Ανδρέας Παστελλάς
| Ανδρέας Παστελλάς | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ανδρέας Παστελλάς (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1932 Πάφος |
| Θάνατος | 12 Φεβρουαρίου 2013 Λεμεσός |
| Χώρα πολιτογράφησης | Κύπρος |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Ελληνικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Σπουδές | Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ποιητής συγγραφέας κριτικός λογοτεχνίας φιλόλογος |
Ο Ανδρέας Παστελλάς (Κάτω Πάφος 1932 - Λεμεσός 12 Φεβρουαρίου 2013) υπήρξε βραβευμένος ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός της λογοτεχνίας, φιλόλογος και εκπαιδευτικός της Κύπρου.
Σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποφοίτησε από το Ελληνικό Γυμνάσιο Λεμεσού (1950) και πήρε πτυχίο Κλασικής Φιλολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών (1955). Μετεκπαιδεύθηκε στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού.
Επαγγελματική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με το πέρας των σπουδών του υπηρέτησε ως καθηγητής φιλολογίας στο Λανίτειο Γυμνάσιο Λεμεσού. Εργάστηκε ως Βοηθός Διευθυντής Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης, ως Λυκειάρχης και ως Επιθεωρητής Φιλολογικών Μαθημάτων στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Υπήρξε ακόμα μέλος, σε τρεις θητείες, της Συμβουλευτικής Επιτροπής Γραμμάτων, της Επιτροπής Δοκιμίων της Πρεσβείας της Ελλάδος, μέλος, επί δεκαπέντε χρόνια, της Μόνιμης Επιτροπής Τυποποίησης Γεωγραφικών Ονομάτων και Ιδρυτής του «Γλωσσικού Ομίλου Κύπρου».
Υπήρξε μέλος της Εκδοτικής Ομάδας των περιοδικών «Επιθεώρηση Λόγου και Τέχνης» και «Κυπριακά Χρονικά».
Κατά τα χρόνια 1988-1990 διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων (ΣΕΚΦ). Κατ’ αυτή την περίοδο ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα. Υπήρξε, ακόμα, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου Αρχειοθετήθηκε 2021-08-26 στο Wayback Machine..
Υπήρξε από τους ιδρυτές του «Πνευματικού Ομίλου», γραμματέας του το 1961 και εν συνεχεία πρόεδρος.
Προήδρευσε επίσης της «Κίνησης Πολιτών για τα Εθνικά Θέματα».
Πήρε μέρος, ως εισηγητής, σε πολλά επιστημονικά και λογοτεχνικά συνέδρια στην Kύπρο, την Eλλάδα και το εξωτερικό.
Συμμετοχή στον Απελευθερωτικό Αγώνα 1955-1959 Ε.Ο.Κ.Α.[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έλαβε ενεργό μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου του 1955-59.
Εργογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει δύο ποιητικές συλλογές, καθώς και αυτοτελή και συλλογικά βιβλία με άρθρα, δοκίμια, βιβλιοκριτικές, πρακτικά συνεδρίων, κ.ά. Ποιήματά του περιλήφθηκαν σε διάφορες ανθολογίες και μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες. Το ποιητικό του έργο ανθολογήθηκε από τους Νίκο Ορφανίδη και Σάββα Παύλου (Ακτή τ. 25, Χειμώνας 1995, σσ. 49 - 64).
ΠΟΙΗΣΗ:
- Χώρος Διασποράς, 1970 (Κρατικό βραβείο ποίησης του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου).
- Μεταθανατίως αποσχηματισθείς, Κύπρος, 1995.
ΔΟΚΙΜΙΟ - ΜΕΛΕΤΕΣ:
- Τα καθ’ οδόν, Φιλολογικά και κριτικά κείμενα, Κύπρος, 2002.
- Σχήματα αντιθετικών δομών στην ποίηση και την ποιητική του Κωστή Παλαμά, Κύπρος, 2002.
- Γκρίζο έως βαθύχρωμο σκούρο. Μικρές τομές και ανιχνεύσεις σε μεγάλα θέματα της καθημερινής ζωής, Κύπρος, 2003.
