Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Antoine-Laurent de Jussieu (Γαλλικά)
Γέννηση12  Απριλίου 1748[1][2][3]
Λυών
Θάνατος17  Σεπτεμβρίου 1836[1][2][3]
Παρίσι
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο του Μονπαρνάς
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[4]
λατινική γλώσσα
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Παρισιού
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταβοτανολόγος
ιατρός
ΕργοδότηςJardin botanique de la Ville de Paris
Οικογένεια
ΤέκναAdrien-Henri de Jussieu
ΓονείςChristophe de Jussieu
ΑδέλφιαBernard-Pierre de Jussieu
ΣυγγενείςChristophe Alexis Adrien de Jussieu (ανιψιός), Antoine de Jussieu (θείος), Bernard de Jussieu (θείος) και Joseph de Jussieu (θείος)
ΟικογένειαDe Jussieu family[5]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαδιευθυντής του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι (1794–1826)[6][7]
πρόεδρος (1798–1799, Γαλλική Ακαδημία Επιστημών)
Βραβεύσειςαλλοδαπό μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (29  Ιανουαρίου 1829)[8]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Προτομή του Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ από τον Νταβίντ ντ' Ανζέ (1837)

Ο Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ (γαλλ. Antoine Laurent de Jussieu, 12 Απριλίου 1748 – 17 Σεπτεμβρίου 1836) ήταν Γάλλος βοτανολόγος, ο πρώτος άνθρωπος που δημοσίευσε μια φυσική ταξινόμηση όλων των φυτών που έχουν άνθη και καρπούς (είναι τα γνωστά σήμερα ως αγγειόσπερμα). Μεγάλο μέρος από το ταξινομικό του σχήμα παραμένει σε χρήση από τους βοτανολόγους. Η ταξινόμησή του είχε ως βάση ένα εκτεταμένο αλλά αδημοσίευτο έργο του θείου του, του Μπερνάρ ντε Ζυσιέ.

Βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ζυσιέ γεννήθηκε στη Λυών ως ένα από τα δέκα τέκνα του Κριστόφλ ντε Ζυσιέ (Christophle de Jussieu), ο οποίος ασχολείτο ερασιτεχνικά με τη βοτανική.[9] Και οι τρεις νεότεροι αδελφοί του πατέρα ήταν επίσης βοτανολόγοι. Ο Αντουάν-Λωράν πήγε μόλις ενηλικιώθηκε (1765) στο Παρίσι, ώστε να σπουδάσει ιατρική μένοντας στο σπίτι του θείου του Μπερνάρ. Απεφοίτησε με διδακτορικό το 1770, έχοντας εκπονήσει μια διατριβή με θέμα τη φυσιολογία των ζώων και των φυτών.[10] Ο θείος του τον συνέστησε στον Jardin du Roi τον βοτανικό κήπο των Παρισίων, όπου διορίσθηκε (1770) ως επιμελητής της Βοτανικής και βοηθός του καθηγητή Λουί-Γκυγιώμ Λεμονιέ, καθηγητή της Βοτανικής εκεί.[11] Ο Λεμονιέ είχε διαδεχθεί στη θέση αυτή τον άλλο θείο του Ζυσιέ, τον Αντουάν, το 1759. Οι διαλέξεις που έδιναν εξέχοντες βοτανολόγοι εκεί, όπως οι Ζυσιέ, προσέλκυαν μεγάλο κοινό, ιδίως φαρμακοποιούς.[12] Η διάλεξη που έδωσε ο Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ με θέμα την ταξινόμηση των βατραχιοειδών[10] το 1773 στην Ακαδημία Επιστημών οδήγησε στην εκλογή του ως μέλους της το ίδιο έτος.[13] Το 1784 διορίσθηκε από τον τότε βασιλέα Λουδοβίκο ΙΣΤ΄ ως μέλος μιας πενταμελούς βασιλικής επιτροπής για τη διερεύνηση του ζωικού μαγνητισμού, δημοσιεύοντας μια διαφορετική γνώμη από εκείνη της πλειοψηφίας των μελών[14], συγκεκριμένα ότι χρειαζόταν περαιτέρω διερεύνηση του θέματος.[15]

