Χρήστης:Finrochir/πρόχειρο/Τοκετός

Ο τοκετός, γνωστός και ως γέννα, τεκνοποιία ή γέννηση είναι η ωρίμανση της περιόδου της εγκυμοσύνης με την έξοδο ενός ή περισσότερων νεογέννητων βρεφών από την μήτρα μιας γυναίκας. Η διαδικασία ενός φυσιολογικού τοκετού χωρίζεται σε τρία στάδια: η σύμπτυξη και διαστολή του τραχήλου, η κάθοδος και γέννηση του βρέφους και η έξοδος του πλακούντα.

Κάθε χρόνο περίπου 500.000 γυναίκες πεθαίνουν λόγω της εγκυμοσύνης και του τοκετού, 7 εκατομμύρια έχουν σοβαρές μακροχρόνιες επιπλοκές και σε 50 εκατομμύρια ο τοκετός οδηγεί σε αρνητική έκβαση. Τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα συμβαίνουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Σημάδια και συμπτώματα

Το προφανέστερο σημάδι επικείμενου τοκετού είναι οι δυνατές συσπάσεις οι οποίες στέλνουν το βρέφος προς τα κάτω στη γεννητική δίοδο. Τα επίπεδα δυσφορίας διαφοροποιούνται από γυναίκα σε γυναίκα. Επηρρεάζονται από τα επίπεδα φόβου και άγχους, εμπειρία με προηγούμενους τοκετούς, πολιτισμικές απόψεις περί τοκετού και πόνου, δυνατότητα κίνησης κατά την διάρκεια του τοκετού και ηθική υποστήριξη. Προσωπικές προσδοκίες, η υποστήριξη από το μαιευτικό προσωπικό, η ποιότητα της σχέσης μεταξύ εγκύου και μαίας και η ανάμειξη στην διαδικασία λείψης αποφάσεων είναι πιο σημαντικοί παράγοντες όσον αφορά την συνολική ικανοποίηση της γυναίκας από την διαδικασία του τοκετού απ'ότι άλλοι παράγοντες όπως η ηλικία, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η εθνικότητα, η προετοιμασία, η τοποθεσία τοκετού, ο πόνος, η ακινησία και οι ιατρικές παρεμβάσεις.

Περιγραφή

Οι πόνοι των συσπάσεων περιγράφονται ως παρόμοιοι με πολύ δυνατούς πόνους περιόδου. Συχνά οι γυναίκες ενθαρρύνονται να μην ουρλιάζουν αλλά να βογκούν και να γρυλίζουν, καθώς έτσι μειώνεται ο πόνος. Η έξοδος του εμβρύου από τον άνοιγμα των χειλέων του αιδοίου συνήθως μοιάζει με έντονο τέντωμα και κάψιμο. Ακόμα και γυναίκες που αντιδρούν ελάχιστα στους πόνους τοκετού, αισθάνονται σημαντικό πόνο στην έξοδο του εμβρύου.

Ψυχολογική κατάσταση

Ο τοκετός συνήθως είναι ένα έντονο γεγονός και έντονα συναισθήματα, τόσο θετικά όσο και αρνητικά, έρχονται στην επιφάνεια. Ο μη φυσιολογικός και έντονος φόβος του τοκετού ονομάζεται τοκοφοβία.

Κατά τα τελευταία στάδια της κυοφορίας, αυξάνονται τα επίπεδα της οξυτοκίνης, μιας ορμόνης η οποία είναι υπεύθυνη για τα αισθήματα ευχαρίστησης, μειώνει το άγχος και προκαλεί αισθήματα ηρεμίας και ασφάλειας όταν ο σύντροφος είναι κοντά. Μεγαλύτερες ποσότητες οξυτοκίνης απελευθερώνονται στα πρώιμα στάδια του τοκετού, και θεωρείται ότι παίζει καίριο ρόλο στον δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ του βρέφους και της μητέρας καθώς και στην δημιουργία του μητρικού ενστίκτου και συμπεριφοράς. Η φροντίδα ενός βρέφους επίσης προκαλεί την απελευθέρωση οξυτοκίνης.

Περίπου το 70% με 80% των μητέρων αναφέρει αισθήματα θλίψης μετά τον τοκετό. Τα συμπτώματα προκύπτουν από λίγα λεπτά έως λίγες ώρες κάθε μέρα και συνήθως εξαφανίζονται μέσα σε δύο εβδομάδες από τον τοκετό. Κάποιες γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν επιλόχεια κατάθλιψη, σε ποσοστό 10-15% του πληθυσμού. Η προληπτική ομαδική θεραπεία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για την πρόληψη της.

Φυσιολογικός τοκετός

Αλληλουχία εικόνων με τα στάδια ενός συνηθισμένου τοκετού.

Οι άνθρωποι είναι δίποδα όντα σε όρθια στάση. Λόγω αυτής της στάσης τα όργανα στην κοιλιακή χώρα σπρώχνουν με το βάρος τους το πυελικό διάφραγμα, μια περίπλοκη κατασκευή η οποία όχι μόνο πρέπει να υποστηρίζει αυτό το βάρος, αλλά και να αφήνει χώρο για δίοδο σε τρεις αγωγούς: την ουρήθρα, τον κόλπο και το ορθό. Το κεφάλι και οι ώμοι του βρέφους πρέπει να περάσουν μέσα από μια συγκεκριμένη σειρά ελιγμών προκειμένου να περάσουν μέσα από το πυελικό άνοιγμα της μητέρας.

Οι έξι φάσεις μια τυπικής κατακόρυφης (με το κεφάλι μπροστά) γέννας είναι οι εξής:

1. Τοποθέτηση του κεφαλιού του εμβρύου σε εγκάρσια θέση. Το κεφάλι του βρέφους, διαμέσου της πυέλου, βλέπει προς τον ένα ή άλλο γοφό της μητέρας.
2. Κάθοδος και κάμψη του κεφαλιού.
3. Εσωτερική περιστροφή. Το κεφάλι περιστρέφεται 90 μοίρες σε πρόσθια θέση ώστε το πρόσωπο του βρέφους να είναι προς το ορθό της μητέρας.
4. Τοκετός κατ'επέκταση. Το κεφάλι περνάει μέσα από τη γεννητική δίοδο. Το κεφάλι του βγαίνει προς τα εμπρός και έτσι η προβολή του κεφαλιού ανοίγει τον δρόμο μέσα από τον κόλπο.
5. Αποκατάσταση. Το κεφάλι περιστρέφεται 45 μοίρες για επανέλθει στην κανονική του θέση σχετικά με τους ώμους, οι οποίοι βρίσκονται ακόμα σε γωνία.
6. Εξωτερική περιστροφή. Οι ώμοι επαναλαμβάνουν τις περιστροφικές κινήσεις του κεφαλιού, οι οποίες μπορούν να παρατηρηθούν στις τελικές κινήσεις του κεφαλιού.

