Ταξιδιωτική λογοτεχνία
 |
Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος. Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος. |
Με τον όρο «ταξιδιωτική λογοτεχνία»[1][2][3] χαρακτηρίζουμε συνήθως το πεζογραφικό είδος, στο οποίο οι συγγραφείς αναπλάθουν λιγότερο ή περισσότερο φαντασιακά έναν τόπο που έτυχε να επισκεφτούν κάποια στιγμή στο παρελθόν. Αυτά τα έργα μεταφέρουν τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις των συγγραφέων, αλλά πολλές φορές απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Είναι γραμμένα με ένα ιδιαίτερο ύφος και τεχνική, ενώ έχουν έντονο το προσωπικό και υποκειμενικό στοιχείο, πράγμα που τους δίνει λογοτεχνική αξία και τα κάνει να ξεχωρίζουν.
Η ταξιδιωτική λογοτεχνία γεννήθηκε μέσα από το κλίμα του περιηγητισμού, που επικράτησε στην Ευρώπη από τα τέλη του 18ου αιώνα και μετά. Αποφασιστικό ρόλο σ' αυτή την εξέλιξη έπαιξε το κίνημα του ρομαντισμού, που έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μακρινούς και άγνωστους τόπους και πολιτισμούς, καθώς και την τάση του για περιπέτεια και φυγή. Όλη αυτή η τάση ενισχύθηκε, άλλωστε, και απ' το πνεύμα του κοσμοπολιτισμού, το οποίο επικράτησε από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά σε όλο το δυτικό κόσμο.
Ελλάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε ό,τι αφορά τη νεοελληνική λογοτεχνία, η ακμή του συγκεκριμένου είδους συνδέεται κυρίως με συγγραφείς που δραστηριοποιούνται στα χρόνια του μεσοπολέμου, οπότε το κλίμα του κοσμοπολιτισμού φτάνει πολύ έντονο και στη χώρα μας. Τα ταξιδιωτικά κείμενα των πρώτων Ελλήνων ταξιδιογράφων παρουσιάζουν αποκλίσεις και διακυμάνσεις. Ενδεικτικά, μπορούμε να αναφέρουμε συγγραφείς όπως το Νίκο Καζαντζάκη, τον Κώστα Ουράνη, τον Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο, τον Πέτρο Χάρη κ.ά. Ειδικά οι δύο πρώτοι έγραψαν πλήθος ταξιδιωτικών κειμένων. Για παράδειγμα, ο Καζαντζάκης εξέδωσε τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις απ' όλα σχεδόν τα μέρη που επισκέφθηκε, με το γενικό τίτλο Ταξιδεύοντας: για την Ισπανία, την Ιταλία και την Αίγυπτο (1927), για την Ισπανία και πάλι στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου (1937), για την Ιαπωνία και την Κίνα (1937), για την Αγγλία (1941)· μετά το θάνατό του κυκλοφόρησαν και οι εντυπώσεις του από τη Ρωσία, την Ιερουσαλήμ, την Κύπρο και την Πελοπόννησο. Από την πλευρά του, ο Ουράνης έγραψε κείμενα όπως το «Sol y sombra» για την Ισπανία και το «Γλαυκοί δρόμοι» για τη Μεσόγειο, τα οποία διακρίνονται για το γλαφυρό τους ύφος και το έντονο κοσμοπολίτικο πνεύμα τους.
Είναι πάντως γεγονός ότι, εκτός του Καζαντζάκη, εκείνοι που συνδέονται με τη συγκεκριμένη πεζογραφική ενασχόληση λόγω του πλούσιου έργου και της μακρόχρονης παρουσίας τους στον χώρο είναι οι Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Κώστας Ουράνης και Πέτρος Χάρης. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο παρατηρείται επίσης μια έξαρση ταξιδιογραφικής παραγωγής με τις καταθέσεις καταξιωμένων συγγραφέων.
Περιηγητικά βιβλία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Περιηγητικά βιβλία[4] αποτελούν τα κείμενα που έχουν γραφεί από τους περιηγητές[5], τους ταξιδιώτες που από τα πανάρχαια χρόνια έφευγαν από το οικείο περιβάλλον τους για να επισκεφθούν άλλους, μακρινούς τόπους ταξιδεύοντας μόνοι ή, με ελάχιστους συνοδούς. Τα περιηγητικά βιβλία περιλαμβάνουν τις περιγραφές των ταξιδιών των περιηγητών καταγεγραμμένες ως σημειώσεις, επιστολές, ημερολόγια, ταξιδιωτικά απομνημονεύματα. Μετά τον αιώνα 13ο μ.Χ., τα περιηγητικά κείμενα συνοδεύονται από χάρτες.
«Η Ελλάδος Περιήγησις» του Παυσανία (2ος αιώνας μ.Χ.) καθώς και τα «Ιστορικά υπομνήματα» και τα «Γεωγραφικά» του Στράβωνα (1ος αιώνας μ.Χ.) συγκαταλέγονται στα πρώτα σημαντικά περιηγητικά βιβλία με τα οποία διασώθηκαν πολύτιμες ιστορικές, πολιτιστικές, κοινωνιολογικές και ανθρωπολογικές πληροφορίες για την αρχαία εποχή και τον τότε γνωστό κόσμο.
Οι κατοπινοί περιηγητές αξιοποίησαν τις γραπτές πηγές των αρχαίων Ελλήνων περιηγητών και γεωγράφων.
Σύγχρονες μορφές περιηγητικών βιβλίων αποτελούν οι ταξιδιωτικοί οδηγοί και άλλα κείμενα που αποτυπώνουν το πανάρχαιο και διαχρονικό φαινόμενο του περιηγητισμού.
Η Ελληνική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση καθώς και η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη κατέχουν σπάνια και πλούσια συλλογή περιηγητικών βιβλίων. Επίσης, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη στην ιστοσελίδα Travelogues[5] παρουσιάζει, μετά από έρευνα στα περιηγητικά έργα, σημαντικό αριθμό εκδόσεων με εικονογράφηση από τον 15ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα, και ενδεικτικά εκδόσεις από τον 19ο και έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Ελευθεροτυπία». Η Ταξιδιωτική Λογοτεχνία στην Ελλάδα. Ελευθεροτυπία. 11 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2015.
- ↑ «Ψηφιακό Σχολείο-Λεξικό λογοτεχνικών όρων». Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2015.
- ↑ Βιστωνίτης, Αναστάσης (30 Αυγούστου 1998). «Το Βήμα». Η Βαλίτσα του Συγγραφέα. Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2015.
- ↑ «Πρόγραμμα Περιηγητών στη Γεννάδειο». Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2015.
- ↑ 5,0 5,1 «Travelogues». Travelogues. Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2015.