Αρμονική αλυσίδα

"Invention no13 in A Minor", έργο του Μπαχ στο οποίο υπάρχει παράδειγμα αρμονικής αλυσίδας.

Ως αρμονική αλυσίδα, στη μουσικολογία, ορίζεται το επαναλαμβανόμενο σύνολο συγχορδιών που εφαρμόζεται με συμμετρικό τρόπο προς τα πάνω ή κάτω. Μια αλυσίδα αποτελείται από το "Πρότυπο", δηλαδή το αρχικό σχήμα και τις μεταφορές που αλλιώς ονομάζονται "Πρόοδοι" ή "Κρίκοι".

Σκοπός μιας αλυσίδας είναι η δημιουργία κίνησης και αρμονικού ενδιαφέροντος. Πολύ συχνά, ο τελευταίος κρίκος τροποποιείται ή διακόπτεται, προκειμένου ο ακροατής:

• Να νιώσει την αίσθηση της ολοκλήρωσης ( με πτώση σε άλλη τονικότητα),
• Να μην περιμένει άλλη επανάληψη,
• Να μην υπάρξει μονοτονία στο κομμάτι.

Για να θεωρηθεί μια αλυσίδα αρμονική προαπαιτείται η ακριβής μεταφορά του Προτύπου με ανιόν ή κατιόν βήμα, αντιγράφοντας πιστά τη σύνδεση των συγχορδιών, τις θέσεις στην κλίμακα, αλλά και την κίνηση της μελωδικής γραμμής. Στην περίπτωση των αρμονικών αλυσίδων επιτρέπεται η καταπάτηση των κλασικών κανόνων αρμονίας, με βασική προϋπόθεση τη διατήρηση συμμετρίας. Σημαντικό είναι να μην υπάρχει σύγχυση μεταξύ της αλυσίδας και της συμπληρωματικής επανάληψης, όπως αυτό συναντάται σε πολλά κομμάτια της κοινής πρακτικής. Σχετικά με τη συμπληρωματική επανάληψη είναι σύνηθες η δεύτερη φράση να είναι μετατοπισμένη ένα βήμα πάνω ή κάτω μελωδικά, ενώ η αρμονία της τη συνδέει με το πρότυπο και συνήθως οδηγεί σε πτώση (π.χ. Mozart: Son. KV 282 – menuetto i). Στη σύνδεση του Προτύπου με την έναρξη της πρώτης επανάληψης δεν θα πρέπει να εντοπίζονται αρμονικά ή μελωδικά λάθη, ( π.χ. ευθεία κίνηση των φωνών, λύση της 7ης , μη επιτρεπόμενες πέμπτες ή όχδοοες παράλληλες κ.λπ.), ωστόσο δεν έχει σημασία η σύνδεση μεταξύ των δύο βαθμίδων.

Λύσεις θεμάτων

Κατά τη διάρκεια της λύσης αρμονικών αλυσίδων πρέπει να δοθεί προσοχή στα εξής:

1. Ορθός εντοπισμός της αρχής και του τέλους της αρμονικής αλυσίδας,
2. Εντοπισμός και διαχωρισμός του πρότυπου και των προόδων,
3. Σύνδεση των δύο μερών (πρότυπο - κρίκοι).