Μετακινήθηκε στο πρόχειρο του χρήστη στο 2gymkais1[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πρώτη Περίοδος (1821 - 1823)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Προεπαναστάτικη Περίοδος στην Κρήτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ελληνική Επανάσταση δεν άργησε να εξαπλωθεί στην Κρήτη παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν για τους επαναστάτες στην περιοχή:

Αντίξοες συνθήκες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μεγάλη απόσταση του νησιού από την ηπειρωτική Ελλάδα και η παρεμβολή της θάλασσας ενδιάμεσα δυσκόλευε την επικοινωνία με τα υπόλοιπα μεγάλα κέντρα καθώς και την αποστολή εφοδίων, όπλων και τον συντονισμό των πολεμικών κινήσεων.
Εσωτερικά προβλήματα στην Κρήτη:
- Πληθυσμός: Ο πληθυσμός της αποτελούταν κατά ένα μέρος (30 %) από Τούρκους. Αυτοί ήταν είτε Οθωμανοί της Μικράς Ασίας είτε Κρητικοί που άλλαξαν την θρησκεία τους από την αρχή της Οθωμανικής εξουσίας(Τουρκοκρητικοί).
- Φανατισμός: Οι νέοι Τούρκοι (παλιοί Κρήτες) είχαν φανατιστεί σε βαθμό που ξεπερνούσαν και τους κατακτητές και κατέφευγαν σε διώξεις και καταπιέσεις εις βάρος των Χριστιανών .
- Καταπίεση: Το νησί καταπιεζόταν ήδη από τους πρώτους χρόνους της σκλαβιάς από δύο σώματα γενιτσάρων, τους αυτοκρατορικούς και τους ντόπιους σε βαθμό που τα σώματα δεν δεχόντουσαν διαταγές από σουλτάνους. Παρόμοια κατάσταση αντιμετώπιζε η Μακεδονία
- Παιδεία: Η ιδεολογία της Επανάστασης που πέρασε στις νέες γενιές στην υπόλοιπη Ελλάδα στην Κρήτη δεν υφίσταται λόγο της πνευματικής στασιμότητας του νησιού τους δύο προηγούμενους αιώνες.
- Ανέτοιμοι ψυχολογικά Κρήτες:Εξαιτίας του μικρού αριθμού φιλικών το αίσθημα για επανάσταση υστερούσε κατά πολύ από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Ευνοϊκές συνθήκες για την επανάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αίσθημα και ο πόθος για ελευθερία υπήρχε πάντα στους κατοίκους της Κρήτης το οποίο ευνοείσαι την έκρηξη της επανάστασης στην περιοχή

Ξέσπασμα της επανάστασης. Αντίδραση της Τουρκίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η 15η Απριλίου του 1821 είναι η μέρα που πάρθηκε η απόφαση ένταξης της Κρήτης στην πανελλήνια εξέγερση στο μοναστήρι της Παναγίας της Θυμιανής στα Σφακιά.Η πρώτη μεγάλη νίκη της Κρήτης πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιουνίου 1821 στο Λούλο Χανίων. Επίσης αυτή η ημερομηνία θεωρείται η επίσημη της έναρξης της επανάστασης στην Κρήτη.

Η αντίδραση ήταν άμεση. Πολλές ενέργειες αγριότητας ακολούθησαν μετά την έναρξη της επανάστασης με την μεγάλη σφαγή της 24ης Ιουνίου 1821 στο Ηράκλειο να κορυφώνει τις βιαιοπραγίες που συνέβησαν και να μένει για τα επερχόμενα χρόνια στο μυαλό του κρητικού λαού με το όνομα «ο μεγάλος αρπαντές». Όμως η Τουρκική αντίδραση δεν εμπόδισε την Επανάσταση να επεκταθεί και να εδραιωθεί στην επικράτεια της Κρήτης