Ο όρος σταθμός αναφέρεται στην έκδυση του εμβρυϊκού άκρου σε σχέση με το επίπεδο των ισχιακών σπονδύλων. Όταν το εκδυόμενο μέρος είναι στους ισχιακούς σπονδύλους ο σταθμός είναι 0 (συνώνυμο με την τοποθέτηση). Αν το εκδυόμενο μέρος είναι πάνω από τους σπονδύλους, η απόσταση μετράται και περιγράφεται ως μείον σταθμοί, οι οποίοι κυμαίνονται από -1 εως -4 εκατοστά. Αν το εκδυόμενο μέρος είναι κάτω από τους σπονδύλους, η απόσταση περιγράφεται ως συν σταθμοί (+1 ως +4 εκ.). Στο +3 και +4 το εκδυόμενο μέρος είναι στο περίνεο και είναι ορατό.

Το κεφάλι μπορεί προσωρινά να αλλάξει σχήμα καθώς περνάει από την γεννητική δίοδο. Αυτή η αλλαγή του σχήματος λέγεται χύτευση και είναι πιο εμφανής σε γυναίκες που έχουν τον πρώτο τους κολπικό τοκετό.

Έναρξη του τοκετού

Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί της έναρξης του τοκετού, όπως:

• Τακτικές μητρικές συσπάσεις τουλάχιστον κάθε 6 λεπτά με ενδείξεις αλλαγής της διαστολής του τραχήλου ή λέπτυνση του τραχήλου μέσα από διαδοχικές εξετάσεις.
• Τακτικές συσπάσεις οι οποίες λαμβάνουν χώρα με λιγότερο από 10 λεπτά διαφορά μεταξύ τους και προοδευτική διαστολή ή λέπτυνση του τραχήλου.
• Τουλάχιστον 3 επώδυνες τακτικές μητρικές συσπάσεις σε διάστημα 10 λεπτών, με την κάθε μια να διαρκεί 45 δευτερόλεπτα.

Προκειμένου να κάνουμε χρήση μιας πιο ομοιόμορφης διαλέκτου, το πρώτο στάδιο του τοκετού χωρίζεται σε λανθάνουσα και ενεργή φάση, όπου μερικές φορές η λανθάνουσα φάση περιλαμβάνεται στον ορισμό και κάποιες άλλες όχι.

Μερικές αναφορές δείχνουν ότι η έναρξη του τοκετού λαμβάνει χώρα αργά το βράδυ και νωρίς το πρωί. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα της συνέργειας μεταξύ της νυχτερινής αύξησης της μελατονίνης και της οξυτοκίνης.

Πρώτο στάδιο: λανθάνουσα φάση

Η λανθάνουσα φάση του τοκετού είναι γνωστή και ως η ήρεμη φάση, πρόδρομος τοκετός ή προ-τοκετός. Είναι μια υποκατηγορία του πρώτου σταδίου.

Το λανθάνον στάδιο σε γενικές γραμμές προσδιορίζεται ως το σημείο στο οποίο η γυναίκα αρχίζει να αντιλαμβάνεται συσπάσεις μήτρας. Σε αντίθεση, οι συσπάσεις Μπράξτον Χικς, οι οποίες είναι συσπάσεις που μπορούν να αρχίσουν περί την 26η εβδομάδα κύησης και μερικές φορές αποκαλούνται ΄΄ψεύτικος τοκετός΄΄, θα πρέπει να είναι σπάνιες, άτακτες και μοιάζουν με ήπια κράμπα.

Η λέπτυνση του τραχήλου της μήτρας και η διαστολή του τραχήλου της μήτρας γίνονται στις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης και συνήθως έχει ολοκληρωθεί ή σχεδόν ολοκληρωθεί ως το τέλος της φάσης. Η τραχηλική λέπτυνση μπορεί να διαπιστωθεί με μια κολπική εξέταση. Ένας μακρύς τράχηλος σημαίνει ότι η λέπτυνση δεν έχει συμβεί. Η λανθάνουσα φάση τελειώνει με την έναρξη της ενεργούς πρώτης φάσης.

Πρώτο στάδιο: ενεργή φάση

Το ενεργό στάδιο του τοκετού έχει διαφορετικούς ορισμούς ανάλογα με το που χρησιμοποιείται. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο ορισμός του ενεργού τοκετού έχει αλλάξει από τα 3 στα 5 εκατοστά τραχηλικής διαστολής στις γυναίκες με προηγούμενες εγκυμοσύνες και στα 6 εκατοστά για τις γυναίκες χωρίς προηγούμενη εμπειρία τοκετού. Αυτό έγινε σε μια προσπάθεια να αυξηθούν τα ποσοστά κολπικών τοκετών.

Ένας ορισμός του ενεργού τοκετού σε ένα βρετανικό περιοδικό είναι η ύπαρξη συσπάσεων σε διαστήματα με λιγότερα από 5 λεπτά διαφορά, επιπρόσθετα είτε με τραχηλική διαστολή 3 εκατοστών είτε με τραχηλική λέπτυνση σε ποσοστό τουλάχιστον 80%.

Στην Σουηδία, η έναρξη της ενεργούς φάσης του τοκετού ορίζεται με την συμπλήρωση δύο από τα ακόλουθα κριτήρια:

• τρεις με τέσσερις συσπάσεις ανά 10 λεπτά
• διάρρηξη μεμβρανών
• τραχηλική διαστολή 3 με 4 εκατοστών.

Το μαιευτικό προσωπικό μπορεί να εκτιμήσει την πρόοδο του τοκετού σε μια γυναίκα με μια τραχηλική εξέταση, αξιολογώντας έτσι την τραχηλική διαστολή, λέπτυνση και τον σταθμό. Με βάση αυτούς τους παράγοντες διαμορφώθηκε η κλίμακα Μπίσοπ. Αυτή η κλίμακα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για να προβλεφθεί το ποσοστό επιτυχίας ενός τεχνητού τοκετού.

Κατά την λέπτυνση, ο τράχηλος ενσωματώνεται στο κατώτερο τμήμα της μήτρας. Κατά την διάρκεια μια σύσπασης, οι μύες της μήτρας συστέλλονται προκαλώντας βράχυνση του ανώτερου τμήματος και τραβώντας προς τα πάνω το κατώτερο τμήμα, σε μία σταδιακή κίνηση αποβολής. Το εκδυόμενο εμβρυϊκό μέρος μπορεί να κατέλθει. Η πλήρης διαστολή λαμβάνει χώρα όταν ο τράχηλος έχει ανοίξει αρκετά ώστε να περάσει το κεφάλι του μωρού, με το άνοιγμα αυτό να προσδιορίζεται στα 10 εκατοστά.

