Θεωρίες συνωμοσίας στην Τουρκία

Οι Θεωρίες συνωμοσίας στην Τουρκία είναι κοινά φαινόμενα στην τουρκική κουλτούρα και πολιτική. Η κατανόηση της πίστης σε τέτοιες θεωρίες είναι σημαντική για την κατανόηση της τουρκικής πολιτικής. Μεταξύ των λόγων αυτής της πεποίθησης είναι η εξάλειψη της έλλειψης χαμένου μεγαλείου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η δυσφορία με την αντίληψη της Τουρκίας ως υπανάπτυκτου μέρους του κόσμου και το χαμηλό επίπεδο γνώσης της τουρκικής κοινωνίας στα μέσα ενημέρωσης.

Η επικράτηση των θεωριών συνωμοσίας στην Τουρκία

Προέλευση και αιτίες

Ο Τούρκος δημοσιογράφος και συγγραφέας Μουσταφά Ακόλ χρησιμοποιεί τις ακόλουθες προτάσεις όταν εξηγεί γιατί οι θεωρίες συνωμοσίας είναι ευρέως διαδεδομένες στην Τουρκία: «Μας κάνει να νιώθουμε σημαντικοί. Εάν ολόκληρος ο κόσμος συνωμοτεί εναντίον μας, πρέπει να είμαστε πολύ ξεχωριστοί. Νομίζω ότι αυτός είναι ένας από τους τρόπους που οι Τούρκοι αντισταθμίζουν τη χαμένη δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Από την άλλη πλευρά, ο Τούρκος οικονομολόγος Σελίμ Κορού εφιστά την προσοχή του στην ταλαιπωρία της τουρκικής κοινωνίας όταν βλέπει την Τουρκία ως υπανάπτυκτου μέρους του κόσμου.

Σύμφωνα με την έκθεση του Open Society Institute για το 2018, η τουρκική κοινωνία κατατάσσεται στην προτελευταία θέση στην Ευρώπη όσον αφορά την γνώση στα μέσα ενημέρωσης, όπου αναφέρεται ότι αυτή η κατάσταση προκάλεσε την τουρκική κοινωνία να είναι ευάλωτη σε ψεύτικες ειδήσεις. Σύμφωνα με τη βαθμολογία που δημιουργήθηκε από το συνδυασμό παραγόντων όπως το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, η χαμηλή συνήθεια ανάγνωσης, η χαμηλή ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η χαμηλή κοινωνική εμπιστοσύνη, η Τουρκία ήταν σε θέση να προσπεράσει μόνο την πΓΔΜ. Σύμφωνα με την έκθεση ψηφιακών ειδήσεων του Ινστιτούτου Reuters του 2018, η Τουρκία ήταν μακράν η χώρα με τον υψηλότερο αριθμό ψεύτικων ειδήσεων στον κόσμο.

Διακριτά χαρακτηριστικά

Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των θεωριών συνωμοσίας στην Τουρκία είναι ο ισχυρισμός ότι πίσω από αυτές κρύβονται πάντα οι κυβερνήσεις. Έχει ειπωθεί ότι η βάση αυτού του ισχυρισμού είναι η ακραία κρατικοκεντρική άποψη του κόσμου στο τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς περιλαμβάνει την ιδέα ότι οι μη κρατικοί φορείς δεν μπορούν να ενεργήσουν αυτόνομα και ότι θα παραμείνουν πάντα «πιόνια» άλλων κρατών.

Επικρατέστερες θεωρίες συνομωσίας

Στις πιο διαδεδομένες θεωρίες συνομωσίας περιλαμβάνονται:

• Η Γενοκτονία των Αρμενίων που θεωρείται ότι είναι μια αντι-τουρκική προπαγάνδα ή συνωμοσία που διαδίδεται από τους Αρμένιους.
• Το σύνδρομο των Σεβρών και ο φόβος ότι οι ξένες δυνάμεις κατοχής σκόπευαν να χωρίσουν τα τουρκικά εδάφη μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας το 1923.
• Οι Μυστικές ρήτρες της Συνθήκης της Λωζάνης, καθώς ορισμένοι κύκλοι ισχυρίζονται ότι η Συνθήκη της Λωζάνης υπογράφηκε για περίοδο 100 ετών και ότι στα μυστικά άρθρα που επισυνάπτονται στη Συνθήκη, έχει απαγορευτεί στην Τουρκία να εξάγει τα ορυκτά της, ιδίως το βόριο και το πετρέλαιο.
• Οι διάφορες θεωρίες εναντίον του Ατατούρκ, ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας, καθώς ισλαμιστικοί κύκλοι, που δεν υποστηρίζουν τις κοσμικές του μεταρρυθμίσεις, ισχυρίζονται ότι στην Ανατολία εισέβαλαν οι Έλληνες ως αποτέλεσμα της συμφωνίας του Ατατούρκ με το Ηνωμένο Βασίλειο για να ανατρέψει το χαλιφάτο. Μια άλλη θεωρία σχετικά με τον Ατατούρκ είναι ότι αυτός δηλητηριάστηκε και δολοφονήθηκε από μασόνους στην Τουρκία το 1935, καθώς οι μασονικές στοές έκλεισαν.
• Ο θάνατος του Τούρκου Προέδρου Τουργκούτ Οζάλ το 1993, καθώς ήταν υποστηρικτής μιας Μεγάλης Τουρκικής Ένωσης, η οποία θα δημιουργούνταν από τις χώρες των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, που έγιναν ανεξάρτητες μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή είναι και η αιτία που πολλοί θεωρούν ότι ο Οζάλ δολοφονήθηκε σύμφωνα με την θεωρία συνομωσίας.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Pipes, Daniel (1998). The Hidden Hand: Middle East Fears of Conspiracy. St. Martin's Griffin. ISBN 978-0312176884. 
• Gürpınar, Doğan (2019). Conspiracy Theories in Turkey: Conspiracy Nation. Routledge. ISBN 978-0-429-67046-6.