Γλώσσα Χιναλούγκ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γλώσσα Χιναλούγκ
ΠεριοχήΚούμπα
Φυσικοί ομιλητές1.000 (2007)
Σύστημα γραφήςκυριλλικό αλφάβητο και λατινική γραφή
ISO 639-1—
ISO 639-2—
ISO 639-3kjj
Glottologkhin1240[1]
Κατανομή των Βορειοανατολικών Καυκάσιων γλωσσών (τα Χιναλούγκ εμφανίζονται με κόκκινο)

Η Χιναλούγκ (επίσης γράφεται ως Χιναλίγκ, Χιναλούγκι ή Χιναλίκ) είναι Βορειοανατολική Καυκάσια γλώσσα που ομιλείται από περίπου 1.500 άτομα στα χωριά Χιναλούγκ και Γκιουλουστάν στην Κούμπα στα βουνά της επαρχίας Κούμπα, στο βόρειο Αζερμπαϊτζάν. Σχηματίζει το δικό της ανεξάρτητο κλάδο στην Βορειοανατολική Καυκάσια γλωσσική οικογένεια.[2]

Η Χιναλούγκ είναι γλώσσα υπό εξαφάνιση,[3] και ταξινομείται ως "σοβαρά απειλούμενη" από τον Άτλαντα των Γλωσσών του Κόσμου σε Κίνδυνο της Ουνέσκο.[4]Γράφεται με το κυριλλικό και το λατινικό αλφάβητο.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Χιναλούγκ είναι η χωριάτικη γλώσσα του χωριού Χιναλούγκ στην επαρχία Κούμπα του Αζερμπαϊτζάν. Έχει καταταχθεί διστακτικά από προηγούμενους ερευνητές ως μέλος της Λεζγικής οικογένειας του κλάδου Νταγκεστάν των Βορειοανατολικών Καυκάσιων γλωσσών[5]. Αν και η Χιναλούγκ είναι η επίσημη γλώσσα του χωριού, ομιλείται κυρίως από χωρικούς σε ανεπίσημες περιστάσεις, ενώ η εθνική γλώσσα, τα αζερικά χρησιμοποιείται επίσημα για εκπαιδευτικούς σκοπούς και για σκοπούς επικοινωνίας με άτομα που δεν ομιλούν την Χιναλούγκ. Η Χιναλούγκ θεωρείται απειλούμενη γλώσσα. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη βλάβη ενός δρόμου που οδηγεί στο χωριό, αφήνοντας το χωριό ως επί το πλείστον απομονωμένο.[6]

Λεξιλόγιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι παρακάτω λέξεις μεταφράστηκαν φωνητικά από τα Χιναλούγκ:[7]

Ενικός στα Χιναλούγκ Πληθυντικός στα Χιναλούγκ Μετάφραση
arhaz arhazırdır στάνη (περίφραξη για τα ζώα)
c’imir c’imirdir σπουργίτι
izin izindir ούλα
kırab kırabırdır γαλότσες
mısır mısırdır σχοινί
nek'id nek'idirdir πλάτη
t'uk’ t'uk'undur μάγουλο
t'umbol t'umboldur δαμάσκηνο
ustot ustoturdur πιπέρι
ustul ustuldur πίνακας
dalıg daligirdir εργασία
culoz culozurdur δόντι
jalkan jalkandir χαίτη
kotuk kotukurdur κούτσουρο δέντρου
mekteb mektebirdir σχολείο (συγκρίσιμη λέξη: maktab)
mizer mizerdir κλωστοϋφαντουργικό προϊόν