Η διάρκεια του τοκετού ποικίλλει αρκετά, αλλά ο μέσος όρος της ενεργούς φάσης είναι περίπου 8 ώρες για τις γυναίκες που γεννούν για πρώτη φορά ενώ για τις γυναίκες που έχουν τουλάχιστον μια γέννα στο παρελθόν η διάρκεια είναι μοκρότερη. Η επιμήκυνση της ενεργούς φάσης ορίζεται ως η αποτυχία του τραχήλου να διαστέλλεται με ρυθμό 1.2 εκ./ώρα σε μια περίοδο δύο ωρών τουλάχιστον. Αυτός ο ορισμός βασίζεται στην Καμπύλη του Φρήντμαν, η οποία δείχνει την πρόοδο της διαστολής του τραχήλου και της καθόδου του εμβρύου κατά την ενεργή φάση. Κάποιοι μαιευτήρες μπορεί να διαγνώσουν πρόβλημα στον τοκετό και συνεπώς να προτείνουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις για να βελτιώσουν τις πιθανότητες για θετικό αποτέλεσμα.

Δεύτερο στάδιο: εκβολή εμβρύου

Το στάδιο της εκβολής (εκκινούμενο από την παρουσία προσταγλανδίνης και οξυτοκίνης) ξεκινά όταν ο τράχηλος είναι πλήρως διεσταλμένος και τελείωνει όταν το βρέφος έχει γεννηθεί. Καθώς η πίεση στον τράχηλο αυξάνεται, η γυναίκα μπορεί να αισθάνεται πίεση στην λεκάνη και μια έντονη παρόρμηση να σπρώξει. Στην αρχή του δεύτερου σταδίου του τοκετού το κεφάλι είναι στην λεκάνη με το πλατύτερο σημείο του να έχει περάσει το άνοιγμα της. Συνεχίζοντας την κάθοδο διαμέσου της λεκάνης, το κεφάλι περνάει κάτω από την αψίδα του εφηβαίου και βγαίνει έξω μέσα από την είσοδο του κόλπου. Αυτό υποβοηθείται και από τις προσπάθειες της μητέρας να σπρώξει. Η εμφάνιση του κεφαλιού του εμβρύου μέσα από την είσοδο του κόλπου λέγεται ΄΄κεφαλική προβολή΄΄. Σε αυτό το σημείο η γυναίκα αισθάνεται ένα έντονο κάψιμο ή τσούξιμο.

Όταν ο αμνιωτικός σάκος δεν έχει διαρραγεί κατά τον τοκετό ή την ώθηση, το βρέφος γεννιέται με τις μεμβράνες άθικτες. Αυτό αναφέρεται ως ΄΄γέννηση με κουκούλα΄΄.

Η ολοκληρωμένη έξοδος του βρέφους σηματοδοτεί την επιτυχή ολοκλήρωση του δεύτερου σταδίου.

Η διάρκεια του δεύτερου σταδίου εξαρτάται από παράγοντες όπως ο αριθμός παρελθόντων τοκετών της γυναίκας, το μέγεθος του εμβρύου, η παρουσία αναισθησίας και η παρουσία μόλυνσης. Οι μεγαλύτεροι τοκετοί έχουν συνδεθεί με μειωμένα ποσοστά αυθόρμητων κολπικών τοκετών και αυξανόμενα ποσοστά μολύνσεων, πληγές του περιναίου, αιμορραγία και εντατική φροντίδα του νεογνού.

Τρίτο στάδιο: αποβολή του πλακούντα

Η περίοδος από την γέννηση του βρέφους ως την αποβολή του πλακούντα ονομάζεται τρίτο στάδιο τοκετού ή εκφυλιστικό στάδιο. Η αποβολή του πλακούντα ξεκινά ως ένας φυσιολογικός διαχωρισμός από το τοίχωμα της μήτρας. Ο μέσος χρόνος από τον τοκετό του βρέφους μέχρι την έξοδο του πλακούντα εκτιμάται στα 10-12 λεπτά. Σε ποσοστό 3% των κολπικών τοκετών, η διάρκεια του τρίτου σταδίου ξεπερνάει τα 30 λεπτά και ξυπνούν ανησυχίες για κατακράτηση πλακούντα.

Η αποβολή του πλακούντα μπορεί να γίνει είτε ενεργητικά είτε παθητικά, οπότε ο πλακούντας αποβάλλεται χωρίς ιατρική βοήθεια. Ο ενεργητικός χειρισμός ως η χορήγηση μητροτονωτικών φαρμάκων εντός ενός λεπτού από την γέννηση του βρέφους, ελεχγόμενο τράβηγμα του ομφάλιου λωρού και μαλάξεις στην μήτρα μετά την αποβολή του πλακούντα και συνέχιση των μαλάξεων κάθε 15 λεπτά για τις επ'ομενες δυο ώρες. Σε μια κοινή δήλωση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής και η Διεθνής Συνομοσπονδία Μαιών προτείνουν την ενεργητική διαχείρηση του τρίτου σταδίου τοκετού στο σύνολο των κολπικών τοκετών προκειμένου να αποφευχθεί η μεταγεννητική αιμορραγία.

Η καθυστέρηση της σύσφιξης του ομφάλιου λωρού για τουλάχιστον ένα λεπτό μετά την γέννα βελτιώνει την έκβαση με την προϋπόθεση της αντιμετώπισης του ίκτερου σε περίπτωση εμφάνισης του. Σε κάποια μαιευτήρια, η καθυστέρηση μπορεί να φτάσει τα 5 λεπτά ή και να παραλειφθεί τελείως. Η καθυστέρηση της σύσφιξης μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης ανεμίας αλλά αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ικτέρου. Μετά την σύσφιξη του λώρου αυτός κόβεται, κάτι το οποίο είναι ανώδυνο λόγω της απουσίας νεύρων.

Τέταρτο στάδιο

Το τέταρτο στάδιο του τοκετού είναι η περίοδος που αρχίζει αμέσως μετά τον τοκετό και συνεχίζεται για περίπου έξι εβδομάδες. Ο όρος ΄΄μεταγεννητική περίοδος΄΄ αναφέρεται σε αυτό το χρονικό διάστημα. Είναι η περίοδος στην οποία το σώμα της μητέρας, συμπεριλαμβανομένων τα επίπεδα ορμονών και το μέγεθος της μήτρας, επανέρχεται στην κατάσταση πριν την εγκυμοσύνη και το νεογνό προσαρμόζεται στην διαβίωση εκτός του σώματος της μητέρας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας περιγράφει την μεταγεννητική περίοδο ως την πιο κρίσιμη αλλά και την πιο παραμελημένη φάση στην περίοδο της μητέρας και του βρέφους, καθώς τότε συμβαίνουν οι περισσότεροι θάνατοι.