Η δημοσίευση του βασικού έργου του Ζυσιέ, του Genera plantarum, το 1789, συνέπεσε σχεδόν ακριβώς με την έναρξη της Γαλλικής Επαναστάσεως (1789-1799). Ο Ζυσιέ προσκολλήθηκε στις ιδέες της και διορίσθηκε σε μια θέση στη «δημοτική κυβέρνηση» των Παρισίων, με το καθήκον να διευθύνει όλα τα νοσοκομεία. Με την κατάργηση της μοναρχίας ο Jardin du Roi (= «κήπος του Βασιλέως») μετονομάσθηκε σε Jardin des plantes (= «κήπος των φυτών», ονομασία που διατηρεί και σήμερα), και ο Ζυσιέ είχε καθοριστικό ρόλο στην αναδιοργάνωσή του ως Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας το 1790, όπου διορίσθηκε καθηγητής της Βοτανικής. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του Μουσείου το 1794 και το 1795, και εκ νέου από το 1798 έως το 1800.[16] Ο Ζυσιέ ξεκίνησε αμέσως ενέργειες για τη σύσταση ενός φυτολογίου, κάτι που διευκολύνθηκε πολύ από την κατάσχεση ξένων συλλογών από τα στρατεύματα των επαναστατών, καθώς και από την κατάσχεση της περιουσίας της Εκκλησίας και των αριστοκρατών.[17][11] Το 1808 ο Ναπολέων Βοναπάρτης διόρισε τον Ζυσιέ στη θέση του συμβούλου του πανεπιστημίου.[13]

Ο Ζυσιέ παρέμεινε στο μουσείο μέχρι το 1826, οπότε τον διαδέχθηκε ο γιος του, ο Αντριάν-Ανρί.[17] Δημοσίευσε πολλές εργασίες στα Annales du Museum d’histoire naturelle 1802–1813)[18] και στη διάδοχη έκδοση Mémoires du Muséum d'histoire naturelle (από το 1815), ενώ συνεισέφερε και λήμματα στο μνημειώδες Λεξικόν των Φυσικών επιστημών (Dictionnaire des sciences naturelles) του Φρεντερίκ Κυβιέ (εκδόθηκε σε 61 τόμους από το 1816 έως το 1845).[19][11] Επίσης ήταν μέλος της μασονικής Στοάς «Οι εννέα Αδελφές».

Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετάλλιο με την κεφαλή του Ζυσιέ, έργο του Νταβίντ ντ' Ανζέ, 1836
Η σελίδα τίτλου του Genera plantarum του Ζυσιέ

Το σύστημα του Ζυσιέ για την ταξινόμηση των φυτών βασιζόταν στις σχετικές αξίες των χαρακτηριστικών τους και απετέλεσε το θεμέλιο των μετέπειτα φυσικών συστημάτων της βιολογικής ταξινομικής. Πρωτοδημοσιεύθηκε το 1773 σε μια εργασία που αφορούσε την οικογένεια φυτών βατραχιοειδή (Ranunculaceae).[20] Το επόμενο έτος ανέπτυξε τη μέθοδό του περαιτέρω σε μια δημοσίευση με θέμα τη διευθέτηση των φυτών στον Jardin de Roi, με βάση το έργο του θείου του Μπερνάρ στον κήπο του Μεγάλου Τριανόν στις Βερσαλίες. Αυτή η εργασία αφορούσε κυρίως τις ανώτερες της οικογένειας ταξινομικές κατηγορίες.[21] Τα επόμενα πέντε έτη αφιερώθηκαν από τον Ζυσιέ στην εφαρμογή της ταξινομικής μεθόδου του σε ολόκληρο το βασίλειο των φυτών, ένας κόπος που απέφερε το μνημειώδες έργο του Genera plantarum (= «τα γένη των φυτών»), που κυκλοφόρησε το 1789.[22] Κατά τη σύνταξη αυτού του πονήματος, είχε πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό φυτολογίων και βοτανικών κήπων. Ως προς τη διεθνή αναγνώριση του έργου, αρχικώς οι Βρετανοί και Γερμανοί βοτανολόγοι, ως ασπαζόμενοι στενά το σύστημα του Λινναίου, ήταν διστακτικοί έναντι αυτών που θεωρούσαν ριζοσπαστικές ιδέες εκπορευόμενες από τη Γαλλική Επανάσταση.[13] Ωστόσο το έργο δεν άργησε να κερδίσει την ευρύτερη αποδοχή της επιστημονικής κοινότητας, προαγόμενο από εξέχοντες βοτανολόγους όπως ήταν ο Βρετανός Ρόμπερτ Μπράουν και ο Ελβετός Ωγκυστέν Πυραμί ντε Καντόλ.[17][11]

