, Derek (May–June 2009). «Deng Undone: The Costs of Halting Market Reform in China». Foreign Affairs 88 (3). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-04-21. https://web.archive.org/web/20150421035402/http://www.foreignaffairs.com/articles/64947/derek-scissors/deng-undone. Ανακτήθηκε στις 2014-09-30. 
  15. ↑ Bird, Stella Yifan Xie and Mike (2020-07-17). «The $52 Trillion Bubble: China Grapples With Epic Property Boom» (στα αγγλικά). The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. https://www.wsj.com/articles/china-property-real-estate-boom-covid-pandemic-bubble-11594908517. Ανακτήθηκε στις 2021-05-05. 
  16. ↑ «Could China's population crisis be reaching a point of no return?». South China Morning Post (στα Αγγλικά). 25 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2021. 
  17. ↑ Youwei (2019-06-04). «The End of Reform in China» (στα αγγλικά). Foreign Affairs: America and the World. ISSN 0015-7120. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-08-19. https://web.archive.org/web/20190819134418/https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2015-06-04/end-reform-china. Ανακτήθηκε στις 2019-08-19. 
  18. ↑ Tiezzi, Shannon (4 Απριλίου 2018). «Carl Minzner on China's Post-Reform Era». The Diplomat (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2019. 
  19. ↑ «China: Deng Xiaoping era ends with start of Xi era». EJ Insight (στα Αγγλικά). 6 Σεπτεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2019. 
  20. ↑ «Chinese state tightens grip 40 years after Deng's reforms». Nikkei Asian Review (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2019. 
  21. ↑ Westcott, Ben; Lee, Lily (December 17, 2018). «China sparked an economic miracle — now there's a fight over its legacy». CNN International Edition. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 2, 2019. https://web.archive.org/web/20190102050548/https://edition.cnn.com/2018/12/16/asia/deng-xiaoping-xi-jinping-reform-and-opening-china-intl/index.html. Ανακτήθηκε στις January 2, 2019. 
  22. ↑ «Xi Jinping's turn away from the market puts Chinese growth at risk» (στα αγγλικά). Financial Times. 15 January 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-08-23. https://web.archive.org/web/20190823113636/https://www.ft.com/content/3e37af94-17f8-11e9-b191-175523b59d1d. Ανακτήθηκε στις 2019-08-23. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κινεζική_οικονομική_μεταρρύθμιση&oldid=9784718"