Μετά τον τοκετό, αν η μητέρα έκανε περινεοτομή ή έχει μια πληγή στο περίνεο, αυτή ράβεται. Θα πρέπει να γίνονται αξιολογήσεις σε τακτική βάση στην μητέρα όσον αφορά την συστολή της μήτρας, την κολπική αιμορραγία, τον καρδιακό ρυθμό, την πίιεση του αίματος και την θερμοκρασία για τις πρώτες 24 ώρες μετά τον τοκετό. Η πρώτη ούρηση θα πρέπει να καταγραφει μέσα σε έξι ώρες. Οι μεταγεννητικοί πόνοι (παρόμοιους με τους πόνους περιόδου), οι οποίοι είναι συσπάσεις της μήτρας ώστε να αποφευχθεί εκτεταμένη αιμορραγία, συνεχίζονται για αρκετές μέρες. Οι κολπικές εκκρίσεις, γνωστές και ως λοχεία, ανμένονται να συνεχιστούν για εβδομάδες. Ενώ αρχικά έχουν έντονο κόκκινο χρώμα, σταδιακά γίνονται ροζ, αλλάζουν σε καφέ χρώμα και τελικά γίνονται κίτρινες ή λευκές.

Μέχρι πρόσφατα τα βρέφη που γεννιούνταν σε νοσοκομεία απομακρύνονταν από τις μητέρες τους λίγο μετά τον τοκετό και τα επέστρεφαν σε αυτές μόνο για τον θηλασμό. Στις μητέρες έλεγαν ότι τα βρέφη τους θα ήταν ασφαλέστερα στο βρεφοκομείο και ότι ο αποχωρισμός θα έδινε στην μητέρα περισσότερο χρόνο για να ξεκουραστεί. Καθώς με το πέρασμα του χρόνου οι νοοτροπίες άλλαζαν, κάποια νοσοκομεία άρχισαν να προσφέρουν την επιλογή διαμονής σε δωμάτιο όπου μετά από μια περίοδο διαδικασιών ρουτίνας και παρατηρήσεων, το βρέφος μπορούσε να μείνει με την μητέρα στο ίδιο δωμάτιο. Εντούτοις, με βάση πρόσφατες πληροφορίες άρχισε να αμφισβητείται η πρακτική της απομάκρυνσης του νεογνού αμέσως μετά τον τοκετό για μεταγεννητικές διαδικασίες ρουτίνας πριν επιστραφεί στην μητέρα. Περί το 2000, κάποιοι φορείς άρχισαν να προτείνουν ότι η πρώϊμη σωματική επαφή μπορεί να ωφελήσει τόσο την μητέρα όσο και το βρέφος. Χρησιμοποιώντας μελέτες σε ζώα οι οποίες έχουν δείξει ότι η επαφή οικειότητας, η οποία είναι σύμφυτη στην σωματική επαφή, προάγει νευροσυμπεριφορές οι οποίες εκπληρώνουν βασικές βιολογικές ανάγκες ως πρότυπα, πρόσφατες έρευνες έχουν γίνει προκειμένου να διαπιστωθεί αν και ποια πλεονεκτήματα μπορούν σχετιστούν με την πρώϊμη σωματική επαφή μεταξύ της μητέρας και του βρέφους. Μια ιατρικά επισκόπηση του 2011 σε υπάρχουσες έρευνες βρήκε ότι η πρώϊμη σωματική επαφή, γνωστή και ως kangaroo care, κατέληξαν σε αποτελεσματικότερους θηλασμούς, καρδιοπνευμονική σταθερότητα και μείωση του βρεφικού κλάματος. Μια επισκόπηση μελετών του ιδρύματος Κοχρέϊν το 2007 βρήκε ότι η σωματική επαφή αμέσως μετά τον τοκετό μείωνε το κλάμα, κρατούσε το βρέφος πιο ζεστό, βελτίωνε την επαφή μητέρας-βρέφους και βελτίωνε τις πιθανότητες για επιτυχημένο θηλασμό.

Από το 2014, η μεταγεννητική σωματική επαφή αμέσως μετά τον τοκετό προωθείται από όλες τις μεγάλες οργανώσεις που είναι υπεύθυνες για την ευημερία των βρεφών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δηλώνει ΄΄η διαδικασία του τοκετού δεν τελειώνει παρά με την μεταφορά του βρέφους από την θρέψη με τον πλακούντα στην θρέψη με θηλασμό΄΄. Προτείνουν την τοποθέτηση του βρέφους πάνω στην μητέρα σε άμεση σωματική επαφή και την αναβολή των διαδικασιών ρουτίνας για 1-2 ώρες το λιγότερο. Ο ΠΟΥ προτείνει ότι κάθε αρχική παρατήρηση του βρέφους μπορεί να γίνει ενώ αυτό παραμένει κοντά στην μητέρα, υποστηρίζοντας ότι και ένας σύντομος αποχωρισμός πριν τον πρώτο θηλασμό μπορεί να διαταράξει της διαδικασία του δεσμού. Επιπλέον συμβουλεύουν την συχνή σωματική επαφή όσο περισσότερο γίνεται κατά τις πρώτες μέρες μετά την γέννα, ειδικά αν η επαφή διακόπτηκε για κάποιο λόγο μετά την γέννα. Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας του Ηνωμένου Βασιλείου συμβουλεύει επίσης την αναβολή διαδικασιών όπως το ζύγισμα, μέτρημα και το μπάνιο το λιγώτερο για 1 ώρα για να εξασφαλίσουν μια αρχική περίοδο σωματικής επαφής μεταξύ του βρέφους και της μητέρας.

Διαχείρηση

Οι τοκετοί υποβοηθούνται από έναν αριθμό από επαγγελματίες όπως: γυναικολόγοι, οικογενειακοί ιατροί και μαίες. Για εγκυμοσύνες χαμηλού ρίσκου μπορούν να χρησιμοποιηθούν επαγγελματίες από οποιοδήποτε από αυτές τις ειδικότητες.