Αλφάβητο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αλφάβητο της γλώσσας βασίζεται στο κυριλλικό και αποτελείται από 74 γράμματα.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
А А̃ Аь Б В Г Гъ ГӀ ГӀв Д Дж Дз Е Е̃ Ж З И И̃ Й К Кв Кк Кх Кхв Кхкх Къв Кь КьӀ КӀ КӀв Л Лъ М Н О О̃ Оь
а а̃ аь б в г гъ гӀ гӀв д дж дз е е̃ ж з и и̃ й к кв кк кх кхв кхкх къв кь кьӀ кӀ кӀв л лъ м н о о̃ оь
38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74
П Пв ПӀ Р С Т Тт ТӀ ТӀв ТӀтӀ У У̃ Уь Ф Х Хъ Хъв Хь ХӀ Ӏ Ӏъ Ц Цв Цц ЦӀ ЦӀв Ч Чч ЧӀ ЧӀв Ш Шв Ъ Ы Э Ә Ә̃
п пв пӀ р с т тт тӀ тӀв тӀтӀ у у̃ уь ф х хъ хъв хь хӀ Ӏ Ӏъ ц цв цц цӀ цӀв ч чч чӀ чӀв ш шв ъ ы э ә ә̃

Σε αυτό το αλφάβητο έχουν δημοσιευτεί πολλά κείμενα, αλλά δεν είχε καθολική αποδοχή, καθώς πρώτα απ'όλα περιείχε μεγάλο αριθμό γραμμάτων. Το 2013, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, με βάση την έρευνα της φωνητικής της Χιναλούγκ που πραγματοποιήθηκε από ειδικούς από τη Μόσχα, συνέταξαν μια νέα έκδοση του αλφαβήτου της γλώσσας Χιναλούγκ[8]:

A a B b C c Ç ç Ĉ ĉ Ċ ċ D d E e Ə ə F f
G g Ğ ğ Ĝ ĝ H h Ĥ ĥ Ḣ ḣ X x X̂ x̂ I ı İ i
J j K k K̂ k̂ K̇ k̇ Q q Q̂ q̂ Q̇ q̇ L l M m N n
O o Ö ö P p P̂ p̂ Ṗ ṗ R r S s Ŝ ŝ Ş ş T t
T̂ t̂ Ṫ ṫ U u Ü ü V v Y y Z z Ẑ ẑ Ż ż

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «Khinalugh». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  2. ↑ Family tree of Northeast Caucasian languages at Ethnologue
  3. ↑ Published in: Encyclopedia of the world’s endangered languages. Edited by Christopher Moseley. London & New York: Routledge, 2007. 211–280.
  4. ↑ UNESCO Interactive Atlas of the World’s Languages in Danger Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.
  5. ↑ Clifton, J.M. (2005). The sociolinguistic situation of the Khinalug in Azerbaijan. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-08-12. https://web.archive.org/web/20170812202534/http://www-01.sil.org/silesr/2005/silesr2005-007.pdf. 
  6. ↑ Schulze, Wolfgang (2003). «[Khinulag]». Anthropolgogical Linguistics 450 (4): 450. 
  7. ↑ Lubotsky, Alexander (2010). Van Sanskriet tot Spijkerschrift: Breinbrekers uit alle talen (στα Dutch). Amsterdam University Press. σελίδες 12, 58–59. ISBN 9089641793. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2016. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  8. ↑ «The Khinaliq alphabet». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2018. 

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Clifton, John M.; Deckinga, Gabriela; Lucht, Laura; Mak, Janfer; Tiessen, Calvin, Authors. 2005. "The Sociolinguistic Situation of the Khinalug In Azerbaijan."
  • Desheryev, Ju. D. 1959. Grammatika xinalugskogo jazyka. Izdatel'stvo Akademii Nauk SSSR, Moscow.
  • Hewitt, George. 2004. Introduction to the Study of the Languages of the Caucasus. LINCOM, Munich. p. 29.
  • Kibrik, Aleksandr E. 1972. Fragmenty grammatiki xinalugskogo jazyka. Izdatel'stvo Moskovskogo Universiteta, Moscow.
  • Kibrik, Aleksandr E. 1994. "Khinalug". In: The Indigenous Languages of the Caucasus, vol. 4; Rieks Smeets (ed.); Caravan Books, Delmar (New York). pp. 367–406.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γλώσσα_Χιναλούγκ&oldid=9285287"