Κρίσεις για το έργο του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
"Ο Ανδρέας Παστελλάς υπήρξε ποιητής του οράματος. Αλλά και της δοκιμασίας και των παθών και της ιστορικής ματαίωσης. Ποιητής ακαριαίος, κατά τον καβαφικό τρόπο, ολιγογράφος, με μια πικρή κι όμως διάχυτη ειρωνεία, καθίσταται ποιητής εξόχως εθνικός. Διαβάζουμε, έτσι, στο Χώρο Διασποράς, μαζί με το σπουδαίο ποίημα «Άδεια Θρανία» της εθνικής ανάτασης και υπερηφάνειας και εκείνο το πικρό με τίτλο «Εμπορεία Φοινικικά», που συνιστούν τον άξονα και το μέτρο της αυτοσυνειδησίας μας, αλλά και μια επώδυνη κατάθεση του αλλοτριωμένου ελληνισμού, τον οποίο ο ποιητής επιχειρεί να αφυπνίσει…
Το ποιητικό αριστούργημά του «Ο σκαντζόχοιρος που επέζησε», συνιστά μιαν άλλη βιογραφία ή μια αυτοβιογραφία του ελληνισμού της εξόριστης Κύπρου, ενός ελληνισμού που παραμένει πεισμόνως όρθιος και υπερήφανος, όταν γύρω του όλα καταρρέουν και χάνονται…" (Νίκος Ορφανίδης)
"Η συλλογή Χώρος Διασποράς του Αντρέα Παστελλά, ήταν ένα από τα πιο συμπυκνωμένα κείμενα, που με λιτά εκφραστικά μέσα, από τη δεκαετία του ’60, αποτύπωσε τα φαινόμενα αλλοτρίωσης και αποπροσανατολισμού της κυπριακής κοινωνίας, που κατά τα πρόσφατα χρόνια απέκτησαν κυρίαρχη μορφή. Σοφοί δε προσιόντων… Τα «φοινικικά εμπορεία» και οι «φοινικίζοντες», οι «εν μέρει Έλληνες και ολίγον φοινικίζοντες» ήσαν καίρια…
Όσον αφορά τη δεύτερη ποιητική συλλογή του Ανδρέα Παστελλά, Μεταθανατίως αποσχηματισθείς, είναι έκδηλο ότι διαλέγεται με την προηγούμενη του 1970, το Χώρο Διασποράς. Είναι κοινές, π.χ., οι αντιστίξεις που διατρέχουν τα ποιήματα «Διονύσιος Καρδιανός, Θραξ» (1970) και «Τυρταίου λόγος επιμνημόσυνος» (1995) (σφρίγος ελληνικό-φοινικίζοντες / κυνηγοί κεφαλών). Όμως, στη δεύτερη συλλογή του, ο Αντρέας Παστελλάς επαυξάνει το βεληνεκές του κριτικού σαρκασμού του, επεκτείνοντάς το ως το κέντρο του αθηναϊκού κράτους («Ο Φρύνιχος στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1974»).
Ακόμη, η πρώτη συλλογή του, εν είδει μουσικής φόρμας, χωρίζεται στα τρία. Ένα επικό μέρος που αναφέρεται στον αγώνα του 55-59, ένα δεύτερο της αμφισβήτησης και του σαρκασμού που αναφέρεται στην περίοδο που ακολούθησε τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, όταν οι Κύπριοι «εποίησαν εαυτοίς μόσχον και προσκεκυνήκασιν αυτώ και τεθύκασιν αυτώ», και ένα τρίτο με άμεσες αναφορές της προσωπικής ζωής. Στη δεύτερη συλλογή του επικρατεί ενιαίο πεδίο.» (Σάββας Παύλου)[1]
«Ο Ανδρέας Παστελλάς δείχνει στις μελέτες του μια αξιοσημείωτη ευαισθησία, μια χαρακτηριστική ελευθερία αλλά και την επίμονη αναζήτηση ενός ήθους το οποίο θεωρεί απαραίτητο για να είναι καρποφόρες οι αναγνωστικές του βιώσεις. Ενδεχομένως το ήθος είναι ένα ζητούμενο που έχει άμεσο δεσμό με τον ορίζοντα της κοσμοθεωρίας του, με την αντίληψη του λχ. τι σημαίνει «ελληνικό», τί ωραίο, τί καλό. Με τη διευρυμένη πολιτική του αντίληψη. Αλλά επίσης, μια πτυχή του ήθους του Παστελλά προβάλλεται αναμφίβολα στον τρόπο που εννοεί τη λογοτεχνία ως αναπόσπαστο κομμάτι της παιδείας.» (Αλέξης Ζήρας)
«Βασικά και χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ύφους και της γραφής του Παστελλά είναι, κατά τη γνώμη μου, η εκφραστική ακρίβεια, η πολύ προσεγμένη γλώσσα, η νηφαλιότητα των επιχειρημάτων του. Ακόμη και όταν είναι υποχρεωμένος να στηλιτεύσει και να καταγγείλει, ο λόγος του διατηρεί μιαν αιχμηρή εκφραστική ευπρέπεια.» (Δημήτρης Δασκαλόπουλος)
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
«Σελίδες για τον ποιητή και κριτικό Ανδρέα Παστελλά». Περιοδικό Ακτή, τ. 85, Χειμώνας 2010, σσ. 65-88, όπου και τα κείμενα:
- Νίκος Ορφανίδης, «Εισαγωγικά στην ποίηση του Ανδρέα Παστελλά».
- Αλέξης Ζήρας, «Με γνώμονα την σύνθεση: παρατηρήσεις στα κείμενα κριτικής του Ανδρέα Παστελλά».
- Δημήτρης Δασκαλόπουλος, «Τὰ καθ’ οδόν» του Ανδρέα Παστελλά».
- «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΣΤΕΛΛΑΣ, η ποιητική ποιότητα, η τιμιότητα και οι μικρότητες». Σάββας Παύλου. 13 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2021.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|