Προετοιμασία

Η κατανάλωση φαγητού και υγρών κατά την διάρκεια του τοκετού είναι ένα θέμα όπου η συζήτηση συνεχίζεται. Ενώ μερικοί θεωρούν ότι η κατανάλωση φαγητού δεν επιδρά αρνητικά στο αποτέλεσμα, ενώ άλλοι συνεχίζουν να ανυσηχούν για την πιθανότητα αναπνευστικού προβλήματος (πνιγμός από πρόσφατα καταναλωμένες τροφές) στην περίπτωση ξαφνικού τοκετού λόγω της αυξημένης χαλάρωσης του οισοφάγου κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, την ανωδική πίεση που ασκεί η μήτρα στο στομάχι και την πιθανότητα εκτέλεσης γενικής αναισθησίας στην περίπτωση επείγουσας καισαρικής τομής. Μια επισκόπηση μελετών του ιδρύματος Κοχρέϊν του 2013 βρήκε ότι με καλή και προσεκτική αναισθησία, δεν προκύπτουν περισσότερες βλάβες με το να επιτραπεί η βρώση και η πόση κατά την διάρκεια του τοκετού στις έγκυες που δεν θα χρειαστούν εγχείρηση. Επιπλέον παραδέχονται ότι η μη βρώση δεν συνεπάγεται άδειο στομάχι ή ότι τα περιεχόμενα του δεν είναι όξινα. Επομένως συμπεραίνουν ότι ΄΄οι γυναίκες είναι ελεύθερες να καταναλώνουν ή όχι τρόφιμα και υγρά κατά τον τοκετό, σύμφωνα με τις επιθυμίες τους΄΄.

Κάποτε, το ξύρισμα περίνεο, ήταν κοινή πρακτική λόγω της πεποίθησης ότι η αφαίρεση των τριχών μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης, κάνει την περινεοτομή ευκολότερη και βοηθά με τους εμβρυουλκούμενους τοκετούς. Αν και προς το παρόν δεν γίνεται τόσο συχνά, σε μερικές χώρες αποτελεί διαδικασία ρουτίνας. Μια επισκόπηση μελετών του ιδρύματος Κοχρέϊν του 2009 δεν βρήκε κανένα όφελος από το ξύρισμα του περινέου. Επίσης βρέθηκαν παρενέργειες όπως ερεθισμοί, κοκκινίλες και πολλαπλές αμυχές από την χρήση του ξυραφιού. Μια άλλη προσπάθεια για να προληφθεί η μόλυνση ήταν η χρήση του αντισηπτικού χλωρεξιδίνη ή διάλυμμα ποβιδόνης-ιωδίου στον κόλπο. Δεν υπάρχουν αποδείξεις ωφέλους από την χρήση της χλωρεξιδίνης, ενώ η χρήση διαλύμματος ποβιδόνης-ιωδίου έδειξε μειωμένη πιθανότητα μόλυνσης σε περίπτωση εφαρμογής καισαρικής τομής.

Ενεργητική διαχείρηση

Η ενεργητική διαχείρηση του τοκετού αποτελείται από ένα σύνολο αρχών νοσηλείας, συμπεριλαμβανομένης της συχνής εκτίμησης της τραχηλικής διαστολής. Αυτού του είδους ο χειρισμός καταλήγει σε μια μικρή μείωση των τοκετών με καισαρική τομή, αλλά δεν αλλάζει το πόσες γυναίκες θα έχουν υποβοηθούμενο τοκετό. Το 75% των γυναικών αναφέρουν ότι είναι πολύ ικανοποιημένες με οποιοδήποτε είδος τοκετού.

Πρόκληση τοκετού και κατ'επιλογήν καισαρική τομή

Σε πολλές περιπτώσες και με αυξημένη συχνότητα, ο τοκετός επιτυγχάνεται με πρόκληση τοκετού ή καισαρική τομή. Η καισαρική τομή είναι η αφαίρεση του νεογνό με χειρουργική τομή στην κοιλιακή χώρα, αντί του κολπικού τοκετού. Οι τοκετοί με εφαρμογή της καισαρικής τομής αποτελούν σύμφωνα με τον ΠΟΥ το 24% των τοκετών στην Ελλάδα, ενώ μια έρευνα του βρετανικού πανεπιστημίου London School of Economics ανεβάζει το ποσοστό στο 47,3%. Οι προκληνόμενοι τοκετοί και οι καισαρικές τομές μπορούν να προκαλέσουν βλάβες τόσο στο νεογνό όσο και στην μητέρα ή να μην έχουν το παραμικρό όφελος. Επομένως, πολλές κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν την χρήση τους μόνο σε περιπτώσεις με ιατρικές ενδείξεις κινδύνου, ειδικά για τις εγκυμοσύνες που δεν έχουν κλείσει τις 39 εβδομάδες κύησης.

Οι ιατρικές ενδείξεις που δικαιολογούν την πρόκληση του τοκετού ή την εφαρμογή καισαρικής τομής περιλαμβάνουν την λάθος θέση τοκετού για το έμβρυο, την ύπαρξη άνω του ενός έμβρυα σε περιπτώσεις δίδυμης κύησης ή εξωσωματικής κύησης (πολύδυμη), εμφάνιση ξαφνικής αιμορραγίας πριν ή κατά τον τοκετό, συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας όπως υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης ή ασθενειών που μεταδίδονται με τον κολπικό τοκετό όπως έρπητας των γεννητικών οργάνων ή HIV/AIDS, σε εγκυμοσύνες όπου η έγκυος έχει περάσει τα 40 έτη, σε περιπτώσεις περιορισμένου βάρους ή ανάπτυξης, η προύπαρξη γέννας με καισαρική τομή, πρόσφατη αφαίρεση ινομυωμάτων, η αποτυχημένη προσπάθεια πρόκλησης τοκετού, μη εξέλιξη του τοκετού ή βραδυκαρδία του εμβρύου.

Οι προσταγλανδίνες και η οξυτοκίνη είναι οι ουσίες που χρησιμοποιούνται συχνότερα για την πρόκληση του τοκετού. Άλλοι μέθοδοι για την πρόκληση τοκετού είναι η αφαίρεση της αμνιοτικής μεμβράνης ή η διάρρηξη του αμνιοτικού σάκου. Η ωρίμανση του τραχήλου μπορεί να γίνει με την τοποθέτηση ενός καθετήρας Foley.

Σύμφωνα με τις επίσημες κατευθυντήριες γραμμές χρειάζεται να γίνει μια πλήρης αξιολόγηση της κατάστασης της μητέρας και του εμβρύου, της κατάστασης του τραχήλου και το κλείσιμο τουλάχιστον 39 εβδομάδων κύησης με βέλτιστη υγεία του εμβρύου για την πρόκληση του τοκετού. Επομένως, η πρόκληση του τοκετου γίνεται με τις παρακάτω ενδείξεις:

1. Αποκόλληση πλακούντα
2. Χοριοαμνιονίτιδα
3. Εμβρυϊκή ανεπάρκεια όπως η αιμο-ανοσοποίηση, η οποία οδηγεί σε Αιμολυτική ασθένεια του νεογέννητου ή Ολιγοϋδράμνιο
4. Εμβρυϊκός θάνατος
5. Υπέρταση κύησης
6. Διαβήτης κύησης ή Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
7. Προεκλαμψία ή Εκλαμψία
8. Πρόωρη ρήξη αμνιακού σάκου
9. Κύηση 42 εβδομάδων ή και παραπάνω

Η πρόκληση του τοκετού μπορεί να γίνει και για υλικοτεχνικούς λόγους, όπως η απόσταση από το μαιευτήριο ή για φιλοσοφικούς λόγους, αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να εξακριβωθεί η ωρίμανση τόσο της εγκυμοσύνης όσο και των πνευμόνων του εμβρύου.

