Δικαστήριο
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το δικαστήριο ή Δικαστικό Μέγαρο αποτελεί «δημόσια λειτουργία» που έχει ως σκοπό την απονομή της Δικαιοσύνης, αποτελεί δε εξουσία ανεξάρτητη της νομοθετικής και της εκτελεστικής.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρχική έννοια σύστασης δικαστηρίου για την απονομή δικαιοσύνης βρίσκεται στην Ελληνική Μυθολογία και μάλιστα από τους ίδιους Ολύμπιους θεούς, από τους οποίους προ-ιστορικά πέρασε τόσο στην Αρχαία Ελλάδα όσο και στη Ρώμη να απονέμεται από τους Βασιλείς. Αργότερα ανατέθηκε αυτή σε δικαστήρια.
Στην αρχαία Αθήνα ονομαστά ποινικά δικαστήρια ήταν η "Βουλή του Αρείου Πάγου", το "Παλλάδιο", το "Δελφίνιο", το "εν Φρεαττοί", το "επί Πρυτανείω" και η "Ηλιαία". Εκτός όμως αυτών δικαστική εξουσία είχαν οι αγορές των δήμων, η βουλή, η εκκλησία του δήμου, οι εννέα άρχοντες, οι στρατηγοί, οι ένδεκα, οι επιμελητές και οι αστυνόμοι. Επί Δράκοντος τους φόνους δίκαζαν οι πρυτάνεις που όμως ο Σόλων επανέφερε την αρμοδιότητα αυτή στον Άρειο Πάγο. Τη δε πολιτική δικαιοσύνη απένεμαν οι κατά δήμο δικαστές, οι διαιτητές και οι ναυτοδίκες.
Στην αρχαία Σπάρτη την ποινική δικαιοσύνη απένεμε η γερουσία ενώ την πολιτική οι Έφοροι, περιοριζόμενοι οι Βασιλείς μόνο σε διαφορές οικογενειακού δικαίου.
Στην αρχαία Ρώμη δικαστικά έργα είχαν κυρίως οι "πραίτωρες", ενώ δίκαζαν επίσης οι "τιμητές", οι αγορανόμοι, οι ίππαρχοι, η εκκλησία του δήμου, και η εκκλησία του λαού, το δικαστήριο των εκατό και οι δέκα.
Κατά την Οθωμανική κυριαρχία την πολιτική δικαιοσύνη στην Ελλάδα απένεμε ο Καδής, όσοι κατέφευγαν σ΄αυτόν, συνεπικουρούμενος από τους Μουλάδες, καθώς επίσης και οι προεστοί ή οι δημογέροντες.
Σύγχρονη λειτουργία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά σχετικά άρθρα του Συντάγματος εκτός των τακτικών δικαστηρίων, δικαστικές επιτροπές και έκτακτα δικαστήρια υπό οποιαδήποτε ονομασία απαγορεύεται η σύσταση. Εκτός περίπτωσης πολέμου ή γενικής επιστράτευσης οπότε και συγκροτούνται έκτακτα στρατοδικεία στα οποία και υπάγονται αδικήματα που διαπράχθηκαν από μη στρατιωτικούς. Επίσης τη δικαιοσύνη στα δικαστήρια απονέμουν δικαστές που ορίζονταν παλαιότερα υπό του Βασιλέως και είναι αυτοί ισόβιοι ή μόνιμοι με εξαίρεση των ορκωτών δικαστών που εκλέγονται με κλήρο.
Τα δικαστήρια διακρίνονται κυρίως στα πολιτικά και ποινικά. Ο Άρειος Πάγος ως ανώτατο δικαστήριο και των δύο κατηγοριών δικάζει ως ακυρωτικό πλην εξαιρετικών περιπτώσεων που δικάζει επί της ουσίας.
Τα δικαστήρια συνεδριάζουν εντός των καταστημάτων τους και στις αίθουσες ειδικά διαμορφωμένες εκτός των Ειρηνοδικείων που μπορούν και στο ύπαιθρο (στον επίμαχο τόπο, επί προσωρινών μέτρων). Επίσης κατά το Σύνταγμα οι συνεδριάσεις των δικαστηρίων είναι δημόσιες εκτός κι αν η δημοσιότητα καθίσταται επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή στην κοινή τάξη ή για εθνικούς λόγους οπότε και εκδίδεται η γνωστή σχετική απόφαση "κεκλεισμένων των θυρών".
Την δικάσιμο ορίζει ο Προϊστάμενος του Δικαστηρίου (Ειρηνοδίκης ή Πρόεδρος). Τη διεύθυνση της διεξαγωγής της δίκης έχει ο Πρόεδρος ή άλλος ορισθείς δικαστής. Ο Πρόεδρος (ή Ειρηνοδίκης) διευθύνει τη συζήτηση, δίδει την άδεια αγόρευσης των διαδίκων και υποβολής ερωτήσεων από τους πληρεξούσιους, εξετάζει τους μάρτυρες, κηρύσσει το πέρας της συνεδρίασης και δημοσιεύει την απόφαση. Για τη διατήρηση της ευταξίας μπορεί επίσης να διατάξει την 24ωρη κράτηση θορυβούντος.
Κάθε απόφαση δικαστηρίου πρέπει να είναι αιτιολογημένη και να δημοσιεύεται σε δημόσια συνεδρίαση.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Οργανόγραμμα των Δικαστηρίων στην Ελλάδα, από τον ιστότοπο του υπουργείου Δικαιοσύνης.