Μαντείο του Οδυσσέα

Ο Αριστοτέλης στην "Ιθακήσιων Πολιτεία" αναφέρει : "Ευρυτάνες έθνος είναι της Αιτωλίας, ονομασθέν υπό Ευρύτου, παρ' οις μαντείον Οδυσσέως. Το δ' αυτό και Νίκανδρος φησίν εν Αιτωλικοίς". (Κανένα άλλο στοιχείο δεν έχουμε για το μαντείο του Οδυσσέα).

Ο Άγγλος ιστορικός C.M.Woodhouse το τοποθετεί με μεγάλη βεβαιότητα στη θέση που σήμερα βρίσκεται η Μονή Προυσού Έχουμε και εδώ το ίδιο φαινόμενο που επαναλαμβάνεται σε όλον τον πρώην αρχαιοελληνικό χώρο. Η "νέα" χριστιανική θρησκεία, για να εδραιωθεί στη συνείδηση του πληθυσμού ανεγείρει ναούς ακριβώς πάνω στα ερείπια αυτών της παλιάς θρησκείας.

Ιστορικές αναφορές για την παρουσία του Οδυσσέα στο χώρο της Αιτωλίας έχουμε από τον Πλούταρχο και τον Απολλόδωρο: Επιστρέφοντας στην Ιθάκη συγκρούεται με τους σφετεριστές της εξουσίας του, τους οποίους εξοντώνει αποκαθιστώντας την κυριαρχία του. Όμως ο θάνατος των μνηστήρων προκάλεσε νέες τριβές στο βασίλειό του και ζήτησε να κριθεί από τον Νεοπτόλεμο (Πλούταρχος), ο οποίος βασίλευε στην Ήπειρο, εκείνος όμως τον καταδίκασε σε εξορία, εποφθαλμιώντας την Κεφαλονιά. Έτσι βρέθηκε απέναντι, στην Αιτωλία, όπου τον δέχτηκε ο βασιλιάς Θόας, παλιός συμπολεμιστής του από την Τροία. Εκεί, ο Οδυσσέας παντρεύεται την κόρη του Θόαντα και μαζί της αποκτά ένα γιο, τον Λεοντόφονο, ενώ πεθαίνει στην Αιτωλία σε μεγάλη ηλικία: «Οδυσσέα δέ εις Αιτωλίαν πρός Θόαντα Ανδραίμονος παραγενόμενον τήν τούτου θυγατέρα γημαι καταλιπόντα παιδα Λεοντόφονον εκ ταύτης γηραιόν τελευτησαι» (Απολλόδωρος Επιτομή ΙΙΙ) .

Έγιναν ατυχείς προσπάθειες να ταυτιστεί η θέση του Μαντείου με τις παρακάτω τοποθεσίες χωρίς να υπάρχει κανένα στοιχείο:

• Μαύρη Σπηλιά, χωριό Προυσός Ευρυτανίας
• Αποκλείστρα, χωριό Καστανιά Ευρυτανίας
• Φραγκόσκαλα, χωριό Ποταμούλα Αιτωλοακαρνανίας.