Οι αντενδείξεις για πρόκληση του τοκετού είναι οι ίδιες για τον αυθόρμητο κολπικό τοκετό, όπως η vasa previa, προδρομικός πλακούντας, πρόπτωση του ομφάλιου λώρου ή έρπη των γεμμητκών οργάνων.

Έλεγχος πόνου

Μη φαρμακευτικές μέθοδοι Κάποιες γυναίκες προτιμούν να μην κάνουν χρήση αναλγητικών κατά τον τοκετό. Η προετοιμασία ψυχολογικής φύσεως μπορεί να είναι επωφελής. Μία πρόσφατη επισκόπηση της Σύμπραξης Κοχρέϊν των συστηματικών αξιολογήσεων για τις μη-φαραμακευτικές μεθόδους βρήκε ότι οι τεχνικές χαλάρωσης, η εμβύθιση στο νερό, οι μαλάξεις και ο βελονισμός μπορούν να παρέχουν ανακούφιση από τον πόνο. Ο βελονισμός και η χαλάρωση βρέθηκε να μειώνουν τον αριθμό των καισαρικών τομών. Η βύθιση στο νερό βρέθηκε να μειώνει τον πόνο στο πρώτο στάδιο του τοκετού, να μειώνει την ανάγκη για χρήση αναισθησίας και να συντομεύει την διάρκεια του τοκετού, εντούτοις η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της βύθισης στο νερό κατά την γέννα, δηλαδή τοκετός στο νερό, δεν έχει αποδειχθεί ως επωφελές για την μητέρα ή το έμβρυο.

Κάποιες γυναίκες προτιμούν να υπάρχει κάποιος να τις υποστηρίζει κατά τον τοκετό, είτε μια επαγγελματίας όπως μια μαία ή μια νοσοκόμα ή κάποιο οικείο πρόσωπο όπως ο πατέρας του παιδιού, ένα μέλος της οικογένειας ή ένας στενός φίλος. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συνεχιζόμενη υποστήριξη κατά τον τοκετό μειώνει την ανάγκη χρήσης φαρμακευτικής αγωγής και μιας καισαρικής τομής ή για οποιαδήποτε παρεμβατική κολπική γέννα, καθώς και βελτιωμένη βαθμολογία στην κλίμακα Apgar για το βρέφος.

Η έγχυση μικρών ποσοτήτων αποστειρωμένου νερού μέσα ή κάτω από το δέρμα σε αρκετά σημεία στην πλάτη είναι μία μέθοδος για την μείωση του πόνου, αν και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να δείχνουν την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Φαρμακευτικές μέθοδοι Ανάλογα με την μέθοδο ελέγχου πόνου υπάρχουν και διαφορετικά ποσοστά επιτυχίας και είδη παρενεργειών τόσο στην μητέρα όσο και στο βρέφος. Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες οι γιατροί συχνά συνταγογράφουν το εισπνεόμενο υποξείδιο του αζώτου για έλεγχο του πόνου και κυρίως στην πιο συχνή μορφή του με 53% υποξείδιο του αζώτου και 47% οξυγόνου, γνωστό και ως Entonox. Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι μαίες μπορούν να το χρησιμοποιήσουν χωρίς ιατρική συνταγή. Τα οποιοειδή όπως η φαιντανύλη μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αλλά αν χορηγηθούν πολύ κοντά στον χρόνο γέννησης μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστική καταστολή στο βρέφος.

Ανάμεσα στους δημοφιλείς τρόπους ελέγχου του πόνου στα νοσοκομεία περιλαμβάνονται η τοπική αναισθησία με επισκληρίδιο ορό και η ραχιαία αναισθησία. Η επισκληρίδιος αναλγησία είναι σε γενικές γραμμές ένας ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος ανακούφισης του πόνου στον τοκετό, αλλά συνδέεται με μεγαλύτερη διάρκεια τοκετού, με ενεργητικότερη παρέμβαση στον τοκετό ( ειδικά με όργανα) και αυξημένο κόστος. Σε γενικές γραμμές, τα επίπεδα ορμονών πόνου και άγχους αυξάνονται κατά τον τοκετό χωρίς την χρήση επισκληρίδιου ορού ενώ με την χρήση του τα επίπεδα των ορμονών αυτών καθώς και τα επίπεδα φόβου μειώνονται, αν και επανέρχονται αργότερα. Τα φάρμακα που χορηγούνται με επισκληρίδιο τρόπο μπορούν να διαπεράσουν τον πλακούντα και να μπουν στο κυκλοφορικό σύστημα του εμβρύου. Η επισκληρίδιος αναισθησία δεν έχει σημαντική επίδραση στο ρίσκο μιας καισαρικής τομής και δεν φαίνεται να έχει άμεση επίδραση στην κατάσταση του νεογνού σύμφωνα με την κλίμακα Apgar.

Επαύξηση

Η επαύξηση είναι η διαδικασία της περαίτερω διευκόλυνσης του τοκετού. Η οξυτοκίνη χρησιμοποιείται για αυξήση τον ρυθμό του κολπικού τοκετού σε γυναίκες με αργή πρόοδος του τοκετού. Η χρήση αντισπασμωδικών (π.χ. υοσκίνη βουτιλοβρωμίδιο) δεν θεωρείται ως επαύξηση του τοκετού. Ωστόσο υπάρχουν αποδείξεις, αν και αδύναμες, ότι μπορούν να συντομεύσουν τον τοκετό. Δεν υπάρχουν ομως αρκετά στοιχεία για ανεπιθύμητες παρενέργειες στις μητέρες ή στα βρέφη.