Η Κρητική πολιτική οργάνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η απουσία γενικού αρχηγού και οι μεγάλες φιλοδοξίες των τοπικών οπλαρχηγών καθιστούσε αδύνατη την οργάνωση και τον συντονισμό του Κρητικού αγώνα και έβλαπτε πολεμικούς ορισμένους πολεμικούς παράγοντες.Άρα η ανάγκη οργάνωσης της πολιτικής ήταν αναγκαία για την επιτυχία της επανάστασης. Την λύση ήρθε για να δώσει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πρότεινε να οριστεί ως γενικός διοικητής της Κρήτης ο Μιχαήλ Κομνηνό Αφεντούλιεφ (Αφεντούλη) τον οποίο έπρεπε να υπακούν όλοι οι επαναστάτες και οπλαρχηγοί της περιοχής. Η πρόταση έγινε αποδεκτή με προθυμία και η κατάβαση του νέου γενικού αρχηγού στην Μεγαλόνησο πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 1821. Ο τίτλος που του αποτιμήθηκε ήταν «Γενικός Έπαρχος και Αντιστράτηγος της Κρήτης»

Τα επιτεύγματα του Μιχαήλ Αφεντούλη ήταν η ανασύνταξη των επαναστατικών δυνάμεων, η διατήρηση του επαναστατικού πνεύματος στο νησί και η διεξαγωγή της πρώτης γενικής συνέλευσης που πραγματοποιείται στην Κρήτη στους Αρμένους Αποκορώνου από τις 11 - 22 του Μαΐου 1822 στο οποίο αποφασίστηκε και ψηφίστηκε το πολίτευμα της Κρήτης καθώς και το σχέδιο που θα ακολουθούσε η προσωρινή διοίκηση της Μεγαλονήσου πάντα έχοντας ως βάση την Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου. Αυτή η συνέλευση αποτέλεσε το σπουδαιότερο κατόρθωμα του Αφεντούλη.

Τα πρώτα σημαντικά προβλήματα με τα οποία ήρθε αντιμέτωπη η επανάσταση στην Κρήτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αποτυχία αντιμετώπισης του ξεσπάσματος της επανάστασης από τον σουλτάνο τον οδήγησε στην αναζήτησης βοήθειας από τον Μωχάμετ Αλύ αντιβασιλεία της Αιγύπτου ο οποίος δεχόμενος την πρόσκληση έστειλε στρατό που με την αποβίβαση του (τέλη Μαΐου 1822) άρχισε να δημιουργεί προβλήματα στους επαναστάτες με τις πρώτες ήττες τους. Αυτό σε συνδυασμό με τις συνεχείς αντιπαραθέσεις του Αφεντόυλη με τους τοπικούς αρχηγούς έθεσαν την θέση του σε αμφισβήτηση και την επανάσταση σε ταραχή. Το όνομα του Μιχαήλ Αφεντούλιεφ δέθηκε γρήγορα με αρκετές ήττες και δυσκολίες στον πολεμικό τομέα το οποίο τον οδήγησε σε φυλάκιση το Νοέμβριο του 1822. Ο ορισμός νέου διοικητή τέθηκε αμέσως ως ένα θέμα προς επίλυση από Κρήτες αντιπροσώπους σε διάφορες εθνοσυνελεύσεις που διεξάχθηκαν στην περιοχή της Πελοποννήσου και το πρόσωπο που επιλέχθηκε ,από τον Ιωάννη Κωλλέτη, ήταν ο Εμμανουήλ Τομπάζης από την Ύδρα. Η άφιξή του στην Κρήτη πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1823. Ακολούθησαν αρκετές νίκες των επαναστατών που συνδέθηκαν άμεσα με το πρόσωπο του Τομπάζη.Ο ίδιος οργάνωσε νέα Κρητική συνέλευση στην οποία αποφασίστηκε η δημιουργία του «Οργανισμού της ενιαυσίου τοπικής διοικήσεως της νήσου Κρήτης» όπως ονομάστηκε