Στο Genera plantarum (1789) ο Ζυσιέ υιοθέτησε μια μεθοδολογία βασισμένη στη χρήση πολλών διαφορετικών ιδιοτήτων για να ορίσει ταξινομικές ομάδες, μια ιδέα που προήλθε από τον φυσιοδίφη Μισέλ Αντανσόν. Αυτό αποτελούσε μια σημαντική βελτίωση σε σχέση με το κατά κάποιο τρόπο «τεχνητό» σύστημα ταξινομικής του Λινναίου, του οποίου το γνωστότερο έργο ταξινομούσε τα φυτά σε ομοταξίες και τάξεις με βάση τον αριθμό των στημόνων και των υπέρων των ανθέων τους. Ο Ζυσιέ υιοθέτησε πάντως τη διωνυμική ονοματολογία του Λινναίου, συντείνοντας έτσι στην πλήρη καθιέρωσή της. Επεξέτεινε τις ιδέες του θείου του σχετικώς με τη σχετική αξία των φυτικών χαρακτηριστικών. Θεωρήθηκε ότι τα διάφορα χαρακτηριστικά είχαν άνιση αξία, με κάποια να είναι σημαντικότερα, σε ένα ιεραρχικό σύστημα. Καθώς το έθεσε ο Ζυσιέ, τα χαρακτηριστικά των φυτών θα έπρεπε να είναι «pesés et non comptés» (= ζυγιασμένα και όχι απαριθμημένα) κατά την απόδοσή τους σε συγκεκριμένες ομάδες. Οι ονομασίες που έδωσε στις τρεις μεγάλες ομάδες του θείου του ήταν «ακοτυλήδονα», «μονοκοτυλήδονα» και «δικοτυλήδονα». Αυτά υποδιαιρέθηκαν κατόπιν σε 15 ομοταξίες και εκατό οικογένειες.[13] Τα σημαντικότερα γνωρίσματα του Genera plantarum είναι η διαίρεση των φυτών σε ομάδες και η περιγραφή των εκατό οικογενειών (ordines naturales) με τον καθορισμό των μεταξύ τους ορίων.[23] Μετά την επιστροφή του Ζυσιέ στις επιστημονικές δραστηριότητές του στο Μουσείο, οι δημοσιεύσεις του (περίπου 60 υπομνήματα)[24] ασχολούνταν σε μεγάλο βαθμό με περαιτέρω επεξεργασία των αρχών του Genera plantarum και με λεπτομερέστερη περιγραφή και καθορισμό των οικογενειών που είχε ονομάσει, ένα έργο στο οποίο επηρεάσθηκε πάρα πολύ από τον Γιόζεφ Γκαίρτνερ.[13][11] Παρά το ότι ο Ζυσιέ εργάσθηκε πάνω σε μια δεύτερη έκδοση του Genera plantarum, από αυτή δημοσιεύθηκε μόνο η «Εισαγωγή», ένα έτος μετά τον θάνατό του.[25][13]

Επιλεγμένες δημοσιεύσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τιμητικές διακρίσεις και κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πλατεία Ζυσιέ στο Παρίσι
Ανδριάντας του Ζυσιέ στον Jardin des Plantes, έργο του γλύπτη Ζαν-Φρανσουά Λεζάντρ-Εράλ

Ο Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ έγινε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών το 1773 και εκλέχθηκε αλλοδαπό μέλος της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών το 1788. Το «φυσικό» ταξινομικό σύστημα του Ζυσιέ αντικατέστησε σύντομα το βασισμένο στα αναπαραγωγικά όργανα σύστημα του Λινναίου.[26] Το σύστημα της ανώτερης του γένους ονοματολογίας στη βοτανική έχει ημερομηνία γεννήσεως την 4η Αυγούστου του 1789, με τη δημοσίευση του έργου του Ζυσιέ Genera Plantarum (Gen. Pl.).[27] Πολλές από τις σημερινές οικογένειες των φυτών θεσπίσθηκαν από τον Ζυσιέ. Το βιβλίο του Morton History of botanical science (1981) απαριθμεί 76 οικογένειες του Ζυσιέ που υιοθετούνται και σήμερα, έναντι μόνο 11 του Λινναίου. Γράφοντας για το σύστημά του, ο βοτανολόγος της Οξφόρδης Σύντνεϋ Χάουαρντ Βάινς σχολιάζει:

«Η δόξα αυτού του κορυφαίου επιτεύγματος ανήκει στον Ζυσιέ: εκείνος ήταν ο ικανός άνθρωπος που εμφανίσθηκε ακριβώς στη [σωστή] ψυχολογική στιγμή, και οι άνθρωποι που εμφανίζονται έτσι έχουν πραγματοποιήσει, και θα συνεχίσουν να πραγματοποιούν, όλες τις μεγάλες γενικεύσεις στην επιστήμη.»[28]

Ο Ζυσιέ και οι συγγενείς του βοτανολόγοι έχουν απαθανατισθεί σε διάφορα έργα τέχνης, αρχίζοντας από μία προτομή και ένα μενταγιόν που φιλοτέχνησε ο David d'Angers (Pierre-Jean David) αμέσως μετά τον θάνατο του επιστήμονα. Ανδριάντας του Ζυσιέ, που παραγγέλθηκε για 10 χιλιάδες φράγκα στον γλύπτη Ζαν-Φρανσουά Λεζάντρ-Εράλ (Legendre-Héral) το 1842, βρίσκεται στον Jardin des Plantes, ενώ ένας άλλος, έργο του Γκυστάβ Ντελογιέ (Jean-Baptiste Gustave Deloye, 1838-1899), είναι τοποθετημένος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βιέννης.[29] Η βοτανολογική «δυναστεία» των Ζυσιέ απαθανατίζεται στη συνοικία του Jardin des Plantes από την Πλατεία Ζυσιέ (5ο Διαμέρισμα), την οδό Ζυσιέ (Rue Jussieu), τον σταθμό «Ζυσιέ» του παρισινού μετρό και από το ομώνυμο συγκρότημα θετικών επιστημών του Πανεπιστημίου των Παρισίων. Ονόματα οδών στη Marseilles και στη Λυών τιμούν επίσης την οικογένεια. Η Χερσόνησος Ζυσιέ της Νότιας Αυστραλίας ονομάσθηκε έτσι προς τιμή του Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ, ενώ ο αστεροειδής 9470 Ζυσιέ (Jussieu), που ανακαλύφθηκε το 1998, ονομάσθηκε προς τιμή και των τεσσάρων επιφανέστερων βοτανολόγων του οίκου.

  • Η πρότυπη συντομογραφία Juss. χρησιμοποιείται διεθνώς για να υποδηλώσει τον Αντουάν-Λωράν ντε Ζυσιέ σε επιστημονικές αναφορές βοτανικών ονομασιών.


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12423918t. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Antoine-Laurent-de-Jussieu. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w6kw5kj5. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12423918t. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  5. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Οκτωβρίου 2019.
  6. ↑ www.histoire-medecine.fr/antoine-laurent-de-jussieu.php.
  7. ↑ British Museum person-institution thesaurus. www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG228823.
  8. ↑ «List of Royal Society Fellows 1660-2007». Complete List of Royal Society Fellows 1660-2007. Βασιλική Εταιρεία. σελ. 194.
  9. ↑ Burdet 1976.
  10. ↑ 10,0 10,1 Jussieu 1770.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Stafleu 2019.
  12. ↑ Hahn 1971, σελ. 87.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 Rompel 1910.
  14. ↑ Jussieu 1784.
  15. ↑ Duveen & Klickstein 1955.
  16. ↑ Jaussaud & Brygoo 2004, σελίδες 41–45.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Promeet 2021.
  18. ↑ Ann. Mus. Hist. Nat. Paris 1802–1827.
  19. ↑ 19,0 19,1 Cuvier 1816–1845.
  20. ↑ Jussieu 1777.
  21. ↑ Jussieu 1778.
  22. ↑ Jussieu 1789.
  23. ↑ Jussieu 1964.
  24. ↑ Chisholm 1911.
  25. ↑ Jussieu 1837.
  26. ↑ Isely 1994.
  27. ↑ Meerow et al. 2007.
  28. ↑ Vines 1913.
  29. ↑ van der Krogt & van der Krogt 2021.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικές πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άρθρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εγκυκλοπαίδειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστότοποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αντουάν-Λωράν_ντε_Ζυσιέ&oldid=10444459"