Περινεοτομή

Κολπικά σχισήματα μπορούν να συμβούν κατά τον τοκετό, κυρίως κατά το άνοιγμα των χειλέων του αιδοίου καθώς το κεφάλι του βρέφους περνάει ανάμεσα τους, ειδικά αν το βρέφος κατεβαίνει γρήγορα. Τα σχισήματα μπορούν να συμβούν μόνο στο δέρμα του περιναίου ή να επεκταθούν στους μύες και τον πρωκτικό σφιγκτήρα και το πρωκτό. Η μαία μπορεί να αποφασίσει να κάνει μια χειρουργική τομή στο περίναιο ( περιναιοτομή ) για να κάνει τον τοκετό του βρέφους ευκολότερο και να αποφευχθούν σοβαρά σχισήματα τα οποία θα είναι δύσκολο να θεραπευθούν. Μια ανασκόπηση της Σύμπραξης Κοχρέϊν του 2012 σύκρινε τις περινεοτομές που γίνονταν μόνο όταν χρειαζόταν και τις περινεοτομές ρουτίνας για να διευκρινήσει τις πιθανές συνέπειες, τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές, για την μητέρα και το βρέφος. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανασκόπησης, οι περινεοτομές που γίνονταν όταν ήταν απαραίτητο ωφελούσαν περισσότερο σε σχέση με τις περινεοτομές ρουτίνας. Τα τραύματα των γυναικών στο περίναιο και ειδικότερα στο οπίσθιο περίναιο ήταν λιγότερο σοβαρά και μικρότερης έκτασης με αναλογικά λιγότερα ράμματα και υπήρχαν λιγότερες επιπλοκές στις εφτά μέρες με καμμία διαφορά στην εμφάνιση του πόνου, στην ακράτεια ούρων, επώδυνη σεξουαλική πράξη ή σημαντικό κολπικό/περιναιϊκό τραύματισμό μετά τον τοκετό, ωστόσο βρέθηκε ότι ότι τα τραύματα στο εμπρόσθιο περίναιο ήταν πιο σοβαρά.

Τοκετός με όργανα

Ο εμβρυουλκος ή η βεντούζα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διευκολυνθεί ο τοκετός.

Πολλαπλοί τοκετοί

Σε περίπτωση πολύδυμης κεφαλικής γέννας, τα έμβρυα μπορούν να γεννηθούν κολπικά. Σε κάποιες περιπτώσεις ο τοκετός γίνεται σε μεγαλύτερο δωμάτιο ή σε ένα αμφιθέατρο.

• Και τα δύο έμβρυα γεννιούνται κολπικά - αυτό γίνεται όταν και τα δύο προβάλλονται με το κεφάλι ή όταν το πρώτο προβάλλεται με το κεφάλι και το δεύτερο με το ισχίο και είναι πιθανή η χρήση εργαλείων.
• Το ένα έμβρυο γεννιέται κολπικά και το δεύτερο με καισαρική τομή
• Αν τα έμβρυα είναι ενωμένα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος τους - σε αυτή την περίπτωση λέγονται σιαμαία δίδυμα και ο τοκετός γίνεται κυρίως με καισαρική τομή.

Υποστήριξη

Ιστορικά οι γυναίκες έπαιρναν φροντίδα και υποστήριξη από άλλες γυναίκες κατά την διάρκεια του τοκετού. Ωστόσο στην σημερινή εποχή, καθώς ολοένα και περισσότερες γυναίκες γεννούν στο νοσοκομείο παρά στο σπίτι, η συνεχής υποστήριξη έχει γίνει η εξαίρεση παρά ο κανόνας. Όταν οι γυναίκες εγκυμονούσαν την εποχή πριν την δεκαετία του 1950, ο σύζυγος δεν βρισκόταν στο δωμάτιο του τοκετού. Δεν είχε σημασία αν ήταν κατ'οίκον τοκετός, αυτός περίμενε έξω από το δωμάτιο ή κάπου αλλού μέσα στο σπίτι. Αν ο τοκετός γινόταν σε νοσοκομείο, τότε περίμενε στην αίθουσα αναμονής. Το μαιευτικό προσωπικό συχνά υπέβαλλε τις γυναίκες σε θεσμικές ρουτίνες οι οποίες μπορεί να είχαν δυσμενή επίδραση στην πρόοδο του τοκετού. Η υποστηρικτική φροντίδα κατά τον τοκετό περιελάμβανε συναισθηματική υποστήριξη, ενίσχυση της άνεσης και πληροφορίες όπως και συμβουλές οι οποίες προωθούσαν την πρόοδο του τοκετού όπως και τα αισθήματα ελέγχου και ικανότητας της γυναίκας, μείωνοντας έτσι την ανάγκη για περέμβαση των μαιών. Η συνεχής υποστήριξη μπορεί να δωθεί είτε από το νοσοκομειακό-μαιευτικό προσωπικό ή από κάποιο άτομο που ανήκει στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον της εγκύου. Υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία που δείχνουν ότι η συμμετοχή του πατέρα στην διαδικασία οδηγεί σε βελτιωμένους τοκετούς, με την προϋπόθεση ότι ο πατέρας δεν παρουσιάζει αυξημένο άγχος.

Μια πρόσφατη ανασκόπηση της Σύμπραξης Κοχρέϊν περιλαμβάνοντας πάνω από 15.000 γυναίκες σε μεγάλο εύρος περιβάλλοντων και περιστάσεων έδειξε ότι ΄΄Οι γυναίκες που έλαβαν συνεχόμενη υποστήριξη ήταν πιο πιθανό να έχουν ένα 'αυθόρμητο' τοκετό, δηλ. χωρίς την χρήση καισαρικής τομής, βεντούζας ή εμβρυουλκού. Επιπλέον, ήταν πιο πιθανό να μην χρησιμοποιήσουν αναλγητική φαρμακευτική αγωγή, ήταν πιο πιθανό να είναι ικανοποιημένες από την εμπειρία και είχαν ελαφρώς μικρότερους τοκετούς. Επίσης τα βρέφη είχαν μικρότερες πιθανότητες να έχουν μικρό βαθμό στην κλίμακα Apgar.

Παρακολούθηση του εμβρύου

Εξωτερική παρακολούθηση Για την παρακολούθηση του εμβρύου κατά τον τοκετό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα απλό κέρατο Pinard ή ένα ντόπλερ εμβρυϊκής παρακολούθησης. Μια μέθοδος εξωτερικής (μη επεμβατικής) εμβρυϊκής παρακολούθησης είναι το καρδιοτοκογράφημα, χρησιμοποιώντας ένα καρδιοτοκογράφο ο οποίος απτελείται από δυο αισθητήρες: ο αισθητήρας για τον καρδιακό παλμό είναι ένας αισθητήρας υπερήχων, παρόμοιος με ένα ντόπλερ εμβρυϊκής παρακολούθησης, το οποίο εκπέμπει συνεχώς υπέρηχους και ανιχνεύει τον εμβρυϊκό καρδιακό παλμό. Ο ευαίσθητος στην πίεση αισθητήρας συστολών, καλούμενος και τοκοδυναμόμετρο, έχει μια επίπεδη επιφάνεια που σταθεροποιήται με μια ταινία γύρω από την κοιλιά. Η παρακολούθηση με τον καρδιοτοκογράφο μπορεί να είναι σε περιοδική ή συνεχή βάση.

Εσωτερική παρακολούθηση Για να χρησιμοποιηθεί η εσωτερική (επεμβατική) παρακολούθηση πρέπει πρώτα να σπάσουν τα νερά της εγκύου. Αυτό γίνεται με ηλεκτροκαρδιογράφημα τοποθετώντας ηλεκτρόδια στο κεφάλι του εμβρύου ή με ένα καθετήρα ενδομήτριας πίεσης.