Την ίδια περίοδο καταφτάνει στο νησί ο Χουσεΐν Μπέης ως ο νέος αρχηγός του αντίπαλου στρατού (αιγυπτιακού) φέρνοντας μαζί του στρατιωτικές ενισχύσεις όπως νέα τάγματα πάρα πολλά εφόδια κλπ. τον Ιούνιο του 1823. Μην χάνοντας χρόνο οι Τούρκοι με την βοήθεια των Αιγυπτίων προχωρούν ανατολικά και στο πέρασμά τους καταστρέφουν πολλά χωριά και πολιορκούν το σπήλαιο του Μελιδονίου στο οποίο χάθηκαν 370 χριστιανοί πολιορκημένοι τον Ιανουάριο του 1824. Αυτά έφεραν ένα άσχημο συναίσθημα απαισιοδοξίας στην επανάσταση.

Παρά την προσπάθεια του Τομπάζη να φέρει βοήθεια στην Κρήτη μετά από αίτημα του, στο εκτελεστικό σώμα και πιο συγκεκριμένα στον υπεύθυνο του Γεώργιο Κουντουριώτη, τον Μάιο του 1824 δεν υπήρξε καμία κίνηση από την κυβέρνηση. Ο Τομπάζης φεύγει από το νησί βλέποντας την επανάσταση να 'μπάζει' από κάθε μεριά και ιδιαίτερα μετά την εισβολή του αρχηγού του αντίπαλου δέους ,Χουσεΐν, στην περιοχή των Σφακίων. Με την αποχώρηση του από το νησί ο πρώην υπεύθυνος Εμμανουήλ Τομπάζης ζητάει την συνέχιση της επανάστασης με κάθε τρόπο, από τους ντόπιους.

Το τέλος του μήνα Μάη βρήκε την Κρήτη ολοκληρωτικά κατακτημένη κάτω από τα χέρια του Χουσεΐν Μπέη ο οποίος πλέον ελέγχει την πεδινή Κρήτη. Η επανάσταση μετατράπηκε σε ανταρτοπόλεμο με ειδικές ομάδες ανταρτών να δρουν αιφνιδιαστικά κυρίως την νύκτα με επιθέσεις και δολιοφθορές σε βάρος των Τούρκων. Αυτοί ονομάζονταν «Καλησπεράδες» και η αντίπαλη πλευρά δεν άργησε να ανταποδώσει σχηματίζοντας τους «Ζουρίδες» μια τουρκική ανταρτική ομάδα.

Δεύτερη περίοδος 1825-1829[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επανάσταση στην Μεγαλόνησο συντηρείται από μεμονωμένες επιθέσεις ανταρτών σε χωριά και φρούρια των Τούρκων. Εκείνη την περίοδο καταφθάνουν στο νησί Κρητικοί, που είχαν καταφύγει στην Πελοπόννησο και τα νησιά και επιστρέφουν με στόχο την ουσιαστική επανέναρξη της Κρητικής επανάστασης. Έτσι, καταλαμβάνεται το φρούριο της Γραμβούσας από τους επαναστάτες, με αρχηγούς τους Δημήτριο Καλλέργη και Εμμανουήλ Αντωνιάδη, στις 9 Αυγούστου του 1825, που χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο νέων επιχειρήσεων. Οι επαναστάτες που το κατοίκησαν έκαναν ορισμένες πολύ σημαντικές κινήσεις:

Έκτισαν μία μικρή πόλη καθώς και την Παναγία την Κλεφτρίνα
Ίδρυσαν σχολείο
Δημιούργησαν το «Κρητικό Συμβούλων» μία προσωρινή επαναστατική διοικητική επιτροπή
Αγόρασαν την γολλέτα του Τομπάζη «Περικλής» για την μεταφορά εφοδίων και τροφίμων στο φρούριο

