Αριθμητικό σύστημα των Χμερ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οι αριθμοί Χμερ απεικονίζονται σε τέσσερις διαφορετικές τυπογραφικές παραλλαγές σε σύγκριση με τους αραβικούς αριθμούς (μπλε).

Οι αριθμοί Χμερ είναι οι αριθμοί που χρησιμοποιούνται στη γλώσσα Χμερ. Χρησιμοποιούνται τουλάχιστον από τις αρχές του 7ου αιώνα, με την παλαιότερη γνωστή χρήση να είναι σε μια στήλη που χρονολογείται στο 604 μ.Χ. και βρέθηκε στο Πρασάτ Μπαγιάνγκ, κοντά στο Άνγκορ Μπόρεϊ της Καμπότζης.[1]

Αριθμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αριθμός 605 με ψηφία Χμερ. Η παλαιότερη γνωστή χρήση του μηδενός ως δεκαδικού αριθμού.[2]

Προήλθε από το ινδουιστικό σύστημα αρίθμησης. Είναι το πρώτο σύστημα γραφής από το οποίο αποδεικνύεται η χρήση τουμηδενός ως αριθμητικό ψηφίο. Χρονολογείται από τον έβδομο αιώνα.[3][4] Στα παλιά Χμερ ή Ανγκοριανά Χμερ υπήρχαν επίσης ξεχωριστά σύμβολα για τους αριθμούς 10, 20 και 100.

Κάθε σύμβολο πολλαπλασίου του 20 ή του 100 έπρεπε να εμφανίζει μια πρόσθετη γραμμή από ι ο αριθμός 47 κατασκευάστηκε χρησιμοποιώντας το σύμβολο για τον αριθμό 20 με μια πρόσθετη γραμμή από πάνω, ακολουθούμενη από το σύμβολο για τον αριθμό 7.[5]

Καθώς και τα δύο συστήματα γραφής, της Ταϊλάνδης και του Λάο, προέρχονται από το παλιό σύστημα γραφής των Χμερ,[6] οι σύγχρονες μορφές τους εξακολουθούν να μοιάζουν με τις τελευταίες, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Αξία Χμερ Ταϊλανδικό Λάος
0 ០ ๐ ໐
1 ១ ๑ ໑
2 ២ ๒ ໒
3 ៣ ๓ ໓
4 ៤ ๔ ໔
5 ៥ ๕ ໕
6 ៦ ๖ ໖
7 ៧ ๗ ໗
8 ៨ ๘ ໘
9 ៩ ๙ ໙

Σύγχρονοι αριθμοί Χμερ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα προφορικά ονόματα των σύγχρονων αριθμών Χμερ αντιπροσωπεύουν ένα σύστημα δύο δυνάμεων, με τη βάση 5 και τη βάση 10 σε χρήση. Για παράδειγμα, το 6 (ប្រាំមួយ) σχηματίζεται από το 5 (ប្រាំ) και το 1 (មួយ).

Αριθμοί από το 0 έως το 5[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με εξαίρεση το αριθμητικό ψηφίο 0, το οποίο προέρχεται από τα σανσκριτικά, η ετυμολογία των αριθμητικών ψηφίων Χμερ από το 1 έως το 5 είναι πρωτο-Μον-Χμερ προέλευσης.

Αξία Χμερ Λέξη IPA UNGEGN GD ALA-LC Σημειώσεις
0 ០ សូន្យ [[soun]] sony soun sūnya Από τo σανσκριτικ;o śūnya
1 ១ មួយ [[muəj]] muŏy muoy muaya Το [[muəj]] γίνεται [[mə]] στην κανονική ομιλία.[7]
2 ២ ពីរ [[piː]], [[pɨl]] pir pi, pil bīra
3 ៣ បី [[ɓəj]] bĕi bei pī
4 ៤ បួន [[ɓuən]] buŏn buon puana
5 ៥ ប្រាំ [[pram]] prăm pram prāṃ
  • Για λεπτομέρειες σχετικά με τα διάφορα εναλλακτικά συστήματα ρομάτζι, ανατρέξτε στο Ρομάτζι (Χμερ).
  • Ορισμένοι συγγραφείς μπορούν εναλλακτικά να επισημάνουν την προφορά [[ɓiː]] για τη λέξη δύο και είτε [[bəj]] είτε [[bei]] για τη λέξη τρία.
  • Στη γειτονική Ταϊλάνδη το νούμερο τρία θεωρείται ότι φέρνει καλή τύχη.[8] Ωστόσο, στην Καμπότζη, η λήψη μιας φωτογραφίας με τρία άτομα θεωρείται ότι φέρνει κακή τύχη, καθώς πιστεύεται ότι το άτομο που βρίσκεται στη μέση θα πεθάνει πρόωρα.[9][10]

Αριθμοί από το 6 έως το 20[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αριθμοί από το 6 έως το 9 μπορούν να γραφούν προσθέτοντας οποιονδήποτε αριθμό μεταξύ του 1 και του 4 στον αριθμό βάσης 5 (ប្រាំ), έτσι ώστε το 7 να αναλύεται κυριολεκτικά σε 5 και 2. Παρ' όλ' αυτά, οι Χμερ χρησιμοποιούν μια δεκαδική βάση, έτσι ώστε το 14 να γράφεται ως 10 συν 4, αντί για 2 επί 5 συν 4· και το 16 είναι κατασκευασμένο ως 10+5+1.

Οι σύνθετοι αριθμοί από το έντεκα έως το δεκαεννέα μπορούν να σχηματιστούν χρησιμοποιώντας τη λέξη ដណ្ដប់ [dɔnɗɑp] που προηγείται από οποιονδήποτε αριθμό από ένα έως εννέα, έτσι ώστε το 15 να γραφεί ως ប្រាំដណ្ដប់ [pram dɔnɗɑp] , αντί για το ដប់ប្រាំ [ɗɑp pram].[11]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Kumar Sharan, Mahesh (2003). Studies In Sanskrit Inscriptions Of Ancient Cambodia. Abhinav Publications. σελ. 293. ISBN 81-7017-006-0. 
  2. ↑ Diller, Anthony (1996). «New Zeros and Old Khmer» (PDF). Australian National University. σελίδες 1–3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2009. 
  3. ↑ Eugene Smith, David· Louis Charles Karpinski (2004). The Hindu–Arabic Numerals. Courier Dover Publications. σελ. 39. ISBN 0-486-43913-5. 
  4. ↑ Diller, Anthony (1996). New zeroes and Old Khmer (PDF). Australian National University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Φεβρουαρίου 2009. 
  5. ↑ Jacob, Judith M.· Smyth, David. Cambodian Linguistics, Literature and History (PDF). Rootledge & University of London School of Oriental and African Studies. σελίδες 28–37. ISBN 0-7286-0218-0. 
  6. ↑ «Khmer/Cambodian alphabet». Omniglot. 2008. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2008. 
  7. ↑ Ehrman, Madeline E.· Kem Sos (1972). Contemporary Cambodian: Grammatical Sketch (PDF). Superintendent of Documents, U.S. Government Printing Office. σελ. 18. 
  8. ↑ Asian Superstitions (PDF). ADB Magazine. Ιουνίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2009. 
  9. ↑ «Khmer superstition». 1 Μαρτίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2009. 
  10. ↑ «Info on Cambodia». 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2009. 
  11. ↑ Huffman, Franklin E. (1992). Cambodian System of Writing and Beginning Reader. SEAP Publications. σελίδες 58–59. ISBN 0-87727-520-3. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αριθμητικό_σύστημα_των_Χμερ&oldid=10529445"