Συλλογή βλαστοκυττάρων

Σήμερα είναι δυνατόν να συλλεχθούν δύο τύποι βλαστοκυττάρων κατά τον τοκετό: αμνιοτικά βλαστοκύτταρα ή βλαστοκύτταρα από το αίμα του ωμφάλιου λώρου. Για να συλλεχθούν αμνιοτικά βλαστοκύτταρα, είναι απαραίτητο να γίνει αμνιοκέντηση πριν ή κατά την διάρκεια του τοκετού. Το αμνιοτικό υγρό περιέχει μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα ενώ το αίμα του ωμφάλιου λώρου περιέχει τόσο αιμοποιητικά όσο και μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα. Αν και υπάρχουν πολλές μελλοντικές πιθανές εφαρμογές τέτοιων βλαστοκυττάρων, προς το παρόν υπάρχουν λίγες ιατρικές εφαρμογές τους.

Επιπλοκές

Το φυσιολογικό ποσοστό θνησιμότητας του τοκετού - όπου τίποτα δεν γίνεται για να αποφευχθεί ο θάνατος της μητέρας - εκτιμάται στους 1500 θανάτους ανά 100.000 τοκετούς (βλ. Περιγεννητική θνησιμότητα, Μητρική θνησιμότητα). Κάθε χρόνο περίπου 500.000γυναίκες πεθαίνουν λόγω της εγκυμοσύνης, 7 εκατομμύρια παθαίνουν σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπλοκές και σε 50 εκατομμύρια ο τοκετός οδηγείται σε αρνητικό αποτέλεσμα.

Η σύγχρονη ιατρική έχει μειώσει τον κίνδυνο επιπλοκών λόγω τοκετού. Στον Δυτικό κόσμο, η τωρινή μητρική θνησιμότητα είναι 10 θάνατοι ανά 100.000 τοκετούς.

Οι επιπλοκές τοκετού μπορούν να είναι μητρικές ή εμβρυϊκές, μακροπρόθεσμες ή βραχυπρόθεσμες.

Πρόωρη τοκετοί

Η βρεφική θνησιμότητα στους τοκετούς 37 εβδομάδων είναι αυξημένη σε σχέση με την θνησιμότητα στους τοκετούς 40 εβδομάδων ή ακόμα και στους τοκετούς 38 εβδομάδων. Οι πρόωροι τοκετοί έχουν σχετισθεί με αυξημένη θνησιμότητα κατά την νηπιακή ηλικία σε σχέση με τους τελειόμηνους τοκετούς.

Ιατρικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα νεογνά που γεννήθηκαν πριν τις 39 εβδομάδες κύησης αντιμετωπίζουν σημαντικά περίσσότερες επιπλοκές σε σύγκριση με τα τελειόμηνα νεογνά. Τα ιατρικά προβλήματα στα πρόωρα βρέφη περιλαμβάνουν δύσπνοια, ίκτερο και χαμηλή συγκέντρωση σακχάρου στο αίμα. Αναλύσεις μελετών έχουν δείξει αυξημένα περιστατικά σηψαιμίας, ΣΑΔ, υπογλυκαιμίας, αναπνευστικής υποστήριξης, εισαγωγής σε εντατική μονάδα θεραπείας και νοσηλείας. Στις περιπτώσεις τοκετών με καισαρική τομή, οι θάνατοι λόγω ναπνευστικής ανεπάρκειας ήταν αυξημένοι κατά 14 φορές στα πρόωρα βρέφη 37 εβδομάδων σε σύγκριση με τα τελειόμηνα βρέφη και κατά 8.2 φορές στα βρέφη 38 εβδομάδων.

Επιπλοκές τοκετού

Το δεύτερο στάδιο του τοκετού μπορεί να καθυστερήσει ή να είναι εκτενές λόγω:

• ανώμαλης προβολής του εμβρύου
• αποτυχία καθόδου του κεφαλιού του εμβρύου από το πυελικό χείλος
• ανεπαρκής δύναμη των κολπικών συστολών
• διακοπή της ενεργού φάσης
• κεφαλοπυελική δυσαναλογία
• δυστοκία ώμων

Δευτερεύουσες αλλαγές είναι πιθανό να παρατηρηθούν: διόγκωση των ιστών, εξάντληση της μητέρας, ανώμαλος εμβρυϊκός καρδιακός ρυθμός. Αν δεν αντιμετωπιστούν μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές όπως θάνατος του εμβρύου και/ή της μητέρας και συρίγγια στην γεννητική περιοχή.

Δυστοκία τοκετού

Η δυστοκία τοκετού είναι, ακόμα και όταν η μήτρα συστέλλεται κανονικά, η αδυναμία του εμβρύου να εξέλθει από την πύελο κατά τον τοκετό λόγω μηχανικής παρεμπόδισης.

Επιπλοκές της μητέρας

Οι τραυματισμοί του αιδοίου λόγω τοκετού με ορατά σχισήματα ή περινεοτομή είναι συνηθισμένοι. Τα εσωτερικά σχισήματα των ιστών όπως και η ζημιά των νευρώνων στην δομή της πυέλου οδηγεί ένα ποσοστό των γυναικών σε προβλήματα όπως πρόπτωση μήτρας, ακράτεια και σεξουαλική δυσλειτουργία. Το 15% των γυναικών παθαίνουν ακράτεια, μέχρι ένα βαθμό, μετά από ένα φυσιολογικό τοκετό, με τον αριθμό αυτό να αυξάνεται σημαντικά όταν αυτές οι γυναίκες μπουν στην φάση της εμμηνόπαυσης. Οι τραυματισμοί αυτοί είναι μια αναγκαία αλλα όχι επαρκής αιτία όλων των προπτώσεων μήτρας που δεν σχετίζονται με υστερεκτομή στα μετέπειτα στάδια ζωής. Οι παράγοντες κινδύνου για τους τραυματισμούς αιδοίου περιλαμβάνουν:

• ένα βρέφος με βάρος πάνω από 4.5 κιλά
• η χρήση εμβρυουλκού ή βεντούζας για τον τοκετό. Παρ'όλα αυτά τα σημάδια αυτά μπορεί να υποδηλώνουν άλλες ανωμαλίες μιας και αυτά τα όργανα δεν χρησιμοποιούνται στόυς φυσιολογικούς τοκετούς.
• ύπαρξη ανάγκης να επιδιορθωθούν μεγλαλα σχισήματα μετά τον τοκετό

Υπάρχουν αβέβαια στοιχεία ότι η χρήση αντιβιοτικών μπορεί να αποτρέψει την μόλυνση των πληγών σε γυναίκες με 3ου ή 4ου βαθμού σχισήματα.