Μάλιστα, κατέφυγαν στην πειρατεία για την εξασφάλιση των απαραιτήτων πολεμοφοδίων και τροφίμων. Η φήμη ότι στο υπό ίδρυση ελληνικό κράτος θα περιλαμβάνονταν οι επαναστατημένες περιοχές αναζωογόνησε τον αγώνα. Στις αρχές του 1828 έφθασε στην Κρήτη ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης με ένα μικρό σώμα πεζών και ιππέων. Το Μάρτιο του 1828 μαζί με τον Ιωάννη Χάλη κατέλαβαν το φρούριο Φραγκοκάστελλο στα Σφακιά με σκοπό να κινητοποιήσουν τις γειτονικές περιοχές. Όμως ο Χατζημιχάλης και πολλοί αγωνιστές σκοτώθηκαν στην επίθεση που πραγματοποίησαν οι Τούρκοι με επικεφαλής τον Μουσταφά πασά.

Η περίοδος 1828-1830[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το νέο ελληνικό κράτος καθώς και οι κινήσεις της Ευρώπης για το ελληνικό ζήτημα επηρέασαν άμεσα την επανάσταση στην Κρήτη. Ο Καποδίστριας θέλοντας να διατηρήσει ηρεμία στις ελληνικές θάλασσες στέλνει τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο να καταπολεμίσει την πειρατεία. Έτσι τα κρητικά πλοία στην Γραμβούσα καταστρέφονται και το φρούριο περνάει στα χέρια των Άγγλων. Οι κρητικοί καταφεύγουν στα βουνά ενώ είχαν διαλυθεί ολοσχερώς.Βέβαια παρόλα αυτά το πνεύμα της ελευθερίας στο νησί δεν έσβησε, όμως η αποστολή του βαρώνου Ρέινεκ στην νήσο έφερε μία γενική αίσθηση δυσαρέσκειας. Στόχος του ήταν η κατ ανάπαυση των επιθέσεων των επαναστατών κάτι το οποίο βρήκε τους ίδιους αντίθετους. Η δουλεία του βαρώνου όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε, αλλά οι επαναστάτες είχαν καταλάβει ολόκληρη την επικράτεια της Μεγαλονήσου μέχρι το καλοκαίρι του 1828 με τους Τούρκους να κλείνονται μέσα στα φρούρια τους κάτω από την προστασία του στρατεύματος.

Όλες αυτές οι κινήσεις είχαν παρακινήσει τους λαούς της Ευρώπης να πάρουν το μέρος τους και έτσι άρχισαν να βοηθάνε και αυτοί με τον τρόπο τους. Η κατάληψη της περιοχής Σητεία ήταν ο επόμενος στόχος του Καποδίστρια καθώς είναι το μόνο εξολοκλήρου Τουρκικό μέρος. Ο Τομπάζης αναλαμβάνει αυτή τη δύσκολη επιχείρηση και στέλνεται στο νησί από τον Καποδίστρια τον Νοέμβριο του 1828. Η επίθεση απέτυχε και τα πλήγματα ήταν πολλά για τους κρητικούς. Το κρητικό ζήτημα ήταν ασταθές ακόμα και από διπλωματικής απόψεως καθώς δεν υπήρχαν σαφείς αποφάσεις και πληροφορίες. Ο Καποδίστριας μάλιστα αποσύρει τον βαρώνο Ρέινεκ για να εγκαταστήσει τον Άγγλο Χαν ο οποίος μένει για ένα χρόνο μέχρι το 1829 και συγκεκριμένα μέχρι τον Οκτώβριο οπού αντικαθιστάτε δίνοντας τη θέση στον κρητικό Νικόλαο Ρενιέρη. Οι επαναστάτες καταφέρνουν να κατακτήσουν ολόκληρο το νησί και οι συνθήκες ήταν πιο ευοίωνες με τους Τούρκους να απομονώνονται στα φρούρια τους στις τρεις μεγάλες πόλεις Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο.