Ιάκωβος Γ΄ της Σκωτίας

Ιάκωβος Γ΄ της Σκωτίας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	James III (Αγγλικά)
Γέννηση	10  Ιουλίου 1451 Κάστρο του Στέρλινγκ
Θάνατος	11  Ιουνίου 1488 Στέρλινγκ
Αιτία θανάτου	πεσών σε μάχη
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Σκωτίας
Θρησκεία	Καθολικισμός Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Μαργαρίτα της Δανίας, βασίλισσα της Σκωτίας (1469–1486)
Τέκνα	Ιάκωβος Δ΄ της Σκωτίας Ιάκωβος Στιούαρτ, δούκας του Ρος Ιωάννης Στιούαρτ, κόμης του Μαρ (απεβ. 1503)
Γονείς	Ιάκωβος Β΄ της Σκωτίας και Μαρία του Χέλρε
Αδέλφια	Αλέξανδρος Στιούαρτ, δούκας του Όλμπανυ Ιωάννης Στιούαρτ, κόμης του Μαρ (απεβ. 1479) Δαυίδ Στιούαρτ, κόμης του Μόρεϊ Μαρία Στιούαρτ, κόμισσα του Αρράν Μαργαρίτα Στιούαρτ
Οικογένεια	Οίκος των Στιούαρτ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μονάρχης της Σκωτίας (1460–1488)
Βραβεύσεις	Χρυσό Τριαντάφυλλο
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ιάκωβος Γ΄ της Σκωτίας (αγγλ. James III of Scotland, σκωτικά γαελικά: Seumas III Alba, 10 Ιουλίου 1451 - 11 Ιουνίου 1488) ήταν βασιλιάς της Σκωτίας (1460 - 1488).

Ο Ιάκωβος Γ΄ έγινε αντιδημοφιλής και μισητός μονάρχης επειδή δεν απέδωσε δικαιοσύνη, έκανε ανεπιθύμητες συμμαχίες με την Αγγλία και είχε καταστροφικές σχέσεις με την οικογένεια του. Ο γάμος τoυ ωστόσο με τη Μαργαρίτα της Δανίας έφεραν στη Σκωτία τις Ορκάδες και τα Σέτλαντ. Οι φήμες ότι ήταν ο πρώτος αναγεννησιακός μονάρχης στη Σκωτία θεωρούνται υπερβολικές, είχε ενδιαφέρον για δραστηριότητες όπως η μουσική αντί για το κυνήγι, η ιππασία και ο πόλεμος.

Οι καλλιτεχνικοί θρύλοι γύρω από το όνομα του ήταν ελάχιστοι σε σχέση με τους διαδόχους του Ιάκωβο Δ΄ και Ιάκωβο Ε΄. Οι προτομές του βασιλιά στα νομίσματα της εποχής του τον παρουσιάζουν να φοράει το αυτοκρατορικό στέμμα. Ο Ιάκωβος Γ΄ ανέθεσε στον Χούγκο φαν ντερ Χους το "Τριαδικό Πολύπτυχο" σε ένα ασυνήθιστο εξαγωνικό παρεκκλήσι στο Ρέσταλριγκ κοντά στο Εδιμβούργο στα πρότυπα του Ναού της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ.

Αντιβασιλεία

Ήταν ο δεύτερος (πρώτος επιβιώσας) γιος και διάδοχος του Ιακώβου Β΄ της Σκωτίας και της Μαρίας του Χέλρε. Η ημερομηνία γέννησης του Ιακώβου Γ΄ είναι άγνωστη, γεννήθηκε τον Μάιο του 1452 ή στις 10 ή στις 20 Ιουλίου 1451 στο Κάστρο του Στέρλινγκ ή στο Κάστρο του Σαιντ Άντριους ανάλογα με τη χρονιά. Ο πιο αξιόπιστος βιογράφος του, ο ιστορικός Νόρμαν Μακντούγκαλ, σημειώνει ότι γεννήθηκε στα τέλη του 1452 στο Σαιντ Άντριους στο Φάιφ.

Διαδέχθηκε τον πατέρα του στις 3 Αυγούστου 1460 και στέφθηκε μια βδομάδα αργότερα στο Αββαείο του Κέλσο. Την εποχή που ήταν ακόμα ανήλικος την αντιβασιλεία, ασκούσαν η μητέρα του, ο Τζέημς Κέννεντυ, επίσκοπος του Σαιντ Άντριους, και ο αδελφός του Γκίλμπερτ, Λόρδος Κέννεντυ. Στη συνέχεια αντιβασιλέας έγινε ο Ρόμπερτ Μπόυντ, Λόρδος Μπόυντ. Η οικογένεια του Μπόυντ έκανε τον βασιλιά αντιδημοφιλή, ενώ ο Τόμας Μπόυντ γιος του Ρόμπερτ, έγινε κόμης του Άρραν και παντρεύτηκε την αδελφή του Βασιλιά, Μαρία Στιούαρτ, Κόμισσα του Αρράν.

Οι Μπόυντ ωστόσο με επιτυχείς διαπραγματεύσεις επικύρωσαν τον γάμο του Βασιλιά με τη Μαργαρίτα, κόρη του Χριστιανού Α΄ της Δανίας (1469), χάρη της ετήσιας οφειλής στη Νορβηγία για τα δυτικά νησιά. Ο γάμος έδωσε στη Σκωτία σαν προίκα τα Σέτλαντ και τις Ορκάδες. Με την προσάρτηση των νησιών, όταν έγινε ο γάμος (1472), η Σκωτία έφτασε στο μέγιστο της εδαφικής της έκτασης. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στον Ιάκωβο Γ΄ και την οικογένεια Μπόυντ ξέσπασαν μετά τον γάμο της πριγκίπισσας Μαρίας. Όταν ανατράπηκε η αντιβασιλεία, ο Ρόμπερτ, ο Τόμας Μπόυντ και η Μαρία εξορίστηκαν, ο γάμος με τη Μαρία κηρύχθηκε άκυρος (1473) και η οικογένεια του σερ Αλεξάντερ Μπόυντ εκτελέστηκε (1469).

Σχέσεις με τον Λόρδο Άιλα

Μικρογραφία με παράσταση του Ιακώβου Γ΄ της Σκωτίας και της συζύγου του, Μαργαρίτας της Δανίας.

Ο Ιάκωβος Γ΄ έγινε τόσο ισχυρός που υπέταξε τον λόρδο των νησιών που κυβερνούσε τα δυτικά νησιά και τα Χάιλαντ (1475). Η συνθήκη ανάμεσα στους λόρδους και την Αγγλία (1462) έγινε πρόσχημα από τους λόρδους για να σφετεριστούν τη βασιλική εξουσία, ο Τζον ΜακΝτόναλντ, Λόρδος Άιλα, Κόμης του Ρος και Λόρδος τον Νησιών, αφού έκανε τον γιο του, Άνγκους, υπολοχαγό πολιόρκησε το Κάστρο του Ρόθσεϋ και το νησί Μπιουτ. Ο Τζον, Λόρδος Άιλα, κλήθηκε στο Εδιμβούργο στις 1 Δεκεμβρίου να δικαστεί για προδοσία και, όταν δεν εμφανίστηκε, ο Βασιλιάς τον επικήρυξε. Η επικήρυξη στάλθηκε στους κόμητες του Λέννοξ, του Αργκάυλ, Άθολ και του Χάντλυ με εντολή να λειτουργήσει. Ο Τζον, Λόρδος Άιλα ήρθε στο Εδιμβούργο τον Ιούλιο του 1476 και η επικήρυξη καταργήθηκε. Ο Τζον παρέδωσε στο στέμμα την κομητεία του Ρος, εδάφη στο Αργκάυλ και Μπιούτ και τα καθήκοντα του σερίφη στο Ινβερνές και το Ναίρν. Ο Τζον αποκαταστάθηκε σαν λόρδος του Άιλα και η αποκατάσταση επικυρώθηκε με διάταγμα τον Δεκέμβριο του 1476. Τον Απρίλιο του 1478 ο Τζον, Λόρδος Άιλα, κλήθηκε από τον Βασιλιά στο κοινοβούλιο να απαντήσει στις κατηγορίες για την υποστήριξη που παρείχε στους επαναστάτες του Κάστρου του Στέρλινγκ.

Αιχμαλωσία του βασιλιά

Η πολιτική του Ιακώβου Γ΄ τη δεκαετία του 1470 είχε προτεραιότητα την εδαφική επέκταση της Σκωτίας και τη συμμαχία με την Αγγλία. Την περίοδο 1471-1473 προσαρτήθηκαν η Βρετάνη, Σαιντόνζ και Χέλρε. Η πολιτική έφερε σοβαρές αντιδράσεις στο Κοινοβούλιο που τον κατηγόρησε ότι αδιαφορούσε να επαναφέρει τη δικαιοσύνη στο εσωτερικό της χώρας του. Το 1474 έκλεισε γαμήλια συμφωνία με τον Ερρίκο Δ΄ της Σκωτίας, στην οποία ο γιος και διάδοχος του, Ιάκωβος, θα παντρευόταν την Καικιλία της Υόρκης, κόρη του Ερρίκου Δ΄ και της Ελίζαμπεθ Γούντβιλ. Η απόφαση έφερε σκληρές αντιδράσεις στο εσωτερικό της Σκωτίας, καθώς οι Σκώτοι είχαν έντονο μίσος στους Άγγλους από την εποχή του Ροβέρτου Μπρους και των Πολέμων της Ανεξαρτησίας. Η συμφωνία έφερε επίσης μίσος των Σκώτων στον βασιλιά τους από το 1479. Τη δεκαετία του 1470 οι αδελφοί του, Αλέξανδρος Στιούαρτ, Δούκας του Ώλμπανυ, και ο Ιωάννης, Κόμης του Μαρ, συγκρούστηκαν με τον Ιάκωβο Γ΄. Ο Κόμης του Μαρ πέθανε σε ύποπτες συνθήκες στο Κάστρο του Εδιμβούργου και τα εδάφη του κατασχέθηκαν και δόθηκαν στον βασιλικό ευνοούμενο Ρόμπερτ Κόκραν. Ο Δούκας του Ώλμπανυ δραπέτευσε στη Γαλλία (1479), κατηγορήθηκε για προδοσία και έτσι έσπασε η συμμαχία με την Αγγλία.

Η κατάρρευση της συμμαχίας με τους Άγγλους που ξεκίνησε το 1479 έφτασε σε κορυφαίο σημείο την τριετία 1480 - 1482. Ο Εδουάρδος Δ΄ ξεκίνησε μεγάλη εκστρατεία εναντίον της Σκωτίας με επικεφαλής το Ριχάρδο, Δούκα του Γκλώστερ. Στην εκστρατεία συμμετείχε και ο Δούκας του Ώλμπανυ με το όνομα "Αλέξανδρος Δ΄". Ο Ιάκωβος Γ΄ ετοιμάστηκε να αποκρούσει την επίθεση, αλλά συνελήφθη από μια ομάδα δυσαρεστημένων ευγενών στη γέφυρα του Λώντερ τον Ιούλιο του 1482 που ανήκαν πιθανότητα στους οπαδούς του Δούκα του Ώλμπανυ. Ο Βασιλιάς φυλακίστηκε στο Κάστρο του Εδιμβούργου, στη Σκωτία τοποθετήθηκε αντιβασιλεία με τον Δούκα του Ώλμπανυ υπολοχαγό. Οι Άγγλοι, ωστόσο, που υπέφεραν από έλλειψη χρημάτων, δεν κατέλαβαν το κάστρο του Εδιμβούργου και επέστρεψαν στην πατρίδα τους κερδίζοντας μονάχα το Μπέργικ-απόν-Τουίντ.

Εξόντωση του Δούκα του Ώλμπανυ

Την εποχή που ο Ιάκωβος ήταν αιχμάλωτος στο κάστρο του Εδιμβούργου, οι δυο ετεροθαλείς θείοι του, ανάμεσα τους και ο Άντριου Στιούαρτ, είχαν τη διοίκηση της χώρας έως την απελευθέρωσή του στα τέλη Σεπτεμβρίου 1482. Μετά την απελευθέρωση του ο Βασιλιάς εξαγόρασε τους περισσότερους οπαδούς του Δούκα του Ώλμπανυ. Τον Δεκέμβριο του 1482 η κυβέρνηση του Ώλμπανυ είχε καταρρεύσει ολοκληρωτικά και το 1483 εξαγοράστηκαν και οι τελευταίοι οπαδοί του. Ο ισχυρός Τζορτζ Γκόρντον, 2ος Κόμης του Χάντλυ, στις προσπάθειες του να κερδίσει την κενή κομητεία του Μαρ δήλωσε τη στήριξη του στον Βασιλιά.

Τον Ιανουάριο του 1483 ο Δούκας του Ώλμπανυ δραπέτευσε στις κομητείες του στο Ντάνμπαρ. Ο θάνατος του προστάτη του, Εδουάρδου Δ΄ της Αγγλίας, στις 9 Απριλίου τον έφερε σε πολύ δύσκολη θέση και μετά την ήττα του στη μάχη του Λοχμάμπρν Φαιρ δραπέτευσε στην Αγγλία. Όταν επέστρεψε στη Σκωτία, συνελήφθη και φυλακίστηκε στο ίδιο κάστρο που είχε φυλακίσει ο ίδιος τον Ιάκωβο Γ΄, αλλά δραπέτευσε με ένα σκοινί, αφού πρώτα σκότωσε τη φρουρά. Ο Δούκας του Ώλμπανυ κατέφυγε στη Γαλλία (1483), όπου σκοτώθηκε στο Παρίσι σε μια μονομαχία με τον Λουδοβίκο, Δούκα της Ορλεάνης που τον χτύπησε με τη λόγχη του (1485). Την ίδια εποχή, ο βασικότερος συνεργάτης του Δούκα του Ώλμπανυ, Τζέημς Λιντλ του Χάλκερστον, συνελήφθη και εκτελέστηκε, ενώ ο τελευταίος μεγάλος υποστηρικτής του, Ριχάρδος Γ΄ της Αγγλίας, έπεσε στη Μάχη του Μπόσγουορθ. Στις 5 Μαρτίου 1486, την ημέρα της Κυριακής των Λατερανών, ο Πάπας Ιννοκέντιος Η΄ ευλόγησε ένα χρυσό τριαντάφυλλο και το έστειλε με τον Τζιάκομο Πασσαρέλλι, επίσκοπο της Ίμολα, στον Ιάκωβο Γ΄. Ο Επίσκοπος στη συνέχεια μετέβη στο Λονδίνο για να ολοκληρώσει τον γάμο του Ερρίκου Ζ΄ της Αγγλίας.

Τελευταία χρόνια

Τάφος του Ιακώβου Γ΄ της Σκωτίας και της συζύγου του, Μαργαρίτας.

Παρά την περιπέτεια που είχε ο Ιάκωβος Γ΄ (1482) δεν άλλαξε τη συμπεριφορά του, οι προσπάθειες για νέες συμμαχίες με την Αγγλία συνεχίστηκαν, αν και δεν είχαν πλέον κανένα νόημα. Συνέχισε να ευνοεί μεγιστάνες με χαμηλή δημοτικότητα, αδιαφορούσε για την απονομή της δικαιοσύνης στη χώρα και έμενε μόνιμα στο Εδιμβούργο. Έτσι, αποξενώθηκε με τη σύζυγο του, Μαργαρίτα, που έμενε στο Στέρλινγκ με τον μεγαλύτερο γιο τους, ευνοώντας προκλητικά τον δεύτερο γιο του. Το Κοινοβούλιο προσπάθησε τον Ιανουάριο του 1488 να κερδίσει τη βασιλική υποστήριξη με μέλη που ήταν οπαδοί του δεύτερου γιου του όπως ο Τζον Ντράμμοντ του Κάργκιλ που έγινε λόρδος του Ντράμμοντ, ο Ρόμπερτ Κράιτον του Σανκουάρ που έγινε λόρδος του Σανκουάρ, ο Τζον Χάυ του Γιέστερ που έγινε λόρδος του Γιέστερ και ο ιππότης Ουίλλιαμ Ράθβεν που έγινε λόρδος του Ράθβεν. Η αντιπολίτευση στον Ιάκωβο Γ΄ εξεγέρθηκε με τους κόμητες του Άνγκους και του Αργκάυλ και την οικογένεια Χέμπορν.

Ο μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του, ο μελλοντικός Ιάκωβος Δ΄, απήχθη από την αντιπολίτευση στις 2 Φεβρουαρίου 1488 και έγινε αρχηγός της ή από εκβιασμό ή επειδή φοβόταν ότι ο πατέρας του θα ορίσει διάδοχο τον αδελφό του. Ο Βασιλιάς αντιμετώπισε τους επαναστάτες σε μάχη κοντά στο Στέρλινγκ στις 11 Ιουνίου 1488. Δεν είναι βέβαιο αν έπεσε στο πεδίο της μάχης ή αν δραπέτευσε και σκοτώθηκε στη συνέχεια. Ο Ιάκωβος Γ΄ της Σκωτίας τάφηκε στο Αββαείο του Καμπουσκέννεθ. Ο τάφος του επισκευάστηκε και επεκτάθηκε από τη βασίλισσα Βικτωρία (1865). Χρονικογράφοι του 16ου αιώνα όπως ο Άνταμ Άμπελλ (1480 - 1540), ο Ρόμπερτ Λίντσεϋ (1532 - 1580), ο Τζον Λέσλι και ο Τζορτζ Μπιουκάναν αναφέρουν ότι ο Βασιλιάς δολοφονήθηκε αμέσως μετά τη μάχη κοντά στο Μπάννοκ Μπερν.

Λογοτεχνία

Ο Ιάκωβος Γ΄ της Σκωτίας αναφέρεται στα παρακάτω μυθιστορήματα:

• "Η τιμή μιας πριγκίπισσας" (1994) του Νάιτζελ Τράντερ (1909 - 2000). Το βιβλίο περιγράφει τα γεγονότα την περίοδο 1465 - 1469 με ηρωίδα τη Μαρία Στιούαρτ, Κόμισσα του Άρραν μια αδελφή του Ιακώβου Γ΄, περιγράφει το ταξίδι της μαζί με τον σύζυγο της Τόμας Μπόυντ, Κόμη του Άρραν, στην Αυλή του Χριστιανού Α΄ της Δανίας. Η Μαρία και ο σύζυγος της υπέγραψαν την παραχώρηση των Ορκάδων και της Σέτλαντ από την Ένωση του Κάλμαρ στο βασίλειο της Σκωτίας.
• "Άρχοντας σε αναμονή" του Νάιτζελ Τράντερ. Το βιβλίο περιγράφει τα γεγονότα την περίοδο 1474-1488 της βασιλείας του Ιακώβου Γ΄ από την προοπτική του Τζον Ντάγκλας. Ο Ιάκωβος Γ΄ επηρεάζεται έντονα από τον Ουίλλιαμ Σηβς τον αστρολόγο της Αυλής του και αλχημιστή, ο Ντάγκλας τοποθέτησε τη Μαρία Στιούαρτ στον θρόνο.
• "Η Διοίκηση" (2001) του Νάιτζελ Τράντερ. Το βιβλίο καλύπτει τα γεγονότα την περίοδο 1480 - 1530 τη σταδιοδρομία του Άντριου Γουντ και τη δημιουργία του "Βασιλικού Ναυτικού της Σκωτίας", ο Ιάκωβος Γ΄ δίνει στον Άντριου Γουντ τον τίτλο του "Υψηλού Διοικητή της Σκωτίας".
• "Ιάκωβος Γ΄: Ο αληθινός καθρέπτης" (2014) της Ρόνα Μανρό (γεν. 1959). Μια συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της Σκωτίας, του Εθνικού Θεάτρου της Μεγάλης Βρετανίας και του Διεθνούς Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, οι τρεις Ιάκωβοι (Ιάκωβος Α΄, Ιάκωβος Β΄ και Ιάκωβος Γ΄) είναι τρία ξεχωριστά έργα. Το έργο παρουσιάζει τις σχέσεις του Ιακώβου Γ΄ με τη σύζυγο του, τους ευνοούμενους ευγενείς και τους ισχυρούς λόρδους που αποξενώθηκαν.
• "Το κυνήγι του μονόκερου" (1993) του Ντόροθυ Ντάννετ (1923 - 2001).
• "Ύπνος με λιοντάρια" (1995) του Ντόροθυ Ντάννετ.
• "Δίδυμοι" (2000) του Ντόροθυ Ντάννεττ.
• "Ηλιοθεραπεία στο φεγγάρι" της Τζέην Όλιβερ (1955) δίνει περιγραφές για τη ζωή του Ιακώβου Δ΄ και τη μάχη του Φλάντεν

Οικογένεια

Ο γάμος του Ιακώβου Γ΄ με τη Μαργαρίτα της Δανίας έγινε τον Ιούλιο του 1469 στο Αββαείο του Χόλυρουντ. Μαζί της απέκτησε:

• Ιάκωβος Δ΄ (1473 - 1513), Βασιλιάς της Σκωτίας.
• Ιάκωβος (1476 - 1504), Δούκας του Ρος.
• Ιωάννης (1479 - 1503), Κόμης του Μαρ.

Πηγές

• Lynch, Michael (1991). Scotland A New History. 155-56: Pimlico.
• Macdougall, Norman, James III: A Political Study, John Donald (1982)
• Stevenson, Katie (2014). Power and Propaganda: Scotland 1306-1488. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ερρίκος Στιούαρτ
• Ιάκωβος Γ΄